11e Pasar Malam
Tong Tong
J. M. VAN EXEL's
mentaal-sociale interne structuren. Wel
maken zij zich zorgen, dat te simplis-'
tische nivellatie en aandacht voor de
individuen juist tot qualitatieve degres-
sie (omgekeerde progressie) van het
gemiddelde in de toekomst leidt. We
hebben aanvaard, dat niemand meer
vrij is om een besmettelijke ziekte on
der de huidige medemensen te ver
spreiden, maar aanvaarden dit niet
voor erfelijke ziekten onder de komen
de generaties. De tragiek van de me
dische wetenschap! Organische onge
lijkheid wordt, als gezegd, verstrekt
door ongelijkheid in milieu, zowel het
levende (biotische) als het abiotische,
in wisselwerking.
De vegetatie beïnvloedde de mens. Er
zijn bosmensen, steppenmensen, etc.
Wij streven nu naar gelijkheid, ook in
milieu, soms wat simpel denkend over
wat het beste is. Enkele voorbeelden
later. Eerst iets algemeens.
Het is mooi om ieder ander volk te
gunnen wat men zelf verworven heeft.
Het is onrechtvaardig om door mono
polies, krijgsmacht, handelspolitiek en
door ideologieën, gebouwd op domi
nantie van één godsdienst of overtui
ging, anderen hetzelfde zowel te ont
houden als op te dringen. Dit punt
behoef ik hier niet uit te werken. An
deren hebben dit voldoende gedaan.
Het is een onjuiste moderne idee om
alle leven, dat noodzakelijk anders is,
als onrechtvaardig verschillend te dui
den. Dit geldt binnen één maatschap
pij en ook tussen de volkeren.
Het is trouwens onzindelijk denken om
causaliteit en ethiek te mengen op ge
bieden, waar ze apart beschouwd
moeten worden.
Is het onrecht of natuurlijke ongelijk
heid als de doorsneeneger langere
kuitspieren heeft en beter springt of
sprint? Is het onrecht als een zwarte
huid beter in de tropen past? Is onge
schiktheid voor intellectueel werk bij
iemand op school onrechtvaardig?
Er past verzet tegen zulk denken met
afgunst.
In reclamekringen wordt het als unfair
beschouwd om mensen te bewerken
met angst- of schuldgevoelens. In de
politiek, bij internationale discussies
en bij collectes wordt de methode toch
gebruikt. Oude boetepredikers werk
ten met hel, erfschuld en aflaat; mo
derne trachten nu hun medemensen te
overreden via gevoelens van zonde en
schuld (naast gewoon medeleven)
voor sociale bekering. Misschien zit er
zelfs wel uitleven van agressie in het
aankweken van een schuldneurose.
In voordrachten en artikelen over ont
wikkelingshulp worden voor de ver
schillende condities in Noord en Zuid
de ethische, juridische termen van on
rechtvaardigheid en cchuld aan de
rijke zijde veelal eenzijdig-onjuist ge
bruikt. Op eenzijdige uitspraken als:
"een groot deel van de bevolking krijgt
slechts zoveel van het totale inko
men", werd al eens opgemerkt, dat de
omschrijving ook kon luiden: "dit deel
draagt slechts zoveel aan het totale
inkomen bij". Toen eens de achteruit
gang van onze eigen textielindustrie
door goedkope concurrentie uit minder
ontwikkelde landen ter sprake kwam,
werd opeens de goedkope arbeids
kracht elders als een niet-discutabel
natuurgegeven beschouwd. Evenzo
sprak men over de "onrechtvaardige"
verdeling van het graan, waaraan het
Noorden een machtspositie ontleende,
vergetend, dat dit ten dele een echt
natuurgegeven is, ten dele een zaak
van beter werk en andere mentaliteit.
Over de schuld in het Zuiden en Oos
ten, gelegen in vasthouden aan archa-
isch denken en van voortplanting bo
ven het daar biologischmogelijke, daar
over werd gezwegen als over een
natuurgegeven. Ik geef toe, dat dit wat
minder onze zaak schijnt maar dan
vergeet men, dat de andere zijde het
produceren van graan als wereldzaak
ziet.
Hoe ver gelukt gelijkmaking van le
vensmilieu, wat is de invloed van beter
transport?
Laat ons een enkel voorbeeld van bio
tische ongelijkheid in het milieu be
spreken, de leverantie door planten en
dieren.
De natuur doet bijna alle belangrijke
vetleverende planten in de warme stre
ken groeien (oliepalm, cocos, soja,
aardnoot, katoen). Daar is de spijsolie
echter in geringer hoeveelheid nodig
In de Tropische Tuin van de Pasar
Malam zult U deze bijzondere vlees
etende plant natuurlijk niet tegen
komen. Mocht hij bestaan, hij zou
déér, tussen de duizenden saté
eters niet eens opvallen. Maar al
komt dit specimen dan niet voor,
U zult toch telkens weer verbaasd
staan door de vele exotische "won
deren der natuur" bij de orchideeën-
tentoonstelling in de Tropische Lust
hof op de
HOUTRUST DEN HAAG
24 t/m 28 JUNI 1969
Schoenhandel
alleen Reinkenstraat 29
Den Haag - Tel. 33 21 17
Specialist in exclusieve dames
schoenen met hoge of lage hak
in de allerkleinste maten.
vanaf maat 32
Nog enige voorraad
in zomersandalen.
dan bij ons in de kou (terzijde: hoe
dwaas om boter daarheen te willen
exporteren!). Wij moesten het vroeger
doen met wat zielige lijnolie en raap
olie. Moeten we betogen tegen dit
"scheppingsonrecht" en het feit, dat
wij de grondstoffen voor onze slaolie
en margarine zo ver moeten halen?
Dat is een natuurgegeven, waar de
techniek ons overheen helpt, maar de
ethiek komt pas werkelijk in het spel
als importeurs kunstmatig de prijs laag
houden of exporteurs hoog.
In Zuid-Europa hebben we de olijf als
een olieplant, aangepast aan de droog
te, doch inefficiënt. Men wil daar deze
locaaleconomische cultuur handhaven,
hoewel het macro-economisch een
verloren strijd is en de kunstvetten het
ook daar gaan winnen. Als olijfolie een
delicatesse wordt, zal men er de prijs
voor moeten over hebben, zoals wij
voor de koffie en cacao, waarmede wij
aan de tropen werk verschaffen (of
waarmede wij ze van ander werk af
hielden, al naar men het zien wil).
De soja-boon zijn we aan het "ver
noordelijken". De simpele theorie, dat
ieder land moet produceren wat het
van nature het best kan leveren,
strandt op de kwestie of nadenken en
bewerken ook natuur is en of de
transportfactor (ook bij nood) te ver
waarlozen is. Tarwe is een Voor-Azi-
aat'van nature.
In het koude Noorden heeft men voor
het tekort aan vetten al vroeg een uit
weg gevonden via dieren als walvis
sen, varkens en runderen. Het varken
is een zeer goede transformator van
afval voor dicht-bevolkte gebieden van
gevestigde bewoners. De afkper er
voor bij nomaden berust ten 'dele op
verzet tegen niettrekkende varkens en
mensen. Stam-fetischisme!
Het rund was eerst een gejaagde le
verancier van vlees en vet, later een
gekweekte van vlees en melk, nu te
veel een producent van melkvet. Het
was een transformator van onbruik
bare of goedkope locale stoffen (o.a.
cellulose) nu echter ook gevoed met
dure importstoffen. Na de olie-import
voor margarine is het rund als boter-
Lees verder pag. 6
5
