INDO wordt
"YANK"
r
j
N.v. Azië Zwitserland Technisch Bureau HENNEMAN
(Eenvoudige maar treffende oriënterings
poging van een eerlijke Indo)
Vandaag is het de dag dat ik als
Amerikaans staatsburger zal worden
ingezworen. Ik zit met 'n vijftigtal an
deren ook voor hetzelfde feit in
het gerechtsgebouw van Oakland. De
zaal is voor die gelegenheid speciaal
ingericht. De Amerikaanse vlag staat
rechts van de zetel van de rechter, de
California State vlag is links van die
zetel. De rechter is nog niet gearri
veerd. Wij moeten straks allemaal op
staan als hij binnenkomt totdat hij ons
permissie geeft weer te gaan zitten.
Een soort van eerbiedsbetoon.
Als de namen stuk voor stuk worden
afgeroepen door de courtclerk dwalen
mijn gedachten terug en zoeken een
antwoord op de vraag: "waarom ben
ik hier"? Ik behoef daar toch niet te
zijn? En afgezien daarvan, ik doe dit
toch alles vrijwillig en naar vrije keus?
De rechtszaal is op de zevende ver
dieping. Mijn naam is zo juist afge
roepen en ik hoor mijn naam gespeld
worden om zeker te zijn dat geen "ver
gissing" is gemaakt in de naamspel-
ling want zo komt de naam ook op de
staatsburgerschapspapieren. Wat een
ceremony maken ze daar toch van.
Daar zijn die Amerikanen steengoed
in.
Ik ben een Indo. Straks over enkele
minuten is de inzwering, de eedsaf
legging en dan ben ik ook Amerikaan.
Wat ik nooit van z'n leven zal worden.
Op papier wel althans. Maar waarom
eigenlijk? De courtclerk herhaalt twee
maal of mijn naam correct is gespeld.
Ik heb haar door mijn afwezige ge
dachten niet gehoord. "Correct, thank
you", zeg ik automatisch en mij wordt
een plaats aangewezen tussen al die
anderen die ook Amerikaan gaan wor
den. Van waar ik zit kan ik net naar
buiten kijken en zie het landschap.
California is mooi. Daar beneden is
Lake Merritt, prachtig gelegen.
Mijn gedachten flitsen terug naar het
Lembang-meer in Batavia. Je kon een
zijweg nemen van de Oranje-boulevard
of de van Heutsz-boulevard, doet er
niet toe van waar je kwam. Als ik naar
het VlOS-veld peddelde aan de Java-
weg ging ik er vaak langs.
De namen worden nog steeds afge
roepen en gespeld door de clerk. De
toekomstige Amerikanen nemen hun
plaats in. Ik spiek op het kaartje van
mijn buurman en lees "Theo Weste
rink". Dat moet tien tegen een ook een
Indo zijn. Zou hij misschien familie
zijn van kapitein Westerink? Die van
de rooie baretten. Die kapitein die ge
weldig opgang maakte toen "zijn" jon
gens in een nacht vanuit Padalarang
via Tjimahi naar het hartje van Ban
doeng oprukten in januari 1950? Ik
woonde toen in Tjimahi en werd wak
ker van al die schieterij en handgra
naten ontploffingen. Notabene na de
souvereiniteitsoverdracht! Ik ga hem
dat vragen doch moet het fluisterend
doen aangezien de hele atmosfeer in
die rechtszaal een drukkend plechtsta
tige indruk heeft op de komende cere
monie. Het blijkt dat ik me heb ver
gist. Die kapitein heet Westerling. Niet
Westerink. Aan mijn andere kant zit
een jongedame. Ook daar spiek ik op
haar kaartje. Ik kan het amper ont
cijferen en lees Anneke van Dam. Die
gaat ook al Amerikaanse worden.
Wat is toch de reden dat ik hier ben
beland? Drie kloppen op de lessenaar
van de houten hamer duiden aan dat
we ons van onze zetels moeten ver
heffen, de rechter komt de zaal bin
nen via een zijdeur. Gaat naar zijn
hoge stoel met hoge rugleuning. Hij
zegt: "Thank you, be seated please".
Wij gaan als op commando allemaal
weer zitten. Twintig jaar geleden, om
precies te zijn, 15 juli 1949, zat ik
als sergeant-schrijver bij het KNIL. Net
een maand daarvoor getrouwd en op
de wachtlijst voor een dienstwoning,
die in de helft werd gedeeld vanwege
woningschaarste. Soedah dat kon niks
schelen, het was een woning en dat
was toch het voornaamste? Wie had
ook ooit kunnen dromen of het zich
maar enigszins indenken in die tijd, dat
ik twintig jaar later in een rechtszaal
zou zitten om ingezworen te worden
als Amerikaan. Heb ik erom gevraagd
om van Indië weg te gaan? Ja, natuur
lijk. De keuze was toch vrijwillig, zo
als Generaal Buurman van Vreeden dat
zei aan ons in zijn laatste dagorder
van 26 juli 1950 toen het KNIL ophield
te bestaan. "Jullie staan op een twee
sprong", zei hij in die dagorder. Welke
weg je ook mag kiezen, je zult het
vrijwillig moeten doen zonder advies
van anderen..." Wel, die tweesprong
was natuurlijk, of blijven of weggaan.
Ik had graag gebleven, dolgraag zelfs.
Maar wie kon mij een garantie geven
dat ik als blijver redelijke levensom
standigheden kon genieten? Beloven
deed die Nederlandse regering ook
niks terwijl de Nederlands Indische
regering aan het "opdoeken" was.
Ik werd opgeschrikt uit mijn herinne
ring wanneer de rechter ons toe
spreekt en wijst op de belangrijke stap
die wij gaan nemen zo meteen. Hij
wijst op de plichten, maar ook op de
privileges die ons te wachten staan als
Amerikaan. Inwendig denk ik terug aan
mijn Indoschap. Hoe heb ik mijn plich
ten vervuld in dat Nederlands-lndië?
Naar mijn beste weten zeer goed. Di
rect na de Duitse invasie in Nederland,
deden wij in Indië onze taken zoals
die ons werden opgedragen. Evenzo
met de Jap. inval. Wij kwamen nooit
in opstand, demonstreerden niet en
hielden geen protestvergaderingen of
betogingen. Na krijgsgevangenschaps-
ellende deden wij onze plicht zoals die
ons werd opgedragen door onze supe
rieuren tot het einde toe. Wat waren
de privileges daartegenover? De Ne
derlandse regering of Nederlands-In
dische regering doet er niet toe wie
of het was betaalde niet eens onze
soldij toen wij achter prikkeldraad
kwamen. Zij verzorgt niet eens een
vrije geneeskundige behandeling aan
hen die nu nog chronische gevolgen
ondervinden, opgelopen in krijgsge
vangenschap. De rechter vraagt of dat
ons allemaal duidelijk is. Mijn hoofd
knikt automatisch van "Yes". Want
hier in Amerika krijgt zelfs een vete
raan uit de Eerste Wereldoorlog 1914-
1918 nog altijd vrije geneeskundige be
handeling van het gouvernement. Ook
al heeft deze veteraan morgen een
verkoudheid opgelopen. Deze vete
raan heeft ook nog recht op een be
grafenis op gouvernementskosten, le
vensverzekering enz. Dat zijn pas wat
je noemt privileges. Is het daarom
misschien dat ik Amerikaan wordt?
Diegene die zo denkt is een idioot!
Maar waarom zit ik hier dan? Wat
is daar dan toch de oorzaak van? Ik
kan als ik dat zou willen nu nog
opstaan en de rechtszaal verlaten zon
der wat te zeggen. Ik wens Indo te
blijven. Bij de deur staan dames van
het comité om "new-citizens" te ver
blijden met een prachtig gekleurde
echte anjerbloem om straks wanneer
wij de rechtszaal verlaten deze aan
hees verder volgende pag., Ie kolom
Handel Mij. Sinds 1916
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERWARMINGS- EN
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
specialisten in onderhoud en vernieuwingen ven installaties in reeds
bestaande huizen. Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68-72 Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
16
