mmÉêmm
g!fx;
Viering van Oud en Nieuw op
een Suikerfabriek in 1908
W t lil
/':f>
^\=T\^\- -v; <T 1, V^ VnV%
A"! VN>% tOOItg.^
Mijn vader was toen Tuinemployé
op de Suikerfabriek Kaliwoengoe. Zijn
salaris was in die tijd niet hoog, n.l.
f 250,— plus f 50,paardenfourage,
erfkoelie f 15,vrij huis, licht, water,
vrij suiker. Mijn vader had twee paar
den en ging met een bendie naar zijn
werk.
Wij kinderen gingen dan gezamen
lijk met de kinderen van de andere
employé's iedere morgen naar het sta
tion Kaliwoengoe lopen en gingen dan
met de boemeltrein naar Kendal op
school.
Behalve hun salaris kregen de em
ployé's ook procenten van de winst
en dat was een behoorlijk bedrag. Zo
kreeg mijn vader jaarlijks een bedrag
van twintig tot vijfentwintig duizend
gulden procenten en dit bedrag werd
dan betaald enige dagen voor Kerst
feest de helft en de andere helft in
maart.
Kerstfeest werd thuis nooit gevierd,
wel werden deze twee dagen benut om
naar de graven te gaan van familie
leden en kennissen, begraven in Ko-
bong Semarang, op Kaliwoengoe en
op Bodja.
Groot feest was het met Oud en
Nieuw. Daar mijn vader gek was op
vuurwerk kocht hij wel voor een paar
honderd gulden vuurwerk. Daarbij
kreeg hij van zijn vaste leveranciers
ook nog vuurwerk. Voor twaalf uur
's nachts kocht hij een rentèngan Tam
boer van wel 6 meter lang, in die tijd
voor de prijs van 25,dan nog
de vuurpijlen, ja een kamer van 3x3
meter was vol vuurwerk.
Een week voor oudjaar kwamen de
kepala kampong en mandoers bij ons
de één met rijst, de ander met kippen,
met eieren, met groenten, enz. Een
paar dagen van te voren begon men
al met gerechten klaar te maken, di
verse koeken o.a. spekkoek, enz. enz.
te veel om op te noemen, want met
oud en nieuw werd er bij mijn ouders
een Slametan gehouden en kregen wij
wel bezoek van een honderd mannen
en vrouwen. De nodige dranken wer
den gekocht. Sigaren en sigaretten, in
die tijd de Clysma, Hemely, Splendo,
Westminster.
Een week van te voren werd een
afspraak gemaakt met de muzikanten
van de soos van Kendal om bij ons
muziek te maken, natuurlijk werden zij
er voor betaald en kregen zij volop
drank, rokerij en eterij. Zij kwamen
dan met zijn achten en brachten be
halve blaasinstrumenten ook strijk- en
tokkel instrumenten. Een andere keer
werd er in plaats van muziek een wa
jangvoorstelling gegeven.
Er werd dan zwaar gedobbeld en
enkele mannen werden dronken.
De 31ste om 6 uur 's middags begon
het feest, aan één stuk door werd het
vuurwerk afgestoken tot kwart voor
twaalf. Dan werd de lange rentèngan
aan een bamboe gehesen en om twaalf
uur precies werd deze aangestoken.
Daar het ieder jaar zo ging kwamen
vele toeschouwers naar het vuurwerk
kijken. Koek werd onder de nontonners
verdeeld en ook sigaretten. Daarna
werden de vuurpijlen afgestoken en
werd er verder gedronken en gekaart.
Mijn vader kocht voor zijn mensen
een fiets, een dubbelloops geweer en
een 14 karaats gouden zakhorloge met
ketting en deze drie artikelen werden
dan verloot onder zijn mandoers en
dessahoofden. Dit kon nog wel af van
zijn procenten en deze loterij gebeurde
ieder jaar gratis.
Om 5 uur 's morgens werd weer
vuurwerk afgestoken tot alles op was
en dan was het ongeveer 8 uur 's-
morgens.
Voor het huis stonden dan een hon
derd kinderen van 6 tot 10 jaar om
met hun zang ons te feliciteren, op zijn
Javaans. Als gewoonlijk ieder jaar werd
er in een grote schotel gele rijst ge
daan en met daarin gemengd een
f 15,aan dubbeltjes en 10,aan
kwartjes en onder deze kinderen ge
strooid. De kinderen die niets konden
bemachtigen, kregen dan van mijn ou
ders ieder een dubbeltje extra.
Al spoedig kwamen dan de Indische
bezoekers mijn ouders gelukwensen.
Ook Indonesische vrienden en per
soneel kwamen mij ouders gelukwen
sen met Slamet Tahoen Baroe.
IJspoeter werd er gemaakt en het feest
ging door tot 5 uur 's middags en dan
gingen zij één voor één naar huis,be
halve de mensen die dronken waren
en op een tikar bleven slapen.
Mijn vader kreeg weieens een aan
merking van zijn baas hierover, maar
die kon er verder niet veel aan doen.
Want het werk bij mijn vader liep ge
smeerd en hij haalde het hoogste ren
dement van zijn aanplant, zodat de
baas mijn vader niet kwijt wilde. Het
volk beminde hem en deed alles voor
hem.
Dit ging zo door tot hij zijn pensioen
kreeg. Daarna ging hij naar Bodja ver
huizen en liet daar een groot huis
bouwen.
Ook hier kocht hij met oud en nieuw
het nodige vuurwerk en drank. Natuur
lijk niet zo groots opgezet als vroeger,
maar vuurwerk moest er zijn. Zo'n
lange mertjon Tamboer van 6 m lang
voor 12 uur 's nachts.
In 1938, dus dertig jaren later, had
hij een mooie rode Nash auto en ging
eens per maand naar Semarang om in
kopen te doen voor de gehele maand
en liet hij zich knippen, kocht altijd
een paar dozen Hollandse sigaren en
uit gewoonte dronk hij voor het eten
altijd een glaasje Bols genever.
In 1937 was mijn moeder overleden
en bleef hij alleen achter en werd ver
zorgd door een oud gediende Mbok
Limah die mijn vader erg goed ver
zorgde.
2 December 1938, hij was toen 76
jaar, ging hij met de auto naar Sema
rang om inkopen te doen. Hij kwam
echter spoedig thuis, hij had slechts
zijn haar laten knippen en een doosje
sigaren gekocht, verder niets meer en
toen hij uitgerust was en ik hem vroeg
waarom hij niets had gekocht, immers
spoedig zou het oud en nieuw zijn,
gaf hij mij een op dat moment onbe
grijpelijk antwoord, n.l.: "Ik heb altijd
voor Oud en Nieuw voor vuurwerk ge
zorgd, drank enz. enz., en nu doe ik
het niet meer en in het vervolg moeten
jullie het zelf doen".
Ik wist niet wat hij daarmee bedoel
de, en vertelde dat aan mijn broer.
Nu ja, wij zouden het wel gezamenlijk
doen.
16
