BIJ DE VOORPLAAT
*~Poeter 3Jajoot\^
Avond In De Desa
Bij vele oud-Soerbajanen zal het zien
van de voorplaat van Kajoon vele her
inneringen oproepen. Wij hebben daar
om gemeend niet beter te kunnen doen,
dan een Soerbajaan zélf aan het woord
te laten bij deze voorplaat, de bij onze
lezers om zijn levendige en treffende
schetsen van het Soerabaiase leven
bekende, helaas enige maanden gele
den overleden Heer den Outer, die in
Tong Tong schreef onder de naam
"Soerbajaan" Red.
Kajoon is een straat, die zich langs
de kali Brantas slingert van Simpang
brug tot Kepoetran. Vlak bij de Sim
pang brug, die ik nog heb zien her
bouwen (1922) van een smalle houten
plus ijzer brug tot een brede betonnen
brug, i.v.m. het feit dat de tram lijn 2
(in 1923 aangelegd) erover heen moest,
was een stuw met schutsluizen, waar
ik menige prauw heb zien schutten.
Over de stuw kon je lopen en het was
voor ons jongens een "potong djalan"
om vlug van Kajoon op de Goebeng-
boulevard Sumatrastraat te komen.
Kajoon was ook een koele straat met
veel bomen. Tandjoengbomen met lek
kere noten.
Poeter Kajoon ging men vroeger het
liefst in een kosong, een soort deleman
en men nam toen echt de weg langs
de kali om een ommetje te maken,
omdat toen "froeher" er nog weinig
huizen stonden in die buurt. En dan
over de Goebeng "ophaal"-brug naar
de Koninginneweg; (later omgedoopt
tot Goebengboulevard, omdat er in Sa-
wahan ook een Koninginnelaan was en
dat verwekte maar verwarring). Je
kwam dan weer in de bewoonde wereld
terug.
Wanneer je later, toen Kajoon vol
gebouwd was en ook de Goebeng
buurt, tegen een taxichauffeur zei (b.v.
als je je meisje na een fuif naar huis
bracht) "Poelang sjofir, tapi poeter Ka
joon doeloe", wist deze, in zijn vak
wijs geworden man, dat je met ie meis
je eerst een ommetje wilde maken,
voordat er op huis aan gereden werd
en dat Kajoon daarvoor natuurlijk veel
te kort was (welke straat is lang ge
noeg in zo'n geval?) en er dus
heel veel verder gereden werd. (N.b.
taxikosten waren f 2,25 per uur bij een
benzineprijs van 0,19 naar ik me her
inner).
Mijn zakgeld bedroeg 2,50, dus
daarna kon je de verdere maand niet
veel meer doen. Apa boleh boeat.
Après nous...de bandjirs.
SOERBAJAAN
In een prachtig-rood-oranje vlammenzee
gaat de avondzon langzaam onder,
achter donkerblauwe bergen
in de verte.
Zacht-rood-oranje stralen
strelend als een afscheidsgroet
de ranke ieer-groene halmpjes
van de jonge padi,
en flikkerfflitsen in spectrumkleuren
terug uit 't rimpelloze water
van de uitgestrekte sawahs.
Over de grasgroene galangans
gaan langzaam naar hun kandangs
de trage, grauwe karbouwen,
enkele met 'n naakt knaapje
op de sterke, brede rug.
Met ploeg of patjol
bungelend over de bultige rug
sukkelen de tani's nu
rustig naar huis en haard terug.
Bonte geiten komen te voorschijn
uit de rimboe en
trippelen op 't bospad
langs de sawahs
terug naar de desa.
Daar is de rust des daags
nu verstoord door druk geloop
van terugkomende tani's;
door zacht hoefgetrappel
van weldoorvoede buffels
en door licht getrippel
van geiten met hun hoeders.
Ook de kippen komen nu
uit 't bos leruggetrippeld
om op stok te gaan.
En rijen eenden, in 't gelid,
van de sawahs teruggekeerd,
waggelend kwekkend
over de erven van de desa,
op zoek naar hun kandangs.
Eerst een verfrissend bad
onder de bamboe-pantjoeran
en daarna gaan de mannen naar huis.
Daar heerst reeds bedrijvigheid
in bewegend spookachtig schijnsel
van de open pawonvuren,
waarop de rijst en de sajoer
al gaar te dampen staan.
't Is nu donker buiten,
en binnen schaart 't hele gezin
met lenig gekruiste benen
gezeten op de wijdg§spreide tikar,
zich om de zwartberookte kendils
met de sajoer en de rijst.
Als onwezenlijke spookgestalten
in flakkerend licht
van de pawonvuren
zitten ze te eten,
in stilte die onderbroken wordt
door mondgesmak en
af en toe een boertje,
als teken dat 't eten smaakt.
Na 't avondeten zetten
enkele mannen zich neer
op de baleh-baleh
voor hun ned'rig huisje
en trekken, langzaam en genietend,
aan hun maisstrootje.
Op de schoongeveegde erven
zitten enige mannen bij elkaar
en bespreken met gedempte stemmen
de problemen van de dag.
Kinderen spelen krijgertje
bij 't schijnsel der pawonvuren
die door open deurtjes de erven
zwak verlichten.
In 'n kringetje zitten vrouwen
op gekruide sirih te kauwen,
en zacht zingende meisjes,
onder 'n atap-afdak,
staan met ritmische armbewegingen
padi tot beras te stampen.
De kinderen zijn moegespeeld
en liggen al te slapen.
Zang en stampgeluid zijn verklonken,
de maisstrootjes zijn opgerookt,
de sirihpruimen geconsumeerd
en de problemen van de dag gelikwideerd.
Dan begeeft 'n tweetal mannen
zich naar de desagardoe
om de nachtwacht te betrekken,
want de desa gaat ter ruste.
In sterren-verlichte nacht,
onder geheimzinnig rits'lende palmbla'ren
ligt verscholen tussen rimboe en de sawahs
het Javaanse dorpje nu te slapen,
stil en vredig in de serene Al-Natuur.
Victor H. Huitink
TJALIE ROBINSON
LILIAN DUCELLE
zijn t/m 9 augustus met vakantie
in het buitenland.
Geen persoonlijke corresponden
tie in deze periode. Voor Redac
tie en Administratie bestemde
berichten niet op hun naam stel
len, want alle post op naam blijft
in deze weken ongeopend.
ABONNEES AMERIKA
Tong Tong niet ontvangen of
beschadigd en U wilt gauw een
ander exemplaar? Bij Roy Stee-
vensz, 11543 Buell str., Santa Fe
Springs, California 90670 kunt U
er om vragen.
Naar Den Haag schrijven duurt
te lang!
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 15e JAARG. No. 2
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel MIJ Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
2de Redacteur: G. H. Bartman, Willem Klooslaan
38, Eindhoven.
Eind-redacteur: Ch. Manders.
Verschijnt de 1ste en 15de van iedere maand.
Prijs per nummer 1,Abt. Nederl.: kwart, 6,
halfj. f 12,—; jaar f 24.—. Abt. Europa: jaar f 29,—.
Buiten Europa: jaar f 34,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 69,—; Indonesië 64,—; Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 54,—; Canada en Ver. Staten
f 44,Maleisië en India f 51,Suriname en
Antillen f 44,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af <e
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
