VA* HIER EN GUNDER
BIJ DE VOORPLAAT
it'/A
BANDJIR! OF EEN ZWEMBAD?
Soms, bij Indische kennissen op be
zoek, en oude fotoalbums doorblade
rend, kan je wel eens foto's' tegen
komen, waar niemand het rechte van
weet. Zo bij voorbeeld die foto van
onze voorplaat. Daar ziet iedereen di
rect van dat het een bandjir moet voor
stellen, althans hoog water. Maar de
dame van wie het album is, en hier (op
de plaats van de foto) als kind geweest
is, houdt vol dat het een zwembad is.
"Ach, hoe kan dat nou! Zo maar
bomen in het zwembad?" "Ja heus!"
"En stond het water tot aan de muren?
Die zullen dan wel geen lang leven
gehad kunnen hebben!" "En toch io
het zo!" "En als het toch een zwem
bad was, dan ging je er toch met je
zwempak in? Niet zo maar met je kle
ren?!" "Ja, een beetje raar. En tóch
was het een zwembad!"
Wel, we hebben veel primitieve
zwembaden gezien in ons leven, maar
dit komt ons wel als een onwaarschijn
lijk geval voor! Toch knikt de grijze
dame van de foto's heel beslist, al is
de foto nóg zo lang geleden gemaakt
en is ze er maar een paar korte keren
geweest, op bezoek van Semarang.
Want a. jonge mensen kunnen zich
veel zaken vaak veel zuiverder her
inneren dan we beseffen, b. in Indië
zijn de wonderlijkste dingen mogelijk.
Vooral in het OUDE Indië. Nog vóór
het tijdperk kwam dat alles net als in
Europa zo zoetjes aan in vakjes en
kastjes met voorschriften en volgens
model gemaakt zou worden.
We gingen maar eens op informatie
uit. En begonnen (zoals voor alle za
ken die Midden Java betreffen) maar
eerst bij Ton van Wijlen en zijn vrouw
Ko. Het eerste schot was al raak. "O!"
riepen Ton en Ko tegelijk, "natuurlijk
kennen we dit. Dat is Oemboel Ge-
neng. Dicht bij Klaten!" "Is het heus
een zwembad?" "Ja...dat wil zeg
gen..."
Dan horen we dat Oemboel Geneng
een bron is, genaamd naar de kam
pong Geneng (toonloze e's), die er
vlakbij ligt, en die bron is gelegen op
het land van de koffie-onderneming
"Gajamprit". De ondernemingsgebou
wen stonden vlak bij de bron, die door
een vorige eigenaar ommuurd was en
van een sluis voorzien. Het bronwater
(dat mooi helder was) liep door een
duiker (rechts" achter op de foto) vrij
de wereld in. Dag in dag uit. Maar
draaide men de sluis gedeeltelijk dicht,
dan steeg het water binnen de vier
muren rond de bron tot elke gewenste
hoogte en ontstond er dus een zwem
bad. Gezelschappen die er wilden ba
den, huurden het bad privé voor een
uur of wat voor zich af, gingen de
sleutel halen bij de boekhouder-afpak-
ker van Gajamprit, de sluis werd ge
sloten en men had een heel zwembad
voor zich alleen.
SOLDATEN
"...Neem me niet kwalijk, maar ik
had gedacht dat je als ex-redacteur
van Wapenbroeders toch wel ergens
één woordje gezegd zou hebben
over dat rumoer over de oorlogs
misdaden..." de W.
Er zijn twee soorten soldaten: de
echte, waarvan ik er vele drie gene
raties lang gekend heb, en zij die "te
goed zijn voor het soldatenleven",
zijnde van het soort dat "zijn vader
vermoord en zijn moeder vergeven"
kan hebben. Met of over deze mensen
praten is erg moeilijk. T.R.
Die boekhouder-afpakker tussen
twee haakjes (een beroep dat alleen
in de tabak bestond!) was meneer H.
Poetoehena, die de vader bleek te zijn
van Ko van Wijlen. En óf de foto voor
haar dus een verrassing was!
Als men genoeg gezwommen en ge
speeld had, werd de sleutel bij meneer
Poetoehena teruggebracht, de sluis
werd weer opengedraaid en het zwem
bad was weer "tuin". Tot er andere
liefhebbers kwamen. Kinderen (en hun
gasten) van Gajamprit kenden het
zwembad goed. Zo ook de mensen en
hunne gasten van de nabijgelegen sui
keronderneming Gondang Winangoen.
Het "zwembad" was dus niet open
baar. Alleen goede bekenden van bei
de ondernemingen zwommen er.
En omdat gebruikers van dit zwem
bad altijd "onder ons" waren, maalde
niemand om speciale zwemkleding.
Men kwam er en men ging er vandaan
wanneer men wou. Geen controleurs.
Geen kaartjes. De jongelui klommen in
de bomen of op de muren (zie ook de
foto elders in dit nummer) en doken
vandaar af in het water. Het was het
vrijste, natuurlijkste en "eigenste"
zwembad dat een mens zich wensen
kon!
Dus waren de herinneringen eraan
natuurlijk onuitwisbaar en het is écht
waar dat "in Indië de wonderlijkste
dingen mogelijk waren"...
Herinneringen aan Indië verdrietig
heimwee?
Neen, een Wereld van Wonderen die
we nooit vergeten kunnen. Zoals men
sen van hier b.v. een film van Walt
Disney niet vergeten. Of noem elke
andere wonderlijke film op. Maar het
verschil met óns is dat onze wonder
lijke wereld ECHT was en dat we er
middenin geleefd hebben.
Dan is de herinnering geen verdrie
tig heimwee meer, maar een schat
kamer met wonderlijke films. Die je
eindeloos weer kan afdraaien zonder
je ooit te vervelen.
En dit was toch een leuk "eenac-
tertje", ja? T.R.
ONFATSOEN
"...deze generatie komt terecht in
een sfeer van onfatsoen, onnatuur
lijkheid, datgene wat men juist uit de
weg wil ruimen. Hun beschaving
wordt ONbeschaving, die overwon
nen zal worden door een andere
beschaving". "Wally"
Fragment uit een brief, die (als zeer
vele andere brieven van lezers) uitno
digden om in Tong Tong tot een uit
spraak te komen over veel wat in de
moderne tijd wordt gezien als zeden
verwildering die fataal zal moeten af
lopen. We zijn er niet op ingegaan
omdat het een probleem is met zóveel
facetten (die gemakkelijk uitlopen op
eindeloze discussies en erger) dat we
er ontelbare pagina's aan kwijt zullen
raken: aan pienter of spitsvondig ge
praat over waarden die niet te vangen
zijn in woorden. Toch zullen we pro
beren er in de toekomst in zo kort
mogelijke kanttekeningen aandacht aan
wijden.
Met Wally's inzicht kunnen intussen
vele lezers zich verenigen :moderne
generaties verwijten de oudere gene
raties (ons) dat wij schijnheilig, achter
baks zijn. Dus onnatuurlijk. Zij willen
vooral de sex openhartig en eerlijk in
de maatschappij brengen in al zijn fa
cetten, ook de perverse. Wally zegt:
dit veroorzaakt onvermijdelijk afglijding
naar vulgariteit en immoraliteit, dus
óók onnatuurlijkheid, onbeschaving. En
dat betekent dat wij onder de voet ge
lopen zullen worden door beschavin
gen die natuurlijk gebleven zijn (al zijn
ze nóg zo primitief).
Bewust of onbewust tekent Wally
hier een ontwikkelingspatroon dat door
diverse cultuur-historici is uitgewerkt
Lees verder pag. 17
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 13e JAARG. No. 19
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van iedere maand.
Prijs per nummer f 1,Abt. Nederl.: kwart, 5,
halfj. f 10,jaar f 20.Abt. Europa: jaar f 25,
Buiten Europa: jaar f 30,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 65,—; Indonesië f 60,—; Z.-Afrika
en Z -Amerika 50,—; Canada en Ver Staten
f 41,Suriname en Antillen f 35,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
