ZWITSERSE
»EN BELEEFDE
HOE EEN
DE TROi
N.v. Azië Zwitserland Technisch Bureau HENNEMAN
Maar toen ik laatst het een en ander
voor Tong-Tong wilde neerschrijven,
dacht ik, dat het voor de meeste
lezers beslist niet interessant was;
want dat hadden zij toch allen - op
hun manier - ook gezien en beleefd.
En „vervelende copy" heeft Tjalie
Robinson zeker al meer dan genoeg
in de prullemand moeten gooien,
denk ik?
Maar op eens schoot me te binnen,
dat het voor mensen, die in Indië zijn
geboren, misschien toch wel leuk was
te horen, hoe een Zwitserse de tropen
beleefde? 40 jaren zijn lang, en helaas
is intussen veel in mijn oud geworden
hersenen vervaagd. Maar de grote
indruk, die dat land, zijn dieren en de
tochten op ons maakten, herinner ik
me nog heel goed.
Wat voelden wij ons klein, net
mieren, op de grond van de kraters
van de Tangkoeban Prahoe, kijkend
naar de sulfatoren en dampent Wat
deden wij een moeite, om onze longen
vol te pompen met lucht en dan - met
het fototoestel - enige meters de berm
op te rennen, om een bijzonder prach
tig uitgekristalliseerd en grillig zwavel-
geval op de film te krijgen, zonder
erbij adem te halen! (Het was on
geveer een jaar voordat het erge
ongeluk met die 3 schooljongens ge
beurde, die in een grot met zwavel
dampen zijn gestikt.) Wij maakten
gelukkig onze foto's in de open lucht.
- En dan de tocht op deTjiremai! Op
ruim 3000 m hoogte brachten wij de
nacht door, in wollen dekens gerold,
onder mij onbekende bomen met
peulvruchten. Natuurlijk sliepen wij
heel weinig, hadden het ook tamelijk
koud, want de temperatuur was sterk
gezakt na donker worden. Onze brave
dragers hurkten bij een flink vuur, na
dat zij de geesten van de kraters wat
geofferd hadden. Het was een stilte,
die je „hoorde", als ik het zo mag
uitdrukken. Wij volgden met onze
ogen, hoe de sterrebeelden verscho
ven boven de boomtakjes. Op eens
zei één van ons: „Het lijkt wel een
reusachtige Kerstboom!" Dan viel er
weer stilte. Totdat een jongeman, die
kort geleden uit Holland was ge
komen en die nooit iets van Gods
dienst of Kerk wilde horen, uit het
diepst van van zijn hart zei: „Of je het
nu Gerrit of Jan of God noemter
is toch iets!" De tropennacht met de
hier boven bijzonder schitterende ster
ren liet ons allen iets van de Grote
Schepping en de kleine mens erin
beseffen.
Toen wij ruim 2 jaar op Java waren
en mijn man gedetacheerd werd op
Soerabaja, mocht ik enige dagen in
een vacantie-verblijf van vrienden in
Nongkodjadjar logeren. Van daaruit
ging het, na heel weinig rijlessen, per
paardjes naar de Bromo. Wij waren er
heel vroeg boven, de bezoekers uit
Tosari kwamen veel later. Zo zat ons
kleine groepje heel alleen boven op
de smalle rand van de krater, achter
ons de steile helling met de ijzeren
trap, de grote Zandzee, dan het
,,maap-"landschap van de Widódaren,
rondom de reuzen kraterrand en vóór
ons de steile trechter van de Bromo.
Wat een machtige indrukken voor alle
zinnen, ogen, oren, neus! Een rollend,
donderend geluid steeg uit de diepte
op als uit de onderwereld. De damp-
zuil in het midden van de krater was
bijna scherp in 3 „phasen" en kleuren
verdeeld, of misschien in 3 toe
standen: in het onderste gedeelte was
de damp geheel kleurloos, in het twee
de blauw-achtig, vermoedelijk door de
vermenging met zuurstof, en in het
bovenste derde was het een dikke,
witte rookpluim, bijna als een wolk.
Soms waaide deze tot bijna onze zit
plaats, raakte ons echter nooit. Toch
keken wij er met spanning naar. Het
geheel was overweldigend. Alweer:
wat gevoelde je je klein en nietig, en
zo geheel niet meer gewichtig met al
je zorgen en vreugden! - Op eens zag
ik iets, wat lééfde: een witte vlinder
midden in deze woestenij! Bijna niet
te geloven! Hij zweefde enige meters
onder ons, en wel binnen de krater-
wand, maar gelukkig nooit zo ver, dat
de dampen hem konden raken. Lang
volgden onze ogen dit tengere leven
tje, dat hierheen was verdwaald. En
wij praatten nog even over de dieren
offers, die vroeger hier aan de krater-
geesten werden gebracht, en ik hoopte
van harte, dat het niet waar was, dat
heel vroeger ook mensenoffers ge
bracht werden. - Twee minder leuke
herinneringen aan de Bromo nam ik
echter ook mee: mijn paardje kreeg
„een gekke bui" in de Zandzee, ging
er vandoor en gooide mij met een
reuzensmak op de grond, gelukkig
echter pas op de terugweg. Enige ge
kneusde ribben, een paar weken flinke
pijn en een voor goed kapot Zwitsers
horloge waren de resultaten van deze
heldendaad!
Was U ook wel eens aan de Wijn
koopsbaai? Wij hadden het grote
voorrecht, om in een vacantie met een
vriend uit de thee in de passanggrahan
van Palaboean Ratoe enige dagen
door te brengen, en wel gedurende
de vollemaan-dagen. Overdag fijne
wandelingen langs het strand, zoeken
naar de bijzonder mooi gekleurde en
gevormde schelpjes en koralen, en
's avonds tot heel laat zittend op de
voorgalerij, waar wij niet genoeg
kregen van het kijken naar de hel
verlichte baai met de sterke golf van
de branding, die midden in de baai
gebroken werd door de onderzeese
koraalbanken, en dan in 3 stukken
gebroken tegen het strand gerold
kwam. En het eigenaardige rollen en
ruisen, dat ons nog achter de klamboe
liet luisteren en dat beslist bij de her
inneringen aan Palaboean Ratoe hoort!
In Zwitserland had ik altijd op het
vlakke land geleefd, hield veel van
dieren en de natuur, en zo was het
leven op Java voor mij iets overweldi
gend moois en interressants. En al
gauw kwamen honden, bango, kaka-
toea, Kantjil enz. onder mijn .hoede,
en de wekelijkse brieven aan mijn
ouders in Zwitserland waren beslist
vol enthousiaste berichten over al die
beesten en beestjes. Thuis was ik ge
wend geweest om rustig alles op te
pakken, wat me interesseerde. Op
Java leerde ik echter gauw, dat ik
geen schorpioenen of slangen mocht
vertrouwen, voordat de bedienden had
den gezegd, dat het een „oeler madi"
of ander ongevaarlijk dier was. Ik be
wonderde de Javanen, hoe zij alle
soorten kenden.
Eens op een warme late middag
opende ik de ramen in de achterkamer
Handel Mij. Sinds 1916
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERWARMINGS- EN
specialisten in onderhoud en vernieuwingen van installaties in reeds
bestaande huizen. Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68-72 Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
Met plezier en groot genot lees ik altijd de Tong-Tong. Daardoor komen
telkens weer herinneringen aan „tempo doeloe" in me op maar wat is het
lang geleden, die prachtige tijd, die mijn man en ik als heel jong echtpaar op
Java mochten doorbrengen! De „Gordel van Smaragd" heeft ons al gauw te
pakken gehad, en het was een heel groot verdriet voor ons beiden, toen wij
(begin van de malaise-tijd) na 7 jaar werden ontslagen. Van 1922 tot 1929
hebben wij „met open ogen en harten" toch enige fijne tochten op Java kunnen
maken. Wat heb ik er een heerlijke herinneringen aan
13
