RIDDER SIMON DE WAAL
end zag hij de Engelse leraar Francken,
die hem antwoordde: "Moet je dat
maar proberen, dan zal ik jou taró (de
poneren) bij de Directeur!" Wij (ook
Soekarno), sloegen haast dubbel van
het lachen, vooral om het beteuterde
gezicht van Tjiel!
In de uitspanning van 11 uur waren
Soekarno en ik meestal de eersten bij
de krentenbollen van 5 ct., verkocht
door broodbakkerij Leroux in de voor
galerij van de aula.
1952:
Ik was als Nederlander onder de In
donesiërs werkzaam bij het Parket van
de Officier van Justitie te Soerabaja en
woonde in het Simpang-Hotel. Presi
dent Soekarno zou naar Soerabaja
over komen om de "Tugu Pachlawan"
(Helden-Gedenknaald) in te wijden. De
Tugu-Pachlawan is gebouwd op de
plaats, waar het gebouw van de Raad
van Justitie in de Nederlandse tijd
stond, welk gebouw in de Japanse be
zettingstijd het hoofdkwartier was van
de beruchte Ken Pei Tai (d.i. de Japan
se "Gestapo"!) Deze gedenknaald is
speciaal opgericht voor de Indonesi
sche helden, die daar ter plaatse eerst
tegen de Japanse Ken Pei Tai hebben
gevochten en deze tot de laatste man
hebben gedood; bij dit gevecht hebben
de Indonesiërs met hun primitieve be
wapening ontzettende verliezen aan
gesneuvelden geleden, vooral op de
viersprong Boeboetan-weg naar Pasar
Toeri. Enkele maanden later hebben de
pemuda's daar een Engelse landings
eenheid teruggeslagen, welke brutali
teit door de Engelse oorlogsschepen
op de rede van Soerabaja werd be
antwoord met een bombardement,
waarvan een granaat o.a. een vleugel
van het mooie gouverneurskantoor van
Pasar Besar heeft getroffen.
Bij Soekarno's aankomst te Soera
baja om 5 uur 's middags reed de stoet
auto's voorbij het Simpang-Hotel. Ik
stond alleen op het trottoir voor het
hotel. De auto van dt president kwam
aan en Soekarno keek in mijn richting.
Ik boog en de president boog beleefd
terug. De auto was mij net even ge
passeerd, toen hij zich mij scheen te
herinneren (wij hadden elkaar in geen
30 jaren teruggezien!) Met een ruk
draaide hij zich om en lachte breed
uit tegen mij. Ik lachte terug. De vol
gende middag was ik met mijn chef,
het Hoofd van het Parket, Mr. Kada-
roesman, voor het gouverneurskantoor
bij het ceremonieel om de Tugu Pach
lawan.
President Soekarno, door een Ame
rikaans journalist de beste redenaar
van deze tijd genoemd, hield daar aan
de voet van de Tugu Pachlawan op een
verhoging, een magistrale redevoering,
na afloop waarvan een donderend ge
juich uit de menigte oprees.
Tjiel Römer, die nu in Amsterdam
woont, liet mij een 8 jaren geleden een
introductiebrief lezen, welke door pre
sident Soekarno eigenhandig was ge
schreven en ondertekend.
Een eenvoudig gestelde advertentie
in één der Haagse dagbladen maakte
melding van het overlijden van de Heer
de Waal. Aan deze Ridder werd verder
geen artikel gewijd. Wie was deze man
dan voor wie ik naar de pen heb ge
grepen?
De Heer de Waal was generaal-ma-
joor bij het KNIL. Toen de oorlog in
Indonesië uitbrak was hij nog overste
en belast met de verdediging van Ta-
rakan, waar hij met zijn manschappen
een hevige strijd heeft geleverd. Over
ste de Waal werd als "gijzelaar" door
de Jappen naar Java overgebracht. Zij
behandelden deze dappere hoofdoffi
cier met de nodige egards, dat wil
zeggen met behoud van zijn sabel. Met
de landingstroepen meegekomen kwam
hij terecht in het HBS-kamp te Djokja.
Ik had het voorrecht een kleine kamer
met de overste te delen.
Pinksteren 1942: Drie van onze lot
genoten waren op een avond over de
muur geklommen voor een bezoek aan
hun gezinnen. Toen zij langs dezelfde
weg naar het kamp terug wilden, wer
den zij door de japanse wacht ge
snaaid. Zij zouden door verraad in de
handen van de japanse wacht zijn ge
speeld. De Japanse wachtcommandant
kwam met het bericht, dat de drie
slachtoffers gedood zouden worden.
In die brief werd Tjiel als handelaar
en schoolmakker geïntroduceerd bij al
le gouverneurs, residenten en regen
ten van Indonesië, met het verzoek om
Römer alle medewerking te willen ver
lenen bij zijn handel. Soekarno bood
Römer het baantje van lijfwacht aan,
wat deze heeft geweigerd.
Misschien is die introductiebrief van
waarde voor verzamelaars van authen
tieke getuigschriften?
(Jack) E. C. Wernink
Hoewel overste de Waal niet de kamp
commandant was, voelde hij zich als
hoogste in rang, geroepen zich met de
zaak te bemoeien. Met medewerking
van de Nederlandse tolk werd contact
opgenomen met de Japanse plaatselijke
Commandant .Overste de Waal bood
toen excuses aan met de toezegging,
dat er geen wandelingen meer buiten
de omheining zouden worden gemaakt.
De Japse Commandant moest zich met
het oppercommando te Bandoeng ver
staan, omdat een dergelijk aanbod van
de respectabele overste niet door hem
kon worden afgedaan. Bandoeng wees
het aanbod in eerste instantie echter
af. De overste liet het er echter niet
bij zitten. Met de Japse Commandant
werd zwaar geconfereerd, waarop de
overste een persoonlijk telegram dic
teerde. Hij bood zijn hoofd aan, als er
zich nog één geval van (tijdelijke) ont
vluchting zou voordoen, wanneer de
drie slachtoffers gratie kregen. De pro
cedure nam een dag of twee in beslag,
waaruit bleek, dat Bandoeng niet over
een nacht ijs ging. Edoch, op eerste
Pinksterdag kwam de Japanse Com
mandant persoonlijk de Heer de Waal
vertellen, dat Bandoeng zijn geste had
afgewezen en dat het vonnis diezelfde
middag voor het front der krijgsgevan
genen zal worden voltrokken.
Het was omstreeks 4 uur in de mid
dag, dat wij moesten aantreden. De 3
kuilen waren reeds gegraven. Wij ston
den in carré opgesteld onder comman
do van onze overste. Onder gewapend
geleide kwamen het terrein op, on
ze vrienden MEYER, KRAAG en CRA
MER. Ik zie ze nog ieder voor zijn eigen
kuil staan, hun handen voor het li
chaam geboeid, toen ze geblinddoekt
werden. Nog eenmaal namen zij de
houding aan. Niet zij huilden, maar wel
velen onzer toen de drie moordenaars
met de bajonet op het geweer op com
mando het vonnis voltrokken.
Overste de Waal stond stram in de
houding met verbeten woede maar ui
terlijk kalm toen hij het militair saluut
bracht.
De oud-generaal stierf op 1 april j.l.
op 73-jarige leeftijd. Het was zijn uit
drukkelijke wens in alle stilte naar het
crematorium gebracht te worden. Ge
neraal de Waal was Ridder MWO 4e kl.
en Ridder in de orde van de Neder
landse Leeuw.
Voorwaar een Ridder van groot for
maat. J. F. v. d. Lee
