SOEKARNO
hotel .ardjoena'
H.B.S.-SOERABAJA
1917/1918
over ex-president Soekarno
en anderen)
Met dit nummer praktisch reeds op
de pers, met duizend-en-één zorgen en
zorgjes i.v.m. mijn vakantie, het over
dragen van werk, het regelen van de
reis, het voorbereiden van de nieuwe
jaargang (dit nummer is het laatste van
de 14de) komt plotseling het overlij
densbericht van President Soekarno,
waarvoor NU een kort woord geschre
ven moet worden. De woorden strem
men bij dit "in memoriam" dat tevens
het adieu is aan een Tijdperk.
Lang nadat wij Indischgasten van he
den ook dood zijn, zal bij het locali-
seren en determineren van alles wat
wij deden, goed en kwaad, één domi
nerende maatgevende maatstaf zijn:
dat wij leefden in Soekarno's tijd.
Want mensen vergaan. En bestaans-
patrónen vergaan. En ideologieën ver
gaan. Maar "navigatie-punten in de
Tijd" zullen altijd mensen blijven van
uitzonderlijk formaat. Wie praat nog
over Jacobijnen of Girondijnen als hij
spreekt over Napoleon? Ja zelfs revo
luties worden vergeten, maar Het Re
volutionaire als rechterhand van De
Tijd zoekt altijd mensen om Nieuwe
Banen te breken.
Om die reden zal het de naam Soe
karno zijn, die onweerhoudbaar (en
boven systemen en ideologieën uit)
onthouden zal worden in de historie van
het Indonesische volk. Zoals ook Ha-
jam Woeroek onthouden is en Gadjah
Mada, Kertanegara of Ken Angrok. Wie
denkt bij deze namen nog aan politieke
of religieus- sociale systemen? Of zelfs
aan Goed of Kwaad? Zij zijn markeer-
punten in de vloedgolven der Bescha
vingen. Zo zal Soekarno herdacht wor
den. Daarom geen politieke of morele
maatstafjes in dit herdenkingswoord.
Wie middenin de Indonesische vrij
heidsoorlog heeft gezeten, niet aan
kantoortafels, maar ook in de perime
ters, niet alleen tussen oude en nieuwe
Indischgasten, maar ook tussen Indo
nesiërs, niet alleen in politieke ruzies,
maar in diep roerende menselijke con
flicten, weet uit ervaring dat alle maat
staven ondergeschikt waren aan één
drijfkracht: "rawé rawé rantas ma-
lang malang poetoeng" (alle franje zal
afgesneden worden (het hoofddoel be
houden); alles wat dwars ligt, zal door
stoten worden). En de man die deze
vloedgolf van volksgerichtheid volledig
verstond en bestuurde of zich er op de
juiste tijd door liet besturen, was Soe
karno. Zonder hem zou de vrijheids
strijd niet meer dan een politieke rel
geweest zijn, een eindeloos gemar
chandeer.
Om dit doel te realiseren heeft Soe
karno al naar het zo uitkwam politieke
beginselen, moraliteiten en opvattingen
van eer en geweten naar zijn hand ge
zet en daardoor miljoenen mensen te
gen zich ingenomen...maar toch ook
miljoenen mensen blijvend voor hem
gewonnen. Zodat het moeilijk blijft hem
te meten met algemene burgerlijke
maatstaven. Wie hem wérkelijk beter
wil begrijpen, mete hem met de aparte
maatstaf van revoluties. En beschouwe
ook de Franse, de Spaanse, de Russi
sche, de Chinese revolutie, die met
oneindig meer bloedvergieten en mee
dogenloze wreedheid gepaard gingen
dan de Indonesische revolutie die wij
zelf meemaakten.
Toen de revolutie zich voltrokken
had, en 't consolideren van de nieuwe
(onafhankelijke) status aan de beurt
was, was Soekarno's begeesterende
leiding eigenlijk afgesloten en kwam
zijn einde als staatshoofd vrij plotse
ling.
En voltrok zich een ongekend feno
meen in het stereotiepe patroon van
revoluties: de afgezette leider werd
niet gestraft en gedood, maar men ver
gunde hem zijn mensenleeftijd uit te
leven als de grootste hormat aan de
Eerste Burger van het Vrije Vaderland.
Als er naar Uw mening te veel In
dischgasten zijn die niet van spijt of
rancune vervuld zijn, maar het van har
te begrijpen, besef dan dat het Indo
nesische volk, waarvan Soekarno een
rechtgeaard representant was, van de
helft der Indischgasten (de Indo's) het
moedervolk was en van de andere helft
(de Totoks) het broedervolk. Vier eeu
wen lang...! Zoiets "zet aan", weet U.
Het maakt dat wij, evenals generaal
Suharto, het einde van Soekarno ac
cepteren als een lotsbeschikking van
hogere orde, die wij niet omlaag willen
halen met rancune-gevoelens van een
lagere orde. Soekarno was op zijn
hoogste punt de eerste geinspireerde
stap van een gelukkig volk naar een
eigen toekomst. Zouden wij bitter zijn
om een lichte struikeling? Eerder zijn
wij getroffen om de tweede stap van
dit volk in de persoon van generaal
Suharto, immers een stap van verge
vensgezindheid en grootheid des har
ten. Na twee zulke stappen is er reden
om onvoorwaardelijk te geloven in een
goede toekomst voor Indonesië.
T.R.
ujiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Logeren in Den Haag?
dan natuurlijk bij
Moderne kamers, prima service, prettige
sfeer. Iedere kamer EIGEN douche-cel. In
iedere kamer warm en koud stromend water.
Vanaf f 20,per persoon per nacht.
Gr. Hertoginnel. 205, tel. 070/39 03 24
Enige weken terug ontvingen wij (als
een voorgevoel? een laatst saluut?) de
ze brief van een ex-klasgenoot van Soe
karno, waarin deze wonderlijke figuur
opeens als een medemens en als mede
burger "fan toen froeherheel dicht bij
ons staat.Aan Jack Wernink onze dank.
1917/1918.
Ik ben van de leeftijd van Soekarno
(nu 68 jaar oud). In 1917 zat ik in 3 c
van de H.B.S. in Soerabaja, waarvan
het gebouw in de loop van latere jaren
is omgebouwd tot het tegenwoordige
hoofdpostkantoor.
Even een andere herinnering: naast
mij zat (wijlen dominéé) Guus van Haa-
sen, een knap uitziende blonde jongen,
die altijd het liefste lachje kreeg van
Willy Berretty, het mooiste meisje van
de H.B.S.voorts zat in 3 c Corry van
Renesse van Duyvenbode, die later de
echtgenote zou worden van luitenant
ter Zee Chömpff, gesneuveld als com
mandant van het Ned.-Indische eska
der in de zeeslag in Straat Bali tegen
een Japans smaldeel.
Soekarno zat in een andere klas; hij
kwam meestal op school gekleed in
Indonesische kleding: sarong, jas toe-
toep en zwart-zijden koepiah. Ik heb
hem nooit blootshoofds gezien.
In de uitspanningen waren altijd bij
elkaar in de open gaanderij bij de mo
torfietsen onder de grote waringin:
1) Soekarno, leunende tegen een ijze-
zeren paal, meestal ins Blaue hinein
starende;
2) Tjiel Romer, de poteling van de
H.B.S.;
3) Wim Voll, de beste voetballer van
Soerabaja;
4) van Beem, die later advocaat is ge
worden;
5) de millionnair Piet Han Tiauw Yang,
die toen reeds met zijn broer Jan
Tiauw Tjiang, mede-eigenaar was
van de Sf. Pleret nabij Pasoeroean;
hij was de enige op de H.B.S., die
in een auto (Dodge) op school
kwam.
6) en meine Wenigkeit.
Soekarno nam zelden deel aan onze
vaak uitbundige gesprekken, maar hij
kon toch wel smakelijk lachen om het
ruwe gestoei van Wim Voll en Tjiel
Römer, waarbij Wim Voll er natuurlijk
altijd bekaaid afkwam.
Op een dag ontbrak Wim Voll in ge
noemde groep. Plots werd Tjiel Römer
(van achteren) in de dubbele Nelson-
greep genomen. Tjiel trachtte zich te
bevrijden en toen het hem niet lukte,
werd hij wel een beetje nijdig en
snauwde: "Laat los, Wim, té taró kwee
nanti lol" (Straks geef ik je een lel!)
Tjiel werd losgelaten en zich omdraai-
4
