NOG PAS GISTEREN
BIJ DE VOORPLAAT
Van kindsbeen af ben ik veel ver
huisd door heel Indië heen. En in mijn
prilste jeugd heb ik vaak gewoond in
een huis als op de voorplaat. Met
"srampangan" gekapoerde muren, met
een erf dat zo maar aarde was en niks
meer. Geen rozentuinen of gazons of
betegelde terrasjes. Zo maar een huis
van half gedèk en half steen, half in,
half buiten de stad, half Europeaan
half "Inlander" zogezegd. Zulke huizen
stonden in Betawie en Soerabaja, in
Taroetoeng en Pamekasan ,in Sapa-
roea en Balikdompèt (pardon, Balik-
papan). Overal, overal, overal.
Zulke huizen stonden er in de vori
ge eeuw en in 1950 ook nog. Er heb
ben eenvoudige boengs in gewoond,
maar ook belangrijke Totoks, als je
vér genoeg de oedik in ging. Gene-
raalsdochters hebben er hun kinder
jaren doorgebracht en jonge bestuurs
ambtenaren, gentlemen en Si Patjoel,
rijk en arm, cultureel en "biasa". Het
hing er maar van af, waar en in welke
tijd je ergens in onmetelijk Indië leefde.
Als ik nu m'n jongste zoon vertel
hoe zulke huizen eruit zagen en hoe
ze gemeubileerd waren, kan hij me wel
eens half ongelovig en betoel mee
warig aankijken: "Hoe arm waren jul
lie!" En natuurlijk protesteer ik dan.
En terecht, want, weetje, vijftig tot
honderd jaar geleden was "de hele
wereld" arm. Dus was niemand arm!
Als ik alleen maar vergelijk wat een
Amsterdamse slagersknecht van nu al
lemaal heeft in vergelijking met een
Controleur-BB een halve eeuw terug,
dan zie je het grote verschil niet alleen
in het maandelijks inkomen, maar ook
in het hele levenspatroon.
Als ik b.v. zo'n achtergalerij-stoepje
als op de voorplaat zie, denk ik er
opeens aan dat ik wel eens met m n
adiks en buurtjongetjes op zo'n stoep
zat te fantaseren over wat we alzo
zouden willen hebben als...als...nou ja,
als je niet alleen miljoenair was, maar
ook nog beschikte over een toverfee,
want een massa's dingen die nu heel
gewoon zijn, bestonden toen nog niet
eens in de stoutste fantasieën. Ik her
inner me nog goed dat in zo'n gesprek
niet alleen de begeerlijkheid bespro
ken werd van niet alleen zóveel geld te
hebben dat je elke avond naar de bios
coop kon, maar dat je thuis een eigen
klein bioscoopje had om af te draaien.
Om je èr-oo-té te lachen gewoonweg,
zulke sprookjesfantasieën.
Maar je lacht je nóg èr-oo-tèr als je
opeens beseft dat een dikke halve
eeuw later zelfs de idiootste sprook
jes-fantasieën van toen de gewoonste
en vervelendste (en nog méér onte
vredenheid en ruzie veroorzakende)
werkelijkheden geworden zijn van nu.
Letterlijk ELKE vergelijking van van
daag met driekwart eeuw terug is ge
woon hilariteitverwekkend. B.v. de
elektrische wasmachine van nu en het
stukje saboen bèko in een oud salmon-
blikje bij de put van toen. Het gendih-
rek en de lampoe tèmplèk van toen
en het stromend water op alle etages
en het elektrische licht en alle elek
trische apparaten van nu. Het weken
lang reizen met gammele treintjes,
sampans en tandoe's tóen (apalagi me
vrouw al in de toestand! en geen dok
toren of apotheken weken in de om
trek!) en de luxe-treinen, autobussen
en vilegtuigen van thans...o nee, ver
gelijk maar niet. Zoals gezegd: je moet
alleen maar lachen om zóveel primi
tiviteit een mensenleeftijd terug en de
betoel nog steeds onvoorstelbare luxe
van nu!
Wat je je af en toe ook realiseert
is dat er door die "ouwetjes" van vroe
ger fantastisch hard gewerkt en ge
studeerd en uitgevonden is om de
wereld van nu te maken. Toen de Sor-
bonne nog een vér en haast onbereik
baar ideaal was, terwijl de studenten
van nu met de zwarte vlag van de
anarchie diezelfde universiteit tegen
de vlakte halen.
O nee, o nee, dit is niet wéér een
mopperverhaal van die ouwetjes over
de ondankbare jeugd van nu, daarvoor
hebben de ouderen onder ons deze
gigantische groei van de moderne be
schaving té intens doorgemaakt. Voor
een jongmens van nu is "nog pas gis
teren" óók al alle elektriciteit en vlieg
tuigen en de TV. Voor ons is "Nog
Pas Gisteren" het huis van de voor
plaat. Met (vergeleken bij vandaag) zó
enorm veel tekorten, dat je er boek
delen vol mee zou kunnen schrijven.
Tekorten, niet alleen in wooncomfort
en stadsontwikkeling, maar ook in on
telbare moeilijkheden, onzekerheden
en pijnen en ziekten die min of meer
voortdurend ons kleine gezin belaag
den. En waar wij maar één uitweg uit
wisten: hard werken en hard studeren
om het onze kinderen wat gemakke
lijker te maken. En dat déden we ook:
eindeloos studeren, werken, uitvinden
om gelukkiger en rijker kinderen te
hebben. En door die gemeenschappe
lijke "arbeid tot vervulling van wensen
en dromen" ontstond gradueel de mo
derne beschaving van thans.
Terugblikkend op het huis van de
voorplaat (ongeacht of alleen maar
de snijvelder Tjoh erin woonde of
een jonge Totok officier), en dan
schouwend over alles wat bereikt
werd in de wereld van thans, moet
iedereen toch zeggen: "Boleh bilang
tevreden!", ja toch? Maar vreemd, de
ernstigen onder de ouderen zien ook
de toenemende gevaren die ons leven
bedreigen, zelfs na de "zelfmoorden"
van twee wereldoorlogen, en de voort
durende economische en politieke ge
varen van thans. Ook zien zij dat de
jeugd niet dankbaar is (niet dankbaar
zijn kan) voor wat bereikt is. Ja zelfs
willen vele jongeren (vooral onder de
studenten) deze hele wereld maar lie
ver afbreken, omdat het tóch een rot-
wereld" is. En staan masale instortin
gen misschien dichterbij dan wij ver
moeden kunnen.
Wat dan oudere mensen (van die
voorplaat) zich af en toe afvragen is:
"Als alles tóch kapot moet, als tóch
niemand dankbaar ervoor is, waarop
hebben wij dit allemaal dan gemaakt!"
Waarvoor die ontzaglijke opofferingen
van vroeger, waarvoor het lichamelijk
en geestelijk lijden in zovele gezinnen!
Het is voor niets geweest!...
En als dus al dat gezwoeg en "op-
geoffer" van vorige generaties niets
heeft opgeleverd, wat voor zin heeft
dan élk streven, elke ambitie van de
generatie van vandaag? M.a.w. is elk
cultureel streven van de mens waarde
loos?
Ik ben bij voorbaat bereid om tegen
de opstandige jeugd te zeggen: "Jullie
hebben gelijk, wat wij maakten is alle
maal fout en beroerd geweest!", maar
weet U, alles wat wij opbouwden de
den wij te goeder trouw en met een
niet klein te krijgen idealisme, dwars
tegen duizend-en-één "kan-niets" in.
Het was toch logisch dat een moeder,
die haar kind ergens heel ver stroom-
op de Indragiri kansloos zag sterven
aan een onbekende ziekte, hoopte op
(en meewerkte aan) knappere medi
sche studie, aan knappere wegenbouw
en efficiënter transport? Het was toch
logisch dat mensen die veel leed za
gen als een gevolg van "domheid en
ongeletterdheid", hoopten op meer
studiemogelijkheden, op meer belezen
heid?
lees verder pag. 3
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 13e JAARG. No. 10
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van Iedere maand.
Prijs per nummer f 0,90. Abt. Nederl.: kwart, f 4,50;
halfj. f 9,— Jaar 18,—. Abt. Europa: jaar f 23,—.
Abt. buitenl. (p. iaar en p. luchtp.): Australië en
Nw. Zeeland f 63,Indonesië f 58,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 48,Canada en V.S. f 39,
Suriname en Antillen f 33,Abt. buitenl. (p. jaar
en p. zeepost): voor alle landen f 28,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
2
