VROUWEN BUITEN DE KAWAT
12 APRIL TOKO TONG TONG GESLOTEN!!!
<~QomantiócUe
<zBezettingMycl
Van de Japanse tijd wii ik iets over de laatste jaren vertellen. Toen ik in de
Villalaan (Djakarta) zou gaan wonen, was er riog maar één goedang (kamer in
de bijgebouwen) vrij. Het was de laatste kamer, vlak naast de put. Er kon een
kast in en een groot bed voor mij en mijn dochtertje van 4 jaar, dus wat had
ik nog meer te wensen?
Om mijn enige beddelaken te sparen
sliepen we op een tikar. De put was
immers vlak bij voor een geregelde
schoonmaakbeurt. In de grote villa, zo
zal ik het huis maar noemen, woonden
we aan het eind van de oorlog met 7
gezinnen, in totaal 17 personen, leder
gezinshoofd had zijn, of liever gezegd,
haar eigen bedrijfje.
Ik zal met de voorste kamer van het
hoofdgebouw beginnen. Mevr. D. met
twee grote dochters en een zoon had
den nog heel wat barang w.o. kleding,
kunnen redden. Hun middel van be
staan was dus de "toekang botol".
Mijn zuster, die met zoon en dochter
tje de tweede kamer bewoonde, naaide
jongenskleding. Met jongens had je
nooit veel gezeur. Zat een overhemd
of broekje prettig, dan was 't O.K.
Nummer III, onze hoofdbewoonster (het
huis stond op haar naam), naaide jur
ken, maar had zich tevens gespeciali
seerd in bustehouders. Als ze eenmaal
goed bezig was, schoven de b.h.'s als
een witte bergketen onder de naald
vandaan. Voor een goed patroon moes
ten de oude b.h.'s losgetornd worden
en daar had ze wel eens hulp bij nodig.
Was een van de grote jongens in de
buurt, dan kon hij erop rekenen aan
het werk gezet te worden. Meestal was
Paul er wel voor te vinden. Hij ging
dan op de trap zitten, b.h. tussen de
knieën en met behulp van een gillette-
mesje viel het kledingstuk spoedig in
vele stukjes uit elkaar.
Oma van 75 jaar oud breide tasjes
en haakte hele fijne kantjes voor zak
doeken, meestal in rood, wit en blauw.
Franky van 17 jaar bokste weieens in
Prinsenpark benedenstad. Wanneer
hij 's avonds laat, bont en blauw ge
slagen, thuis kwam, zei hij: "Ik heb
weer 75 rupiah verdiend, maar niets
zeggen tegen mam". Zijn moeder was
al jaren ziek en ze dacht, dat haar zoon
met tjatoeten (in- en verkoop) wat geld
verdiende.
Dat ik met schilderen nog eens mijn
portie rijst zou verdienen, had ik nooit
'kunnen dromen. De één schilderde
bloemen, weer een ander landschap
pen. Ik had me toegelegd op elfjes en
andere sprookjesfiguren. Mijn klanten
zorgden zelf voor de flesjes en potjes,
die beschilderd moesten worden.
Voor ontspanning naar film of schouw
burg was er natuurlijk niet bij, maar wij
hadden het genoegen tegenover Naka
mura te wonen en die zorgde vaak ge
noeg voor een film. Op een middag
zaten we in de voorgalerij naar de
overkant te kijken. Er was een bleek
gele ballon tussen de palmen te zien.
Even later bewoog deze zich en kwam
daarboven een hoofd te voorschijn en
eronder een paar benen: Nakamura in
onderbroek! Zijn bedienden en hun
vrienden kwamen, ook in korte broek,
krijgshaftig de tuin in, grote stok in de
hand. Ze kregen hun training in het
doden van de vijand van de kolonel
zelf. "Tjet - tjot" I steeds korter en
heftiger hoorde je ze roepen. Linker
been buigen - strekken en steken.
Overdag kregen we de vriendin van
Nakamura vaak te zien. We noemden
haar Si Nangka Moerah. Haar huis
dracht bestond uit een sarong, hoog-
geknoopt onder de oksels en altijd een
tulband om het hoofd, van een hand
doek of een sjaal. Net als in de film
was ook hier voor een knappe vrouw
gezorgd!
Haar kinderen w.o. de kleinste van
Nakamura, woonden in het huis vlak
naast ons. Die werden verzorgd door
een nichtje. Natuurlijk ging ze weieens
naar haar kinderen kijken. Dan was ze
gekleed in sarong en kabaja, heel chi
que en flonkerend van de juwelen. Ge
ruchten deden de ronde, dat er aan
de overkant een kamer vol juwelen
was, één kamer vol kledingstukken,
één met speelgoed, medicijnen etc.
Nakamura was niet voor niets hoofd
van het pandhuis Batavia!
Van haar kreeg ik ook eens een op
dracht. Ze kwam met een fles. Zo'n
grote had ik nog niet eerder gezien.
Ik was gewend aan miniatuurwerk op
flesjes, die ik met gemak in mijn hand
hield. Nu moest ik een naaktfiguur
schilderen op een abnormaal grote fles.
Toch deed ik het met heel veel plezier
en over het resultaat was ik zelf wel
tevreden. Afwachten wat Si Nangka
Moerah ervan zou zeggen. Ze kwam
de fles zelf halen. Aan haar blik zag
ik, dat ze het mooi vond. Maar wat ze
zei, vergeet ik nooit: "Zo vies ja!" Bij
deze ene opdracht is het gebleven.
De avonden brachten we vaak door in
de zitkamer van Mevr. D. Je kon er
gezellig zitten, wat je van onze kamers
niet kon zeggen. We hadden afgespro
ken, dat wanneer er onverhoopt een
Jap mocht komen, we allen bij elkaar
zouden blijven. Op een avond was het
dan zover. Voetstappen op het grint,
gevolgd door rammelen aan het hek.
Franky ging eens kijken. Waar hadden
we anders een bokser voor in de fa
milie? Onze bezoeker wilde weten of
er vrouwen in huis waren. Toen onze
hoofdbewoonster, één die nergens
bang voor was, dat hoorde, kwam ze
er maar even bij staan.
"Berapa prampoean disini!" Hoe
veel vrouwen waren hier?
"Anam belas". 16 stuks, was het
antwoord.
"Maoe barang?" Hadden we niets
nodig?
Geld, kleding, eieren, boter, de Jap had
alles.
"Tida koerang apa apa". "We heb-
gen niets nodig", zei Mevr. R.
Zoveel vrouwen en geen een had be
hoefte aan een Jap. Jammer! Hij slofte
teleurgesteld het erf af.
De huizen achter onze straat lagen aan
de Oranje-boulevard en waren door
Nippon-autoriteiten bewoond. Toen on
ze baboe bij de put bezig was, zag ze
op een dag het hoofd van de djongos
boven de scheidsmuur te voorschijn
komen. Hij stond in de achtertuin van
de Oranjeboulevard op een ladder en
bood onze baboe een groot, geopend
blik worst aan. Zijn toewan lustte de
worst niet, maar de njonja's hier mis
schien wel. Het werd natuurlijk dank
baar aanvaard, want eiwit in de vorm
van vlees ontbrak nog al eens op het
menu.
Toch hadden we het zo slecht nog niet,
dank zij Isah, die in de dapoer aan het
toveren was. Van paarse terong bijv.
kon ze een gerecht maken, dat smaak
te naar geroosterd vlees. Ik wou, dat
ik het recept wist, want het was heer
lijk!
Behalve Jappen, die op zoek waren
Lees verder volgende pag.
12
