12
jl-
de H.B.S. zaten en een "keet" (meis
je) hadden, gingen we er wel zwem
men. Met badpak! Tegenswoordig ka-
tanja "statussymbool" je loon telan-
djang bulat aan de strand. Maar laten
we op onze schreden terugkeren en
de auto nemen, sebab U al Oma en
ik al Opa en onze otot al kaku bukan
main, isterniet dukun urut hier.
Mijn oom had in die dagen een zeven-
zits Minerva compleet met toeter bui
tenboord via een slang uitmondend in
een geopende slangenbek op het spat
bord, boempetbjeot dollidohbreet!
Voorin zaten mijn oom en vader, allebei
met pet op, mijn tante, moeder, Oma
en de twee kleine zusjes op de ach
terbank en wij vier jongens op de klap-
stoelen, vol aandacht al de verrichtin
gen van mijn oom volgend.
Als je Pandaan nadert uit de richting
Soerabaia heb je aan de linkerkant
van de weg een irrigatiekanaaltje Ter
hoogte van de driesprong naar Prigen
staan de katjongs met blikken in de
zwaaiende armen je op te wachten om
water bij te vullen. Is dat gebeurd, dan
bieden ze aan om op de treeplank van
de auto mee te rijden met een grote
kei in de hand om, mocht je onver
hoopt een helling niet halen en mo-
gok, de auto niet achteruit merosot
masuk djurang door van de treeplank
te springen en de stenen onder het
achterwiel te schuiven.
Zalig primitieve tijd vol romantiek,
klaar whaaaaaaar whaaaaar vol gas
tot Prigen, ter hoogte van het huis van
Hughan of even te voren al terug
schakelen naar twee en dan volle vaart
de bocht om bij Liem Sing Teh, want
de zwaarste helling was ter hoogte
van het badhotel Prigen, daar moest
teruggeschakeld worden naar de eer
ste versnelling, hantam debrailleurnja
greeeeeeeeek. Tot aan het telefoon
kantoor en dan kon weer teruggescha
keld worden tot aan de haarspeldbocht
bij de bungalow van de familie Habnit,
als die gepasseerd was, was men
praktisch in Tretes. De weg eindigde
toen waar de zijweg rechts omhoog
leidde naar de ingang van het nieuwe
"Nymphenbad" van de familie Appel.
Later is Tretes verder opengelegd en
werd o.a. het badhotel "Tretes" van
de familie van Vloten geopend. Met
de beide dochters, Prada en Loes, heb
ik op de H.B.S. te Soerabaia gezeten.
Wah, misschien zij zijn ook al Oma
nou!
Om op de autoweg terug te komen, ik
herinner me slechts twee verkeerson
gevallen op de weg Pandaan-Tretes,
een, dat een personenauto ter hoogte
van meergenoemde haarspeldbocht bij
de woning van de familie Habnit in de
djoerang reed en eenmaal, dat een
grote Hudson met zeven Arabieren er
in in volle vaart de helling kwam af
rijden van Tretes naar Prigen, door de
bocht bij Liem Sing Teh scheerde in
de richting van Pandaan. Wij waren
toen op het grasveld voor de garages
in Prigen en mijn oom zei nog: "Dat
loopt nooit goed af" en hij had helaas
gelijk, want niet lang daarna hoorden
we een hevige slag en was de auto
tegen een boom aan de kant van de
weg gereden, waarbij ettelijke doden
zijn gevallen...
Lali Djiwo en Kakeh Bodoh heeft U
heel juist getypeerd, Oma Dorine
Kampmeinert-Hupperts, zo blijven ook
deze twee plaatsen in mijn herinnering
voortleven. Het woord "Lali Djiwo"
zegt eigenlijk al alles en ook de plaats
Kakeh Bodoh is precies zoals U hem
beschreef. Zelfs wij patstrappers wer
den stil op die plaats. Een detail is mij
nog bovendien bijgebleven, wij gingen
meestal te paard van Prigen naar Ka
keh Bodoh en even voordat men het
graf bereikte moest je door een soort
van tunnel, doordat de begroeiing over
het pad zo laag was, dat men te paard
geheel voorover moest bukken, zodat
men automatisch een devote houding,
zelfs te paard moest aannemen, voor
men het graf bereikte. Overigens vraag
ik me af, waarom hij kakeh bodoh
werd genoemd, was hij niet oneindig
wijzer en voorzag hij reeds alle leed
en kommer dat over de wereld zou
komen?
Tengevolge van de oorlogshandelingen
is veel in Prigen en Tretes verwoest,
doch ik kan de personen, die denken,
dat het oude nymphenbad, de kakeh
bodoh en het nieuwe nymphenbad is
verwoest, geruststellen, al deze plek
ken bestaan nog. Het nieuwe nym
phenbad werd verwoest, dcoh is in
1957 weer geheel opgebouwd en fees
telijk heropend.
Tretes is ook na de oorlog nog meer
uitgebouwd tot ver voorbij het bad
hotel Tretes In de jaren 1952 tot 1958
was ik werkzaam bij Unilever en ook
...compleet met de stenen op de voorgrond
bedoeld door Mevr. Gr. Fabr't-Fimm in T.T.
van 15 maart j.l....
SANATURN-REKSTOK
o versterkt de buik- en rugspieren.
Bestrijdt rugklachten en trage spljeverte-
ring. Verbetert het figuur.
Overal toe te passen.
f 42,50 4. f 5,10 B.T.W. Vraag folder bij:
MEDICOR - Den Haag A2
v. Hoeylaan 28 - Tel. 070-850093
dit concern liet in Tretes twee hyper
moderne bungalows bouwen, compleet
met privé zwembad in de tuin ten be
hoeve van de stafemployees en hun
gezinnen, doch, ondanks deze luxe
trok ons hart toch meer raar de kleine
warong aan de kant van de weg ter
hoogte van de zijweg naar het nympen-
bad en aten daar de specialité de la
maison, de onovertroffen nasi rawon.
Natuurlijk dringen bij mijmeringen en
herinneringen als deze ontelbare na
men van familie, relaties, collega's,
kennissen, vrienden en vriendinnen
aan je op, doch ik heb angstvallig ver
meden namen te noemen, omdat ik
niet weet of deze personen het wel
goed zouden vinden in dit verband
genoemd te worden.
Slechts de namen van alom bekende
personen en naaste familie heb ik ge
noemd.
Uit mijn collectie van foto's van de
familie badend in het oude nymphen
bad, het nieuwe nymphenbad van de
familie Appel en het na de oorlog her
bouwde nieuwe nymphenbad, heb ik
uiteindelijk mijn keuze laten vallen op
een foto van het oude nymphenbad
genomen in 1957, compleet met de
stenen op de voorgrond bedoeld door
mevr. G. Fabri-Timm in TT van 15 mrt
Daarom, enkele gebouwen en wonin
gen mogen zijn verdwenen, Tretes kan
moderner zijn geworden, maar het
oude nymphenbad, de kakeh bodoh,
Lali Djiwo, Poetjoek Troeno, kali Goe-
pit en zovele andere dierbare plekjes
zullen de eeuwen trotseren.
Laten we ze met liefde en dankbaar
heid in ons hart sluiten en wie weet
is de tijd niet meer zo veraf, dat de
verhoudingen tussen Indonesia en Ne
derland weer helemaal genormaliseerd
zullen zijn, dat honger, ongerechtig
heid, rassendiscriminatie, politieke te
genstellingen, de verschillen tussen
arm en rijk voorgoed uit de wereld
zullen zijn verdwenen en dat onze kin
deren en kleinkinderen na een drie
daagse werkweek, zoals ze nou de
Metro of bus 33 nemen, een overstap
je KLM-GIA nemen en hun long week
ends weer doorbrengen in Tretes,
Prigen, Tosari, Malang, Batu, Pudjon,
Lebaksari, Ngerong, Sarangan, Ta-
wangmanggu, Bandungan, Kopeng,
Kaliurang, Bogor, Tjipanas, Garut, Pen-
galengan enz. enz.
Apakah ini hanja impian seorang ka
keh bodoh? Mungkin tida'lah!
Kakeh A Ii
alias W. E. Grashuis
