HOTELS IN INDIE
Hel Grand Hotel ]ava, aan het begin van Rijswijk bij het Hertogspark, een van de oudste
hotels in Batavia.
bad), dat zijn ontstaan te danken heeft
aan het bezoek van Prins Hendrik "De
Zeevaarder", broer van de latere Ko
ning Willem III, aan de Indische ar
chipel in 1837. Toen de prins tijdens
zijn reis over Java in Semarang ver
bleef, wilde hij ook een uitstapje maken
naar het bergoord Salatiga. De moei
lijkheid was echter een passend ver
blijf te vinden voor de koninklijke gast
en zijn gevolg! Dat was er nl. in Sala
tiga niet, zodat er in allerijl een ge
bouw uit de grond werd gestampt. De
redder in de nood was de "Koffie-
koning van Salatiga", de Heer Pierre
Hamar de la Bréthonière (over wiens
familie Navorser indertijd in Tong Tong
een groot artikel publiceerde) die fi
nanciële hulp verschafte. Uit dit voor
de Oranjeprins gebouwde verblijf is
het latere "Hotel Kalitaman" ontstaan.
Ch. Manders
LITTERATUUR:
Jaarboek van Batavia, 1927.
Oud-Soerabaja - von Faber.
In het nummer van TT van 1 febr., no 14 plaatsten wij een lijstje met enige
bekende hotels in Indië van de heer Boldy, met de oproep om meer namen en
bijzonderheden hierover.
Verschillende reacties zijn hierop binnengekomen, waarvan wij er hieronder
enige plaatsen.
Ter inleiding van deze artikeltjes over "Hotels in Indië" eerst enige bijzonder
heden over ontstaan en geschiedenis van een paar bekende hotels.
Reeds Oud-Batavia in de Compag-
niestijd telde vele Europeanen, die een
herberg of tapperij dreven.
Het meer moderne hotelbedrijf kwam
pas in de tweede helft van de 19e
eeuw op; voordien sprak men meestal
van "herbergen, logementen of com-
mensalenhuizen".
De eigenaren hiervan waren vaak
weduwen die hun karig inkomen wilden
aanvullen en ook scheepskapiteins in
ruste.
Vele hotels van die tijd hadden een
eigen stalhouderij of wagenverhuurde-
rij, waarvan dan ook de gasten ge
bruik konden maken. De "hotelier"
oefende in veel gevallen nog een ne
venberoep uit.
Verschillende van de bekendste en
beste hotels in Indië hadden al een
respectabele leeftijd en waren mede
daardoor verbonden met Indië's ge
schiedenis.
"Hotel der Nederlanden" in Batavia
was gevestigd in het oudste Europese
huis, dat in 1794 op Rijswijk werd ge
bouwd, in de tijd dat de nieuwe woon
stad Weltevreden nog nauwlijks in op
komst was. Het diende o.a. als woning
voor Raffles, die het kocht van het lid
van de Raad van Indië, van Ysseldijk.
In die tijd had de landvoogd nog geen
vaste residentie, zodat steeds bij de
aanvang van een nieuwe landvoogdij
naar een passende ambtswoning moest
worden omgezien. Omstreeks 1840
kreeg dit statige huis de bestemming
van hotel, eerst onder de naam "Place
Royale", later "Hotel der Nederlan
den".
Ook het eertijds in geheel Oost-Azië
bekende "Hotel des Indes" nu nog
bestaand onder de naam "Hotel Duta
Indonesia" weerspiegelt een deel van
Batavia's stadsgeschiedenis.
De oorsprong van dit luxe-hotel moet
men zoeken in een in 1820 op onge
veer dezelfde plaats opgericht loge
ment. Dit werd later door de Heer
Chaulan (naar wie de in die buurt ge
legen Gang Chaulan genoemd werd)
overgenomen en omgedoopt tot "Hotel
de Provence", totdat het in 1856 de
naam "Des Indes" kreeg.
Een pleisterplaats, waar de meeste
uit Nederland in Batavia aankomende
baroe's mee kennismaakten was de
z.g. "Stadsherberg", bij de "Kleine
Boom", waar men vóór de openstelling
van de moderne zeehaven van Tan
djong Priok in 1883 aan land ging. In
die tijd was de "Stadsherberg" een
middelpunt van vertier, waar ook de
reizigers wat op verhaal konden komen
en korte tijd konden logeren.
Na de openstelling van de nieuwe ha
ven verloor ze haar voornaamste reden
van bestaan en diende ze alleen nog
maar als bergplaats van producten.
Enige jaren geleden werd de "Stads
herberg" afgebroken, waarmee weer
een stukje Oud-Batavia verdween.
Tot de oudste etablissementen in Ba
tavia behoorde ook het "Java-Hotel",
daterend van 1850.
Tenslotte "Hotel Kalitaman" in Sala
tiga (oud-inwoners van Salatiga zullen
het zich vooral ook herinneren om het
heerlijke bij het hotel behorende zwem-
Van Sabang tot Makassar
Vervolgens neemt abonnee Van Seventer
(die blijkbaar nogal wat heeft rondgereisd
door Indonesië) ons mee langs een groot
aantal hotels, aan wie vele lezers zeker ook
nog heel aparte herinneringen bewaard zullen
hebben.
EERST SUMATRA.
In de eerste plaats is dit wel het
"Sabang-hotel" te Sabang op het ei
land "Poeloeh Weh", waar de meeste
"baroe's" die met de passagiers-sche
pen via deze haven naar Indië kwamen
hun eerste echte Indische rijsttafel ver
orberden. Na de 2e wereld-oorlog was
er niet veel meer van dit hotel, dat op
de heuvel stond met een pracht uitzicht
op de baai van Sabang, over.
Dan het hotel te Padang, zeer be
kend, al was het alleen al door de
uitlating van Bas Veth in zijn beroemd,
of moet ik zeggen "berucht" boek "In
drukken van Ned.-Indië", het boek, dat
in de bibliotheken van de Nederlandse
passagiersschepen niet voorkwam.
Medan. Natuurlijk hotel de Boer alsook
het Medan-hotel. Welke Sumatraan zou
deze beide niet kennen.
Brastagi. Grand Hotel. Naar ik vermeen
in de oorlogsjaren afgebrand. Wie als
Deliaan heeft daar nimmer een vacan-
tie doorgebracht, om niet te spreken
van de vele Engelsen van de overwal
die daar kwamen logeren. De Directie
kreeg grijze haren als de heren berg
beklimmers met hun bergschoenen
op de parket dansvloer liepen. Ik
denk ook wel dat velen zich pianist de
Haan uit dit hotel herinneren.
Lho Seumaweh. Hotel Nas of Nass.
Hier moest een ieder overnachten die
HOTg. im.
12
