ft^we
kou gevat? dan is SINGER'S
V
Dokter Otten en de
Zwarte Dood
Het is prettig niet uit een weten
schappelijk of historisch tijdschrift een
verhandeling te horen over een groot
of bekend man. Grote mannen worden
zo gemakkelijk "van papier" als zij
onderwerp worden van een gedegen
studie. Het is echt nodig dat wij uit
onszelf (als medemens en medeburger)
getuigen. Wie zou ook helemaal "uit
zichzelf" in Tong Tong willen getui
gen over iemand die hij (zij) altijd
uit de verte beiuonderd heeft? Ga Uw
gang!
Een van mijn vorige inzendingen
over allerlei uit Wonosobo en het voor
komen van pest daar, deed mij terug
denken aan de arts, die zich toen gaf
om de pestepidemie, die toen Java
teisterde te bedwingen. Vastbesloten
en met gevaar voor eigen leven begon
hij een middel te zoeken tegen die zo
gevreesde ziekte. Ik kende dokter Ot
ten niet persoonlijk. Maar wat hier
volgt, heb ik gehoord van verplegers
bij de dienst van de pestbestrijding
en uit de mond van diverse Indonesi
sche B.B.-ambtenaren, die hem van
meer nabij kenden. Het sprak vanzelf,
dat ik in die tijd een groot respekt
voor die medicus had, want het door
hem ontwikkelde serum werd de red
ding van duizenden en nog eens dui
zenden mensen, niet alleen op Java,
maar overal ter wereld waar pest voor
komt.
Met inzet van eigen leven en dat van
zijn gezin begon hij aan zijn moeizame
arbeid. In zijn laboratorium thuis
kweekte hij vlooien van pestratten.
Deze laatste ving hij zelf. Naast uit
gebreide proeven met ratten en an
dere dieren vormden de gedragingen
van de vlooien zijn dagelijks studie
object. Het was net of hij er maar wat
mee speelde. Het was echter dodelijke
ernst. Hij nam ze op zijn handpalm om
hun sprongen nauwkeurig gade te
slaan en de sprongafstanden te meten.
Na de intensieve proeven met ratten
en vlooien volgden die met konijnen.
Tenslotte was het dan zover en met
het serum van het proefkonijn (in de
2e graad) injecteerde hij zichzelf. Hij
werd doodziek, maar kwam er geluk
kig bovenop. Als tweede proefpersoon
meldde zich een verpleger, maar deze
bezweek. Het serum moest dus nog
meer verzwakt worden.
Eindelijk, na weer zovele proeven,
en verzwakking in de 3e graad, toen
de wetenschapsmens die dokter Otten
was, wist dat het serum de juiste sterk
te had, injecteerde hij er zijn beide
kinderen mee. Wel kregen zij hoge
koorts, maar dat was alles. Zijn grote
proef met mensen was geslaagd! Het
serum maakte de mensen voor een
zekere tijdsduur onvatbaar voor pest,
die als "3de zwarte dood" vroeger ook
door Europa rondwaarde en een zeer
groot aantal slachtoffers eiste. Nu kon
overgegaan worden tot masa-immuni-
satie en dit werd voor het eerst toe
gepast in de door die plaag zo zwaar
getroffen dessa Tjiwidej (onderdistrict
hoofdplaats ten Zuiden van Bandoeng).
Dat moet in de jaren 1916/1917 ge
weest zijn. Het resultaat was uiterst
bevredigend: de dessa kon ten slotte
pestvrij verklaard worden. Na verloop
van tijd deden zich daar nog wel weer
enkele van die ziektegevallen voor,
maar ze werden door onmiddellijk in
grijpen onderdrukt. De proef in Tjiwidej
heette dan ook volkomen geslaagd te
zijn; de massa-bestrijding in alle be
smette gebieden kon beginnen en de
epidemie een halt worden toegeroepen.
Tussen de jaren 1925-1930 (precies
weet ik het niet meer) werd er in Ban
doeng een Wetenschappelijk Congres
gehouden. Alle namen van grote man
nen op allerlei gebied van de laatste
jaren werden daar genoemd. Maar niet
die van dokter Otten. Voldeed hij mis
schien niet aan de vastgestelde maat
staf? De Indische pers ontging dit
schromeijlke verzuim echter niet, en
Het reeds verzwakte pestbacil, ont
wikkeld in het lichaam van het 1e ko
nijn, werd overgebracht naar het 2e
(verder verzwakt) en van de 2e naar
de 3e om die verder te verzwakken
en eerst dan is het serum zonder ge
vaar geschikt om de mens resistent
te maken tegen de pest.
spontaan en geirriteerd spoot ze hier
over haar vulpenhouders leeg.
Het B.B. en de Indische Medische
wereld schenen toen toch wakker ge
worden te zijn en wat met hun figuur
verlegen.
Eindelijk, in 1939-1940, de Gouv.
pengilingan maalde immers pelahan-
lahan, werd een comité in het leven
geroepen met de bedoeling om een
gedenkteken (in de vorm van stand/
borstbeeld) voor de grote pestbestrij-
der op te richten. Er werd naar een
geschikte plaats hievoor gezocht. Het
voorstel van de toenmalige regent van
Bandoeng R. Wiranata Koesoema, was:
Tjiwidej waar Otten zijn eerste, grote
en schitterende overwinning op de
zwarte dood behaalde. Alhoewel het
dessa genoemd werd, was het eigen
lijk een kleine kotta in de binnenlanden
van Priangan, een vrij behoorlijke
plaats nog aan de grote weg Ban-
doeng-Soreang en zo verder naar de
zuidkust van Java. Reeds in die tijd
had Tjiwidej zijn electrische verlichting,
wat voor een dessa reeds als bijzon
derheid moest gelden.
Anderen waren ertegen en verkozen
een hoofdplaats. Hoe de plannen zich
verder hebben ontwikkeld, kan ik niet
vertellen, want intussen was het oor-
logsgerommel zó in hevigheid toege
nomen, dat ieder gefluister of gerucht
daarover mijn trommelvliezen niet meer
kon bereiken. Tot 1940 was men op
Java dokter Otten niet vergeten en
waar zich nog een enkel pestgeval
voordeed, wist men zijn naam nog te
noemen. En al zouden ze nu na zoveel
jaren zich die niet meer herinneren,
toch zal de Javaan die in zijn hart diep
religieus is, bij voorkomende gevallen
dat de zwarte dood door een serum
geen prooi kan bemachtigen, stil zijn
en in eerbied het hoofd buigen voor
GOOSTI ALLAH, De Here God, die in
zijn barmhartigheid en genade een
mens als een werktuig in zijn HAND
gebruikt, om zijn schepselen, zijn kin
deren, zoveel onnoemelijk leed te be
sparen. Pudjilah Tuhan (Looft God)!
D.
"Denkt aleer ge doet, en doende denkt
dan nog".
1*1
b
8
BIJZONDERE AANBIEDINGEN
BOEKHANDEL TONG TONG
Atlas van de evolutie - Sir Gavin de Beer - met tal
rijke afbeeldingen en grafieken f 35,incl. porto.
De explosieve ontwikkeling van de natuurwetenschap
Deel I - de wereldruimte - geredigeerd door Prof. Sir
Bernard Lovell en Dr. Tom Margerison - 32,50 incl.
porto.
Het epos van de mens - samengesteld door de re
dactie van "Life" 29,50 incl. porto.
De glorie van het schip - kunst en kunstnijverheid van
scheepsbouwers en zeelieden - samengesteld door
Hans Jürgen Hansen 69,incl. porto.
