Toekomst
Sekali Branie,Tetap Branie
O VILMA
J. G. YSSEL DE SCHEPPER
ALLE VERZEKERINGEN
De periodieke uitgifte van de Indon.
Ambassade in Nederland, "Indonesia",
redactioneel en typografisch uitste
kend verzorgd, bood onlangs een heel
bijzonder omslag. De voorplaat was
door een dwarse lijn in twee helften
verdeeld die als spiegelbeeld tegen
over elkaar stonden, zodat het leek
alsof een landschap in een meer weer
spiegeld werd. Het landschap: een
verzameling van boom-, berg-, tempel
en woningtrant-tekeningen. Ineens:
raak, dat is Indië zoals wij het sinds
eeuwen kennen en zoals het nog
steeds is.
Wordt deze omslagtekening echter
een slag omgedraaid, dan wordt dus
de "weerspiegeling" zichtbaar: een
toekomstdroom, een blik in de toe
komst: hypermoderne bouwwerken, fa
brieken .raffinaderijen, laboratoria, etc.
Geen Minangkabaus of Bataks dak
profiel is meer zichtbaar, geen Men-
doet of welk ander historisch monu
ment, geen boom of berg. Indonesië is
op slag helemaal verdwenen. Dit kan
elke andere industriële grootstad zijn:
Amerika, Rusland, Italië, Canada...
We weten het wei: dit is maar een
symbolische tekening, die het streven
tot uitdrukking brengt om "eeuwen ach
terstand" in te halen en een Indonesië
te fixeren van grote welvaart en rijk
dom. Eeji droom die er tóch wel met
meer verwerkelijkingskans in zit dan
de meesten wel denken. Toch zullen
vooral de oud-gasten van Tong Tong
een beetje droevig zijn als ze dit zien.
Omdat wij dwars door veel Westerse
rijkdom, progressie en "superioriteit"
heen hebben leren zien. Achter toren
flats het spook zien van de flatneurose
(en hoe natuurlijk en springlevend is
daarbij vergeleken de 'nederige" kam
pong!); de fabrieken spuiten milliarden
blikken veelsoortig voedsel, maar niets
haalt bij de smaak en voedingswaarde
van de spijzen van de toekang saté
of de bibih petjel; in de model-flat
kamertjes zitten Indonesiërs eerlang
met oog en oor gefixeerd op de TV,
en de vriendelijke avonden van weleer
met zang en dongèng, met djangkriks
en vuurvliegjes, met de sterren en met
de Eeuwigheid, zijn voorgoed voorbij;
chemische producten doordringen ons
lichaam met conserveringsstoffen en
medicijnen, met kunstmeststoffen en
insecticiden. Wij worden allemaal dik
buikig, maar érgens, ergens, is ons
dierbare natuurlijke lichaam zichzelf
niet meer! en plotseling vallen de
sperwer en de havik dood u.it de lucht,
sterven plotseling millioenen vissen in
de Brantas en de Tjitaroem... nee, wij
Indischgasten zijn al héél lang zo dro
merig niet meer over de metalen-be-
tonnen-petrochemische beschaving!
Nochtans, wij hopen het beste mee
met ons bruine broedervolk. Ook zal
immers alles gebeuren zoals Djojobojo
het voorspeld heeft, immers? En zoals
te lezen is in de Bratajoeda? Wij gaan
allen voorwaarts met een moedige
glimlach.
Betoel! Het was alsof ik door de
bliksem getroffen werd, toen ik de
rouw- gerande brief ontving met het
doodsbericht van Pieter George Hoedt.
Er zijn mensen die zó intens zichzelf
zijn tot hun laatste levensdag, dat je
nooit aan doodgaan dénkt bij ze. Ook
al worden ze 64 of 72 of 81 jaar. Hoedt
werd 64, en dat is voor een taaie vech
ter als hij elke seconde van zijn leven
was, veel. Hij behoorde niet tot de
categorie die héél lang "makan peng-
sioen" beschouwde als het hoogste
wat er te bereiken was in het leven.
In feite heeft hij elke levensdag van
zijn leven driedubbel geleefd (als In
donesiër, als Nederlander en als Indo)
en dat gedaan met branie, met tarting,
met vechtlust en alle taaiheid, die je
verwachten mag van een man die af
stamde van de oudste Indische ge
slachten van Ambon. En zich er met
trots van bewust was.
Ja, Hoedt is een van die Indo's die
de "losscheuring" tussen Nederland
en Indonesië net zo pijnvol en wreed
ervaren heeft als alleen honderd pro
cent toelèn Indo's voelen kunnen. Hij
is teleurgesteld en bitter verraden ge
weest (bewust en onbewust) van zo
wel Indonesische, Nederlandse als In
do zijde en hij heeft altijd grootmoedig
vergeven of onverzoenlijk gehaat,
maar NOOIT slappe half-frontjes ge
maakt. Hij heeft aan de Indonesische
kant gestaan zo lang hij kon. Dat wil
zeggen tot hij terwille van vrouw en
dochter naar Holland móest. Waar hij
tot werkloosheid gedoemd in het hoge
isolement van een flat-gebouw (alle
gemakken en comforts) gromde en
grauwde op de zelfingenomen fluwe
len zaligheden van het leven hier. En
droomde van de dagen van spanning
en strijd en het "tèk-doeng" van de
gevechten der revolutie.
Als hij aan de telefoon kwam, sprong
ik gewoon veertig jaren terug in het
leven. 'Hé, Tjalie!" Net zoals aarts
vijanden of bloedbroeders elkaar be
groetten, toen we nog jong waren:
uitdagend, schel, zonder sentiment of
beleefdheid, maar bij wijze van spre
ken elk moment klaar voor een harte
lijke vuistslagen-wisseling. Ik: "Wat
heb je nou weer!" Hij: "Die asoes!"
Nou, kü-je-nagaan! Vaak liet z'n ge
heugen hem in de steek en snauwde
ik: "Pak dan even een. stuk papier en
een potlood, man, en schrijf op!" En
hij: "Vergeet je dan telkens dat ik mijn
poten niet gebruiken kan! Gévédé!"
Ik zag hem in mijn verbeelding een
zaam aan de telefoon staan in dat ver
re, verlaten huis, zijn handen geklauwd
om de telefoon, en dacht: "Morgen
zoek ik 'm weer eens op!"...en deed
het nét zo lang nooit tot het niet meer
kon. En zo leefde Pieter zijn laatste
levensdagen uit. Een man, geboren om
te vechten, in de zaligheid van ge
watteerde zorg tot aan het graf! Ah,
en al die ouderdomskwalen en gebre
ken, die zich vóór hem opstelden als
een executie-peleton, die keek hij
recht in de ogen. Tsk-tsk-tsk, pas als
je aan zulke lui denkt, dan besef je
wat onze tijd mist: mannen! T.R.
Onder dezelfde titel had het af
scheidswoord kunnen staan aan Wil-
fried Hakkenberg, wiens overlijdens
bericht ik twee dagen later ontving.
Een gewone, echt Soerabajase jon
gen... en het woord "echt" logenstraft
meteen al het woordje "gewone", want
élke echte Soerabajaan is immers
buitengewoon!? Als een echte Soera
bajaan geen bijzondere carrière maak
te, kwam dat doodgewoon omdat hij
het in zijn jonge jaren te druk had met
leven. En dat betekende voor zulke
sobats als Wilfried: knokken, KES,
Krembangan, tahoe petis, Peneleh,
knokken, Kali Mas, és pasra, Semoet,
knokken, etc. etc. Hij was niet alleen
vechtlustig nochtans, maar ook verge
vensgezind. En dat is bijzonder, weet
je! Saluut, makker! T.R.
De nieuwste uitgave van de Moesson
Reeks verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong 5,90.
Jeugdherinneringen uit het oude Djocja
OOOOOOC
Alg. Ass. bedrijf „Argo"
Kantoor en woonhuis Corn, de Wltt-
Q laan 83. Den Haag, Telef. 55 71 72
XXXXXXXXXXXXXXX)OOOOOOOOOOC
