Noh eenskeer
Gado Gado Soerabaja
restaurant
wijnands v/h oen
Met meer dan gewone belangstelling
heb ik en naar ik vermoed oneindig
velen met mij de artikelen over de
Gado Gado Soerabaia in resp. de
Tong Tongs van 15 juli 1968, 15 sep
tember 1968 en 15 januari jl. gelezen.
De explicatie van G. H. Bartman en
de meer dan geestige en deskundige
woorden die oom Joop Soetjahjo aan
deze materie wijdde, zal iedere recht
geaarde oud-Soerabajaan goed heb
ben gedaan.
Toch vermoed ik, dat ergens in de
harten van vele oud-Soerabajanen een
klein gevoel van teleurstelling zal blij
ven bestaan, omdat ze het beeld van
de gado gadoverkoper, zoals zij dat in
hun herinnering meedragen, nog niet
hebben gezien.
Daarom ben ik in mijn oude foto
albums gedoken en ja, daar kwam hij
te voorschijn, Pa' Tie, onze gado gado
verkoper Soerabaia uit de jaren vijftig.
Deze foto is in 1957 gemaakt op het
voorerf van onze toenmalige woning
aan de Djl. Ambengan Soerabaia en
toont dus de gedo-gedoverkoper met
de witte broek, de hoge rombong met
de witte overkapping "anti-vlieg" en
rechts de lange doek om de handen
aan af te drogen. Rechts hangt nog
zijn krukje om uit te rusten, als er
geen klanten zijn en links onder de
rombong is het waterblik met de
pisangblaren om de borden om te
spoelen.
Om met oom Joop te spreken, tjoba
hij heet geen Pa'Tie, maar Sinterklaas,
je kan onder de foto zetten: "Vol ver
wachting klopt zijn hart".
Als je goed kijkt, je ziet sandal matjan
en hoeratenen!
Overigens is dit artikel ook bedoeld
als een soort compromis tussen alle
partijen o.a. ook wat betreft het punt
"een likje petis in de gado gadosaus".
De vakman Pa' Sirin en alle kookboe
ken hebben gelijk, er hoort geen petis
in de gado gadosaus en toh, en toh,
voel ik erhens mee met si Bartman,
want de echte Soerabajaan "hij feeh"
te pas en wellicht te onpas een lik
petis in diverse gerechten. Ook wordt
petis gebruikt in de plaats van trasie.
Zo herinner ik me, dat mijn vader
niets van trassi moest hebben, maar
hij gek was op tahoe goreng met
petissaus, sambel goreng petis e.d.
Onofficieel is de Soerabajaan dus ge
neigd in diverse gerechten wat petis
toe te voegen om het gerecht extra
sedap te maken. Ik doe het hier in
Holland ook nog in de prefabricated
gado gadosaus, ik geef een likje petis,
een beetje maar en iedereen vindt het
extra heerlijk. Maar nogmaals, officieel
hoort de petis beslist niet in de gado
gadosaus.
De combinatie katjang-petis hoort in
de bereiding van de saus van een an
der beroemd Soerabaiaas gerecht, de
tahu goreng aseli, maar dat is een
hoofdstuk apart.
Met verontschuldigingen aan alle In
dische huisvrouwen, dat ik als leek
even met de soetil in de hand in hun
heiligdom, de dapoer, ben geweest,
hoop ik met dit artikel een kleine bij
drage te hebben geleverd ter meer
dere glorie van de Indonesische-lndi-
sche eetcultuur. W. E. Grashuis
Helaas heb ik Pa-Tie niet gekend,
maar ik heb Ambengan wél gekend.
Wat doet iedere lezer van Tong Tong
die de gelezen verhalen niet méé kan
beleven? Hij gaat zelf rondzwerven in
de buurt. Dat is overigens één van de
vele geheimen, waarom ons blad al
tijd "aanlokkelijk" blijft: je kan zélf
meedoen!
Nu weet ik op Ambengan zelf niets
bijzonders, of het moest de kant op
zijn van Ketabang en Ngemplak, want
daar is véél! Maar ik sloeg van Am
bengan af de Cannalaan in (tegen
woordig Djl. Kusumabangsa), want
daar, tegenover het oude jaarbeurs
terrein zat in een vervallen depot-és
Matrais met zijn kaketoe Jakoeb (waar
om heten Indonesische kaketoes toch
altijd Jacob?). De specialité de la mai-
son van Matrais nu was Roedjak Mar-
mojo, ook wel Roedjak Djinggor ge
heten. Voor wie het nog niet weet:
dit is een roedjak van gekookte kar-
bouwenneus met een vlammend heet
petis-sausje. Absurd?! Okay, maar ook
absurd lekker. Neem daarbij een grote
bel stroop-blèwak (stroop met geraspt
ijs en schraapsel van een waanzinnig
lekkere en koele suikermeloen) en gij
vergeet alle andere neusjes van de
zalm ter wereld. Matrais zat daar in
pl-min. 1950, maar als hij er nóg is,
raden wij Soetjahjo beslist aan om
ook eens te proeven!
Als je daar je portie binnen had en
nog wat verder wandelde om het eten
wat te laten zakken, moest je niet per
ongeluk de kant opgaan van Tambak-
sari, want daar, op de hoek van het
oude en vervallen Chinese kerkhof,
haar eetkraampje vriendelijk gestald
op een oud graf, was een oude ver
koopster van Roedjak Gobèt. Vooral
in de regentijd was het niet zo mak
kelijk om haar te bereiken, want je
moest over een glibberig boomstam
metje over een modderige sloot. Maar
de beloning was ook subliem. Nergens
heb ik ooit lekkerder of pedeser roe
djak gobèt gegeten. En vaak heb ik
aan de maaltijden hier gedacht. Want
welk ander land ter wereld biedt zulk
een absurde mogelijkheid als het nut
tigen van een ravissante maaltijd op
een graf?! Op mijn woord: als zulke
zaligheden ons te wachten zouden
staan in het Rijk der Doden, de mens
heid zou geen eeuw meer leven...
Het is waar: wie Soerabaja zegt,
neemt vanzelf roedjak marmojo, roe
djak gobet en roedjak iris op sleep
touw (allemaal met petis) en landt on
getwijfeld aan bij nóg zo'n specialiteit
als djanganan Soerabaja; dat is...maar
laten we nu betoel ophouden!
Verder: "Nog eenskeer" is een leu
ke Indische zegswijs die oorspronkelijk
misschien uit het "petjo" afkomstig is
geweest, namelijk een samentrekking
van "nog eens" en "nog een keer".
Tegenwoordig wordt het alleen voor
de aardigheid gebruikt. Een ander
voorbeeld: "twee vliegen in eens
klaps"!^. T.R.
sereeoP
HOLLANDSE en INDISCHE KEUKEN
Hoogstr. 12 - Den Haag - Tel. 600712
Dir. M. W IJ N A N D S
v/h Grand Hotel, Makassar
