TOEVAL
van tijd en ruimte brieven van tijd en ruimte brieven van tijd
O VILMA
4
In de grote en duidelijke voortgang van het Leven langs goed te begrijpen
lijnen en via kloppende berekeningen spelen de kleine toevalligheden geen rol.
Men praat er over als over "iets geks" en vergeet ze meestal gauw weer. Het
toeval is in alle grote filosofieën van de moderne tijd een veronachtzaamde on
benulligheid, waar alleen maar een ononderzocht en ondoordacht naampje voor
bestaat: Toeval. En waar men verder schouderophalend aan voorbij gaat.
Toch, als we alleen al in ons eigen
leven en de levens van onze naaste
vrienden die toevalligheden wat op
merkzamer bestuderen, en als we in de
historie van de mensheid niet te vlug
heen stappen over die nooitgedachte
"toevalligheden" van soms maar één
seconde, die vaak alleen maar "idiote
vergissing" zijn, staan we verbaasd
hoe vaak ons leven (en ook de be
schaving) telkenmale door zo'n toeval
radicaal van richting veranderd of door
een wonder gespaard is. En dat nóch
welk mens ook, welke periode in welke
historie ook, zich ook maar bij bena
dering een voorstelling kan maken van
de loop der gebeurtenissen als dat
"stomme toeval" niet had plaatsgehad.
In feite heeft elk toeval een weder
geboorte veroorzaakt en is de loop van
elk mensenleven en elke beschaving
een reeks van hergeboorten, die hun
ontstaan te danken hadden aan zo'n
toeval: de ontmoeting van een wild
vreemd persoon die je in nieuwe mi
lieux bracht of tot nieuwe studies, het
vinden van een verloren brief of boek,
het missen van een trein, het stilstaan
van een horloge, het inslaan van een
verkeerde straat, 't verkeerd verstaan
van een mededeling, een geschampte
kogel, het vallen van een gevelsteen
of het uitglijden over een pisangschil,
het verstrooid laten liggen van een
steen op 'n lichtgevoelige plaat (waar
door het radium ontdekt werd), het
slordig ophangen van een misdadiger
of per ongeluk overhalen van de trek
ker van een geweer, het geven van
een injectie uit een verkeerde ampulle,
een insect in je oog, of een trilling van
het ooglid die aangezien werd voor
een knipoog...enz. enz. enz.
Pas wie probeert een beetje conse
quent alle voorbeelden van toeval uit
eigen of nabij leven op te tekenen, de
vele toevalligheden uit de historie, de
physica, de medische wetenschappen,
enz., komt tot een ontstellende ont
dekking: de hele wereld van dit mo
ment is ontstaan uit een vrijwel on
overzienbare serie "krankzinnige toe
vallen", waarna inderdaad telkens weer
het leven het een of andere "normale"
patroon volgde, maar dit patroon zou
er nooit geweest zijn, als dat onbe
nullige toeval er niet tussen oeweest
was! M a w. wat er in het hele leven
Ionisch en samenhanoend uitziet, is
niet logisch en vanzelfsprekend.
Met nog weer andere woorden:
we leven in een wereld die van de
kleinste bouwsteen af tot de groot
ste architectonische structuren toe
te danken is aan "Het Toeval". Dit
alles wat we om ons heen zien, is
NIET te danken aan een "machinaal
constructieve" geest, aan vaste me
thodiek of systematiek, maar aan 'n
nog steeds ongepeilde en onbegre
pen wonderlijke "speling van het
lot", die zich parallel ontwikkelt
naast onze "bestuurde en bereken
de" activiteiten en deze activiteiten
voortdurend beinvloedt.
Vergeet dat "Toeval" alleen een ge
vallen steekje is in een breipatroon,
waar men lekker netjes overheen
breit! Structuren en zelfs "infra-struc-
turen" (een nieuw ontdekt woord, dat
thans in ieders mond ligt) kunnen door
het Toeval zó radicaal worden veran
derd, dat we eigenlijk continu verbaasd
moeten zijn dat de wereld vandaag zo
is als ze zich "vanzelfsprekend" aan
ons voordoet. En morgen een geheel
De nieuwste uitgave van de Moesson
Reeks verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong 5,90.
Jeugdherinneringen uit het oude Djocja.
andere kan zijn, omdat b.v. een idioot
bij toeval knoeit met een passer, een
obat of een weggegooide korst brood.
Angstaanjagend, ja?
Het is gelukkig slechts aan wei
nig mensen gegund zó lang en zó diep
over het Toeval na te denken, dat zij
zich ten volle bewust zijn van haar
absolute onmetelijkheid en belangrijk
heid. Dat deze weinige mensen bij dit
besef niet bang zijn heeft me vaak
verwonderd, maar de oplossing ligt
voor de hand: wij mensen zijn immers
allemaal niet alleen door Toeval ont
staan, maar zijn zelfs "het vleesgewor
den toeval" zelf!
Als we immers nagaan dat bij de
gemeenschap van een man met een
vrouw niet minder dan 250 millioen
spermatozoïden een "keus moeten ma
ken" uit 250.000 vrouwlijke eicellen (en
alleen maar één ontmoeting van deze
ontelbare mogelijkheden wordt werke
lijkheid!), als we verder nagaan dat
onze lichamelijke en geestelijke vor
ming bepaald worden door de combi
naties van de mannelijke en vrouwelij
ke chromosomen, met een keuze uit
niet minder dan 8.388.608 combinaties
en dat er per chromosoom 1.250 genen
zijn die onze erfelijkheid (mede) bepa
len, dat tenslotte alles gebeurt volsla
gen buiten onze bewustheid en welke
"bestuurbaarheid" ook, dan begrijpt U
wel dat elk mens uit chaos geboren is
en alleen door een wonder is wat hij is.
En niet alleen geboren is uit toeval,
maar Toeval IS.
Daarom zijn wij niet bang voor het
Toeval. En waarom zouden wij dan
bang zijn voor het toeval dat de wegen
van 3'/2 miljard mensen op de aarde
beinvloedt? We snappen er (natuurlijk)
alleen geen lor van. We praten de
kleine toevalletjes in het leven weg en
bemoeien ons alleen met de dingen
die volgbaar en begrijpelijk zijn en
proberen daarmee Het Leven (en de
Dood) te begrijpen. Alleen de diep ge
lovige mensen en zij die mystiek den
ken, zijn zich min of meer bewust van
het feit dat Leven Het Kenbare
PLUS Het Toeval.
En misschien zou het hele mense
lijke leven veranderen als we eens be
gonnen aan een studie van het Toeval:
al die toevalsverschijnselen zorgvuldig
zouden opschrijven, vergelijken, be
studeren om bepaalde wetmatigheden
te ontdekken in het Toeval. Wie van
de moderne mensen durft dat aan?
Kan dat aan?
Als je als mengbloed opgegroeid
bent met mythologieën van het Westen
Lees verder volgende pag.
