füllïl foiTj
BIJ DE VOORPLAAT
Ouwe Loc
Toen we deze foto zagen, dachten
U'e: ''Daar moeten we Bartman een
plezier mee doen! Laat hém er maar
eens over vertellen"Want "Si Herrit"
is niet alleen de beste wapen- en
jachtkenner die we in onze gelederen
hebben, maar hij is ook een reuze lief
hebber van ouwe locs.
Hajehang, Herrit! T.R.
Ik geloof niet dat je W.K. (d.i. werk
tuigkundige) bij de S.S. (staatsspoor
wegen) afdeling Tractie Materieel
behoeft te zijn om direct vast te kun
nen stellen dat op de foto geen snelle
"heat steamer" is afgebeeld, noch een
machtige Mallet bergmachine met een
dienstgewicht van 76,6 ton, maar een
ouderwetse rangeerder of locomotief
voor locale reizigers en vrachtvervoer
anno 1879 of daaromtrent. Van welke
makelij? Een Britse Sharps Stewart,
Birmingham, een Duitse Gebr. Hart-
mann, Hannover, of was de zijwand
van deze loc gesierd met een solide
ovale koperen plaat waarop met trotse
letters: duCroo Brauns, Amsterdam!
Bij het bezichtigen van de foto zul je
zien dat er nergens sprake is van toe
passing der wetten van de aero-dyna-
mica, m.a.w. stream lining 'mboten won
ten Alles is recht-toe, recht-aan ge
houden, een vierkant blok robuustheid.
Kijk eens naar die gekke, buitensporig
lange en dunne schoorsteen. En naar
de enorme olielamp! Tussen twee
haakjes, als je niet zou weten dat hier
sprake is van een antiek geval moet
je ook eens letten op de twee manne
tjes, de een staande de andere zittend.
De staande meneer draagt een toe-
toepjas met ronde voorpanden. En als
er iets djaman koeno is is het toch
wel dit. De andere meneer draagt een
stroo-hoed, weet U wel met een brede
zwarte zijden band rondom. Ik kan het
niet goed zien, maar ik heb zo'n idee
dat beide heren pantalons dragen die
als kurketrekkers om de benen han
gen, van die heel lange waar je met
de hakken van je schoenen op trapt.
Broekspijpen beneden niet omgesla
gen. Wee de dappere die ze, gedreven
door moderne opvattingen, omsloeg!
Onmiddellijk: "IhBandjir ia!"
Keren we terug naar onze loc? Weet
U, ik heb in m'n leven vaak naar zo'n
oude loc gekeken. Dit wilt U wel van
me aannemen, want per slot ben en
blijf ik de zoon van een spoorman.
Vaak heb ik me afgevraagd: als zo'n
locomotief zou kunnen praten, wat zou
hij veel te vertellen hebben. Neen, het
zou niet gaan over wereldschokkende
dingen, maar over doodgewone zaken,
van de mensen die hij iedere dag van
en naar hun bestemming vervoerde.
Iedere dag weer. Omdat nu eenmaal
locs zijn als mensen die werken en
werken en werken, zonder ophouden.
Hij zou vertellen van tani's met hun
zorgelijke gezichten en eeltige werk
handen en hun vrachten ketela rambat
en trossen betelnoten en pisang en
pakken blad en jonge en oude klap
pers...tani vrouwen die op hun dertig
ste al stokoud zijn... de lange soesoer
als een sigaar tussen de lippen ge
klemd..torsend in een draagdoek de
veel te zware manden beras ioeton...
Ja de loc was er!
Maar niet zo heel lang geleden, mijne
heren, toen de loc er nog niet was,
toen moesten deze zelfde tani's en hun
vrouwen om twee uur 's nachts starten
en vier, vijf uur lang lopen om tijdig
op de pasar te kunnen zijn. En vier,
vijf uren lopen terug! Die donkere
nachten als het regende. Voorop ie
mand met de obor! Leven met sa'bil
of sa'dil weet U wel? En sa'sèn en se
benggol en hoogstens se ketip!
De loc zou ook vertellen van de haltes.
Die er bijna overal net eender uitzien.
Links en rechts boven tegen het sta
tionsgebouwtje een plank met de naam
van de plaats in grote zwarte letters
en hieronder plus zoveel meter boven
zeeniveau.
De koperen lontjengs zijn allemaal ge
lijk en de perrons gemaakt van geel
bruine ribbeltjes tegels. Waarop een
voortgetrokken glèdèg zo'n enorm ka-
baaal kan maken! De C.S. (chef sta
tion) is altijd bedrijvig bezig met het
tekenen van "Stukken" welke hem
eerbiedig worden aangereikt. De rode
dienstpet wiebelt op de hoofddoek.
Links en rechts van het stationsge
bouwtje zijn bloembedden aangelegd.
Van witgekapoerde kalistenen. Netjes
in een cirkel. Of lege Bolsflessen. Of
mooie boogjes van stukken ijzerdraad.
Ook gekapoerd. Er groeien verpieter
de afrikaantjes, of witte of rose sol-
datebloemen of balsemien. Onder een
dikke laag stof. Alles schreeuwt om
eens behoorlijk gegebjoerd te worden.
Als de trein stopt komen de verkopers
en verkoopsters van alle mogelijke
soorten versnaperingen en eetwaren
in actie. Ze dragen hun barang in plat
te manden of houten bakken welke zij
langs de trein lopend aan de man
trachten te brengen. Wat er te koop
is? Te veel om op te noemen. Kootjoor
en oondé-oondé en oontir-oontir! Oe-
dang en lemper en korket. Stukjes
suikerriet geprikt op bamboestokjes in
de vorm van een bloemruikertje...de-
gan, degan! ajo, degan, degan! Boeng-
koesans met nasi petjel of met een
handvol gekookte rijst, een lik boem-
boe bali van bandeng en wat dendeng
ragi...ketan zus en ketan zo...pisang
salé, genep sen djoeraga-a-a-a-nü! Te
veel, er zijn te veel soorten lekkernijen
om ze allemaal te kunnen beschrijven.
Soms stapt aan zo'n stationnetje een
jagersman uit. Men behandelt hem met
respect. Men weet immers, deze man
schiet wilde zwijnen dood. Wilde zwij
nen, die schade berokkenen aan het
gewas. Het is goed dat ze worden
opgeruimd.
Jagers die met zo'n sepoor klootook
(boemeltrein) reizen, zijn maar een
voudige lieden. Hun wapens zijn dan
ook zeer eenvoudig. Meestal hebben
ze een dubbelloops hanengeweer bij
zich. Het kaliber is meestal 16 en het
merk óf een Pieper óf een Bayard.
Beslist géén Purdy of Westly Richards
of Holland and Holland!!! Zij gebrui
ken patronen geladen met lopers die
met malam op hun plaats gehouden
worden. Vandaag gaan ze posteren
omdat de primbon het gezegd heeft:
Dit is een goede dag! Tanggoeng je
krijh! (malam was).
Ook de geduldig wachtende loc krijgt
een versnapering: een scheut kaliwa
ter.
Dan is het tijd om te vertrekken. Lon-
tjeng! Teng!...TENGTENGü
Bsss! De wielen pakken...bss, bpp,
bpp, bss...
Goede reis loc! Ik wens je een goede
reis! G. H. Bartman
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 14e JAARGANG No. 4
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van Iedere maand.
Prijs per nummer 1.Abt. Nederl.: kwart, f 5,
halfj. ƒ10.jaar 20,Abt. Europa: jaar ƒ25,
Buiten Europa: jaar 30,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland 65,—; Indonesië 60.—; Z.-Afrika
en Z.-Amerika 50,—; Canada en Ver. Staten
41.Suriname en Antillen 35,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
