NA 350 JAREN
BALANS
torn1 foifnf
Bij de voorbereiding van dit kerst
nummer en het uitzoeken van bijzon
dere copy, stuitte ik in de map met
artikelen van de historicus dr. H. J. de
Graaf ook op twee opstellen over de
speurtocht naar het graf van Coen.
H'm, eigenlijk een beetje somber on
derwerp voor een kerstnummer! Maar
opeens schoot me ook te binnen dat
in het komende jaar (dat wij met ons
Kerst- en Nieuwjaarsnummer inluiden)
het ook 350 jaar geleden zal zijn dat
Coen Batavia stichtte.
Het jaar 1619 was dus een historisch
jaar en het zou in 1969 zijn 350-ste
vierdag moeten beleven als "we
Indië nog hadden". Intussen zijn we
wel wijs genoeg geworden om te be
seffen dat er van zo'n vierdag in Ne
derland geen sprake zal kunnen zijn
met de slechte reputatie die Jan Pie-
tersz. Coen hier heeft als koloniaal (en
erger nog). Maar omdat we zelf alle
maal "onverbeterlijke kolonialen" zijn,
kunnen wij aan een herdenking van
Coen en de Stichting van Batavia niet
ontkomen. Dat willen we ook niet.
Zeker ook omdat wij als Indischgast
méér kunnen zien en aanvoelen dat
Coen behalve roemrijke stichter van
Batavia of verfoeilijk koloniaal (kies
wat U wilt) ook mens was. En we kun
nen hem zien als mens van zijn tijd
met alle deugden en gebreken van zijn
tijd. Met de geluksverwachtingen van
zijn tijd en de diepe desillusies van
zijn tijd.
Dus vroegen wij ons af: wat moet in
Coen en z'n tijdgenoten omgegaan zijn
350 jaren geleden in de laatste week
van 1618 tussen Kerst en Nieuwjaar?
Dr. de Graaf was zo vriendelijk om
ons in bijgaand artikel over deze som
bere laatste week van 1618 in Dja-
katra te vertellen.
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 13e JAARG. No. 11-12
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
INGAANDE 1 JANUARI 1969
Verschijnt de 15de en 30ste van iedere maand.
Prijs per nummer f 1,Abt. Nederl.: kwart, f 5,
halfj. 10,jaar f 20,Abt. Europa: jaar f 25,
Abt. buitenland (p. jaar en p. luchtp Australië en
Nw. Zeeland f 65,Indonesië f 60,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 50,Canada en Ver. Staten
f 41,Suriname en Antillen f 35,Abt. buiten
land (p. jaar en p. zeepost) alle landen: f 30,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
Ons blad wordt in Enkhuizen (vlak
bij Coen's geboorteplaats Hoorn) ge
drukt, en als wij in de drukkerij moeten
zijn, komen we dus altijd langs het
vriendelijke en schilderachtige plaats
je Hoorn. De laatste keer dat we er
weer heen gingen met de kerstcopy
bij ons, was het een gure, koude, don
kere herfstdag. En onze herinneringen
gingen (via de geschiedenisboekjes)
350 en méér jaren terug naar de tijd
toen Coen er opgroeide.
Het in deze tijd van het jaar tóch
al naakte en ongastvrije stukje van
Noord-Holland zag er 350 jaren terug
nóg ellendiger uit. Verbrokkeld in tal
loze nog niet ingedijkte plassen, geen
asfaltwegen, maar modderpaden. Mid
denin de oorlog met Spanje. Het was
een verre van geciviliseerd stuk blub
ber in de twistzieke Zeven Provinciën
(Nederland bestond toen nog niet
eens!), zelfs tijdens het Twaalfjarig Be
stand (1609- 1621) verscheurd door
geloofstwisten. In heel Holland waren
toen martelkamers en galgenvelden te
vinden.
Mócht Coen inderdaad alleen maar
een wrede, hardvochtige geest gehad
hebben, hij had die heus "van huis
mee genomen"! Neen, een braaf en
humaan plaatsje was Hoorn toen be
slist niet. En als we daar het herfst-
klimaat bij denken en we denken dan
aan de reede van Djakarta met zijn
azuren hemel en wuivende klapper
bomen en zijn majesteitelijke bergen
aan de horizon, dan wordt in elk geval
ons, Indischgasten, het volkomen dui
delijk dat een mens met gewoon ge
zond verstand als Coen daar 'n Nieuw-
Hoorn had willen stichten, ook al was
hij nóg zo gehandicapt door allerlei
barbaarse gewoonten en vooroordelen
van tóen, óók in Nederland!
Nieuw-Hoorn werd het niet. De He
ren XVII maakten er BATAVIA van. En
stuk voor stuk gaf Coen méér illusies
prijs in voortdurende twisten met zijn
broodheren in Holand. Een geschiede
nis die zich verder 350 jaren lang zou
herhalen.
En de man wiens brede visie eens
vér voorbij Batavia en Java een ontzag
lijk leefgebied voor Holland zag in heel
Z.O.-Azië, stierf tenslotte geestelijk en
lichamelijk gesloopt op betrekkelijk
jonge leeftijd: 42 jaar na slechts
22 "Indische dienstjaren", tijdens het
tweede beleg van de stad zijner schep
ping...
(Zie verder over de Kerstdag vóór
Batavia's stichting op pagina 6).
i
Terugblikkend op het afgelopen jaar
(en dan speciaal een keurend oog
werpend op het balansjaar 1967) kun
nen wij gelukkig zeggen dat het met
Tong Tong weer redelijk goed gaat.
Voor het eerst na vele jaren werkten
we zonder balansverlies. De jaren 1965
en 1966 waren in één woord verschrik
kelijk. In 1965/1966 stonden we zelfs
op het randje van failliet. Dat waren
de jaren van de grote recessie over
de hele wereld, waar vaste werkne
mers en gepensioneerden niets van
gevoeld hebben, omdat de lonen tijdig
werden opgetrokken, maar de zelfstan
dige ondernemers (vooral de kleine)
zijn toen bij dozijnen op de fles ge
gaan.
Anderen hebben zich alleen staande
kunnen houden, zelfs tot de heel grote
uitgevers, banken en rederijen toe,
door (soms meervoudige) fusies. Tong
Tong staat nog steeds "heel zielig" al
leen. En dit is doodgewoon een won
der. Want zonder ook maar iets af te
doen aan de ijver en trouw van onze
kleine Tong Tong-staf, zakenmensen
en financiers zijn we niet. Tjalie heeft
gewoon als de eerste de beste huis
vrouw met haar huishoudgeld, met
meer geluk dan wijsheid en met ein
deloze bezuinigingen en ontzeggingen
"de tent overeind gehouden".
Het is en blijft een wonder. En we
zijn er dankbaar voor. Wie we apart
moeten bedanken, en dat doen we van
ganser harte, dat zijn de duizenden
abonnees die trouw gebleven zijn al
werd de eigen dompet nóg zo plat,
en zij die met allerlei extraatjes en
donaties (van een gulden af tot hier
en daar zelfs een honderdje toe!) onze
kas steeds bijgespekt hebben. Bravol
Wat ons verdriet doet is dat wij zo
veel initiatieven hebben moeten opge
ven, omdat er a. tóch te weinig be
langstelling voor bleek te zijn, b. de
steeds toenemende massaproductie op
alle terreinen vele deuren voor ons
ontoegankelijk hebben gemaakt: men
wil alleen maar grote orders uitvoeren
of niets, en aangezien Tong Tong geen
grote orders kan verkopen aan zijn
lezers, gebeurt er in hemelsnaam ook
maar niets. Het heeft dus in elk geval
ook dit voordeel dat we geen roegie
lijden...
Samengevat: het gaat ons financieel
beter, maar omdat we minder kunnen
werken op breder terrein, zijn we "wi
ser and sadder" geworden. Maar laat
ons niet té verdrietig zijn, hoofdzaak
is, dat we vrij gezond leven met onze
Tong Tong. En als er niet al te veel
geks in de wereld gebeurt, leven we
met zoveel trouwe lezers nog héél,
héél lang!
Ajo, Tahun 1969, madju!
REDACTIE
3
