ANTWOORDEN
Voor Soerabajanen
O VILMA
1. De gele bloem is de Marygold.
Toen in het begin van de 19e eeuw
ridder J. A. van Middelkoop, Prefect
van Java's Oosthoek op het door hem
gekochte land Simo een verdiepings
huis liet bouwen, dat later bekend zou
staan als "het spookhuis" aan de
Reinierszboulevard, liet hij om zijn tuin
en erf de pasgeimporteerde Marygold
planten, welke struik zich in een om
mezien zo welig begon voort te plan
ten, dat ook de omliggende kampongs
en de begraafplaatsen van de G.G.
Carel Reiniersz en zijn vrouw J. Barra
van Amstel ermede werden over
groeid. Aangezien men de moeilijke
naam van deze plant niet kon uitspre
ken, werd zij kortweg aangeduid met
de veel gemakkelijker naam van "kern-
bang koening", waarnaar de hele
streek werd genoemd, zoals later ook
de weg naar de oud-G.G. Reiniersz
werd genoemd.
2. "Soentit!" is afgeleid van het Hol-
landsche "Gezondheid!" Simple com-
me bonjour, dus even mèsem.
3. Het verschil tussen beide soorten
ligt in de vacht, die van de eerstge
noemde is glad en van de tweede is
wollig en daarbij heeft de napo een
sterkere muskusgeur.
4. Het woord "Njai" betekent "Vrou
we" een titulatuur dus van aanzien,
dat het oudere "May di casa" huis
houdster heeft verdrongen. "Moentji"
is een afkorting van Moentji-kari, het
geen een synoniem is van "djaroe-
man" (van djaroem naald), waarme
de de koppelaarsters en makelaarsters
werden aangeduid, welke beroepen
door deze vrouwen blijkbaar ook wer
den uitgeoefend, hetgeen uit het vol
gende moge blijken:
In zijn boek "Oud-Soerabaja" schrijft
de Heer H. G. von Faber, dat: "de
nakomelingen van de Europeanen, uit
gezonderd die van de Portugezen, die
"signors" mijnheren later ver
basterd tot "sinjo's" werden genoemd,
in de rechte nederdalende linie tot de
3de graad de volgende benamingen:
1e graad "liplap"; 2de graad
"grobiak"; 3de graad "kasoediek".
"De liplappen waren in den regel han
delaren; de SLAVENHANDEL was hun
geliefkoosd bedrijf, omdat ze er veel
winst mee behaalden en daardoor toe
gang verkregen tot de gezelschappen
van de "manhafte heren der Compag
nie". De "grobiakken" dienden op de
vloot en in het Leger. De "kasoedieks"
waren vissers en JAGERS enz."
Uit sociaal-economische overwegin
gen werd het samenleven van een
Europeaan met zijn huishoudster in de
eerste periode daarvan niet door een
wettig huwelijk gelegaliseerd, omdat
anders de vrouw haar status van "In
landse" zou verliezen en daarmede
ook haar aanspraken op de rechten,
die zij als zodanig kon uitoefenen op
b.v. landbezit (Erfelijk individueel
jasanrecht) en andere voorrechten,
welke geldelijk voordeel meebrengen.
Hoe zou b.v. een klerk of een andere
minimumlijder anders een meestentijds
groot gezin kunnen runnen, als de
vrouw hem daarbij niet de helpende
hand zou hebben geboden door rijst
te verbouwen op eigen of ingehuurde
sawahs, veeteelt, handel in sarongs en
gouden juwelen of een eethuisje (Wa-
roeng) te drijven? Voor een Europese
vrouw is dit alles taboe.
Als de kinderen groter worden trouwt
de man in den regel "de moeder van
zijn kinderen", die door het huwelijk
tegelijk worden "gewettigd".
W. F. W. SCHARDIJN
Het is altijd een heel aparte sector
geweest in de 30-er jaren in Soera-
baja, dat Toendjoengan, met een apar
te combinatie van restauratie-ver
maak: Hellendoorn, Bonbonnière,
Hoenkwehuis, Sjanghai Dream en Pa
sar Toendjoengan (de achterkant met
al die kleine koffieboertjes, eethuisjes
en straatventers). Wie van onze da
mes en heren weet wat er in die ver
schillende gelegenheden onvergeetlijk
van smaak was?
De nieuwste uitgave van de Moesson
Reeks Verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong. f 5,90 0,40 porto.
In haar jeugdherinneringen roept de
schrijfster de typische sfeer van de
vorstenlanden en in het bijzonder van
het oude Djocja op.
WIE IS "BOSGANGER"?
In verband met ingekomen correspon
dentie over het artikel "Over het 'sien'
en kruidenolie" zouden wij graag de
identiteit van de schrijver van het be
treffende artikel, "Bosganger" willen
weten.
Bij deze foto, gemaakt in Soerabafa, schrijven we expres niets. Ook al omdat de foto niets
bijzonders zegt. Maar er zijn vele dozijnen echte Soerabajanen, die het punt mét vreugde her
kennen en er misschien voor Tong Tong wel wat over willen schrijven. Wie doet het?
Foto M. Soetjahjo
9
