De Brug
n.v. Azië Zwitserland Technisch Bureau HENNEMAN
Op een druilerige dag pakte ik weer
eens dat prachtige platenboek "Tanah
Air Kita" uit de boekenkast (een da
meskennis herdoopte het in een nos
talgische bui eens in "Air Mata Kita")
en al bladerend stuitte ik op de foto
van de "Brug in de Z. Smeroe-weg".
Ze is waarschijnlijk niet eens de
mooiste of kunstigste uit het aan dit
soort kunstwerken rijke Indië, maar de
foto maakte een stroom van herinne
ringen bij mij wakker. Ik zag de moei
zame voorbereidingen van haar ge
boorte en veel later zag ik haar
terug in volle wasdom.
Mijn vroegste herinnering stamt uit
1930. Ik was tijdens een schoolvakan
tie bij een broer gelogeerd op een
aangrenzende koffieonderneming. De
djoerang (ravijn; steilwandig dal) be
reikte je na een flinke tippel via de
hoogste tuinen en een stuk bos. Na
de hitte in de tuinen werkte de koelte
van het bergbos als een verkwikkend
bad; je zoog de longen vol met de
pittige, pure lucht, ietwat bitter door
de planten, die je vertrapte. Je kruiste
een ondiep beekje met glashelder wa
ter, ijskoud, dat je rustig kon drinken;
ofschoon als je het als stadsmens
niet gewend was, kon je er weieens
een buikpijn van overhouden. Dan,
vrijwel zonder enige overgang, ston
den we weer te knipperen tegen het
volle zonlicht aan een opengekapt
tracé en een ravijn, waarover een
noodbrug van bamboe en rottan. Aan
de andere kant nog meer kaal ge
kapte grond en naakte rots en een
wriemelende menigte bezige figuur
tjes; daar werd de westelijke toegang
tot de brug, die nog moest komen uit
de rots geblazen. De Hollandse op
zichter begroette ons uit de verte met
een brede armzwaai, nadat zijn hond
hem met een waarschuwend geblaf op
onze komst had attent gemaakt. Het
beest, een witte, zwartgevlekte gla
dakker, kwam ons daarna welwillend
kwispelstaartend tegemoet. Zijn baas
was een joviale kerel met een bier
buik, die werd geaccentueerd door zijn
shorts en een vervaarlijk dolkmes, dat
er potsierlijk midden-voor aan zijn
broekriem bungelde. Er was juist een
nieuwe serie dynamiet-patronen aan
gebracht en de mandoer kwam mel
den, dat hij de lonten had aangesto
ken, twaalf totaal. De baas gaf hierop
drie snerpende fluit-signalen, op welk
teken de hond als een schicht het bos
instoof. Alles zocht een veilig plaatsje
op. Toen kwamen de explosies, weer
kaatsend tegen de bergwanden. Grote
stofwolken spoten omhoog, even later
gevolgd door het geruis en gebonk
van vallend gesteente om ons heen.
"Alle twaalf", zei de opzichter en floot
één langgerekt signaal. Allen kropen
uit hun schuilhoek, ook de hond. Onze
brug was weer een stapje dichter bij
haar geboorte.
De tweede episode valt een jaar of
zeven later. Ik was toen te Djember
geplaatst en moest de brug regelmatig
passeren. Hoe fijn en sierlijk lag ze
daar temidden van de torenende mas
sieve bergruggen; maar hoe sterk en
betrouwbaar ook overspande ze het
ravijn en de in de westmoeson woest
bruisende stroom beneden. Deze
streek was de aantrekkelijkste in mijn
rayon en als mijn baas voor zijn perio
dieke bezoek uit Soerabaja over
kwam, bewaarde hij het bezoek hier
aan altijd als kostelijk hapje voor het
laatst. Deze, puur-Hollander, kende
geen grotere verrukking als de prille
ochtend in de tropische natuur. Als ik
hem om zeven uur aan zijn hotel af
haalde, had hij net zijn ochtendwan
deling volbracht en begroette hij me
met een welgemutst "Zo, ben je ook
eindelijk wakker?" Als ik me dan van
de domme hield en informeerde of hij
nog moest ontbijten, kreeg ik het ver
ontwaardigde antwoord: "Dat heb ik
al gedaan, toen jij nog in je nest lag",
of iets van die strekking. Daarop volg
de dan een gloedvol betoog over de
geneugten van het vroege opstaan in
de tropen, het wonder van de opgaan
de zon, etcetera, allemaal dingen, die
ik weer gemist had door mijn luiheid.
Ik amuseerde me altijd kostelijk met
deze oraties.
De eerste etappe van de tocht ein
digde altijd in Loemadjang, waar we
tegen twaalven in Hotel Mesker af
stapten. Na ons te hebben verfrist,
was er dan nog mooi tijd om met een
koel glas bier de stoffige keel door te
spoelen voor we aan tafel gingen. De
djongos kwam dan vragen of het
makan kentang of nassi moest zijn;
het werd steevast nassi.
In die tijd telde het hotel onder de
vaste gasten een jong onderwijzeresje.
De baas keek haar als ze langs kwam
altijd goedkeurend aan en na, waarop
hij zijn volgende grief tegen mij uitte:
"Heb je nu nóg geen kennis met haar
gemaakt? Ik begrijp het niet, een
jonge ongetrouwde vent als jij!"
's Avonds kwam de djongos vragen,
hoe laat de heren gewekt moesten
worden en wat er in het lunchpakket
moest meegaan. Onder de vele goede
dingen, die Hotel Mesker zijn gasten
kon bieden, was verrukkelijk eigenge
bakken krentenbrood. De baas stelde
dus als enige eis "banjak rotti kismis"
en wat het wekken betreft, met een
schuin oog naar mij "setenga lima".
Als ik dan opmerkte, dat "djam lima
tjoekoep" was voor mij, kwam er nog
achteraan: "tetapi ketok keras boewat
ini toean, hoor djongos!"
De andere ochtend hingen nog de
ochtendnevels. In de dessa's, die we
passeerden, kwam er al leven; de geur
van een houtvuurtje bewees het en
ergens aan de kant van de weg hurk
ten een paar figuren, kleumend in de
ochtendkilte, kaïn om de schouders,
om een vroege koffieventer.
Dan, enige kilometers voorbij Pa-
sirian steeg de weg en begonnen de
bochten en dan aan het begin van
een nieuwe bocht de brug. Daar,
aan de overkant, was het uitverkoren
plekje, waar de baas de auto aan de
kant zette. Op de borstwering, met
onder ons de diepte, werd het ontbijt
pakket en de thermos met hete koffie
uitgepakt.
Het uitzicht van dit hoogste punt is
onvergetelijk: aan onze voeten eerst
de wijde vlakte met bossen, koffie- en
rubbertuinen in een veelheid van
groene tinten. En daarachter, aan de
kim, de glinstering op het water van
de Indische oceaan, waarover een
juist opgaande zon haar eerste stralen
uitgoot.
Dit was ons leven ginds.
P. Stolk
Wie zelf nooit eerbied heeft gekoes
terd, zal ook niet in staat zijn haar op
te wekken.
Marie von Ebner-Eschenbach
Wanneer je wilt dat men je op waarde
schat, ga dan dood of op reis.
Perzisch spreekwoord
De livrei heeft menig heer de bele
diging bespaard, voor zijn knecht te
worden gehouden. John Petit-Senn
l SANATURN-REKSTOK
T versterkt de bulk- en rugspieren.
Bestrijdt rugklachten en trage spljsverte-
t ring. Verbetert het figuur. J
I Overal toe te passen.
I f 42,50 f 5,10 B.T.W. - Vraag folder bij:
I MEDICOR - Den Haag A2
t v. Hoeylaan 28 - Tel. 070-850093 i
Handel Mij. Sinds 1916
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERW ARMINGS- EN
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
specialisten in onderhoud en vernieuwingen van installaties in reeds
bestaande huizen. Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68-72 Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
18
