ERVARINGEN
10
Zij was zestig jaar oud, toen zij dit
"geillustreerd vertelboek" begon te
schrijven voor haar kleinkinderen. Zij
heette Margaretha Amiabel-Keuchenius
en heette in haar jongste jeugd "Eetje".
Maar ze was toch van een grote en
illustere familie Keucheniussen die al
vijf generaties in Indië zat en die on
der meer een resident en een Minister
van Koloniën in zijn gelederen had. En
zeer veel kandjeng besars onder de
vrije ondernemers.
Toch was "Oma Eetje's" vertelboek
per sé geen snorkende opsomming van
wat er door de Keucheniussen alzo
gepresteerd was in De Oost, maar een
verhaal in sprookjestrant van haar ei
gen Indische leven.
En was Oma Keuchenius, toen ze
aan haar memoires begon, al sinds
haar 44ste jaar in Nederland, toen het
plotselinge overlijden van haar man
een terugkeer naar haar geboorteland
definitief afsneed en ze met haar kin
deren een eigen bestaan moest op
bouwen, waar ze overigens wonderwel
in geslaagd is. Alweer voltrok zich
nochtans die merkwaardige geschie
denis, die zich bij zovele (en de beste!)
Indischgasten voltrokken heeft: hoewel
volledige assimilatie en opname in het
nieuwe leven onvermijdelijk (en lo
gisch) was, vergat ze "Het Vaderland
achter de Kim" niet. En toen na vele
jaren van hard werken de kinderen
"geborgen" waren en zij tijd en rust
had voor zichzelf, keerde haar Indische
verleden zuiver en kristalhelder in haar
geheugen terug en begon ze te schrij
ven.
Nogmaals: niet een opsomming van
prestaties van de Keucheniussen, maar
een simpel en sprookjesachtig verhaal
van dat wonderlijke en verre leven met
palmen en platanen, sarongs en keba-
ja's en duizend-en-één- andere onge
wone dingen meer, die in de wereld
van haar kleinkinderen niet bestonden.
En die ze tóch vertellen moest, al zat
deze Europese wereld nóg zo vol po
pulaire sprookjesboeken en erg nut
tige realiteiten.
Het is alsof zij zocht wat alle Tong
Tongers zoeken: een soort verborgen,
maar nieuwe en nuttige waarheid, beter
dan alle tastbare realiteiten van het
actuële Europese leven. Op zijn minst:
een soort "escape" uit een bestaan
dat hoe rijk ook de ware rust-
essenties mist van een half verlaten
Indische tuin, de bedaarde rit met een
sado langs een zandweggetje, de voor
naamheid van dames in sarong en ke-
baja en op slofjes op een houten bank
op het erf (inplaats van in gala op een
receptie). Enzovoort. Enzovoort.
Kan je je dat voorstellen? Op haar
hoge leeftijd gaat Oma een sprookjes
boek schrijven, dat niets anders is als
haar eigen levensverhaal dat hier in
Holland een sprookje geworden is?
Spreek niet te gauw denigrerend over
sprookjes. Denk niet aan moderne
sprookjes zoals van Knagelijntje en Ka
bouter Bibberzak, maar aan Perrault en
Grimm, aan de sprookjes van oude
Indiërs, Perzen en Javanen met een
diepere inhoud en verborgen wijsheid.
Onthoud: zij die waarlijk wijd en diep
geleefd hebben, weten té veel om te
verwerken in wetenschappelijke of lite
raire studies. Die spreken in sprook
jes... Als zij in hun rijpheid niet ver
kiezen te spreken over het leven van
vandaag, maar over het leven in hun
kinderjaren, daar vér, geloof me: er
móet in dat verre leven méér van waar
de zijn dan men nü zo gaarne ontkent.
En het is wenselijk dat meer ou-oma's
zulke boeken schreven voor hun klein
kinderen. DOE hetl
Zoals lezer Noordenbos in een brief
aan de redactie ook kort en eenvoudig
opmerkte: "Overtuigingen groeien op
de weg der ervaringen en ze zijn niet
door woorden aan anderen over te
dragen".
Zij die wérkelijk Indië doorleefd heb
ben, kunnen niet omgepraat worden
door een miljoen critische woorden
over Indië ze worden ook zwijg
zamer naarmate zij ouder worden en
merkten dat ook onder Indischgasten
vaak erg veel onbegrip heerst over
veel waarden in het Oude Indië, waar
door alleen maar nutteloze discussies
ontstaan.
Wel sta je vaak verbaasd hoe zeer
weinig mensen er zijn die in het leven
essenties proeven kunnen. Zij die es
senties geproefd hebben, laten ze nooit
meer los.
