VIRGILIUS EN DE BEVRIJDING
15 augustus 1945
Momentopnamen uit het
leven van een P.O.W.
Niettegenstaande de corvée's had
den de krijgsgevangenen meestal nog
veel vrije tijd. Sommigen lazen de boe
ken uit de bibliotheek stuk, anderen
speelden bridge, enkelen knutselden
wat. Vooral serieuze boeken waren ge
zocht. Zo werd een dikke geschiede
nis der wijsbegeerte gewoonweg ver
slonden. Kom daar nu eens om! En
dan de eindeloze gesprekken over het
mogelijk spoedige einde van de oorlog
en de steeds nijper wordende voedsel
schaarste.
De laatste weken vóór de capitula
tie heb ik mij in Bandoeng ten minste
enige uren per dag met zeer serieuze
zaken mogen bezig houden, n.l. met de
lectuur van de Latijnse dichter Virgilius.
Ik deed dit samen met prof. van Selms,
uit Pretoria en een landbouwingenieur,
wiens naam mij helaas ontschoten is.
Gelezen werden de Georgica van de
grote Romeinse poëet Virgilius, de
landgedichten (George betekent n.l.
landman, boer) en wel het vierde boek,
waarin de bijen ter sprake komen. Het
kwam nu zeer goed uit, dat onze Wage-
ninger, die via gymnasium-bèta de
L.H.S. bereikt had, als speciaal studie
onderwerp indertijd de moderne bijen
teelt had gekozen. Daardoor kon hij
hetgeen onze poëet over de nijvere
bijen en hun gedoe ten beste gaf, ver
gelijken met hetgeen thans over de
bijenkorf en zijn bewoners bekend is.
Dat gaf nog al eens opmerkelijke ver
schillen, want Virgilius, of liever zijn
berichtgevers, de Romeinse boeren,
hadden sommige zaken wel goed op
gemerkt, maar niet steeds juist geïn
terpreteerd. Zo was de Koningin der
bijen tot een Koning een Rex, gewor
den, waaruit bleek, dat men zich om
trent deze dame en haar dagelijkse
bezigheden erg vergist had.
Zo lazen we dan iedere morgen een
uurtje uit één boek (de drommel mag
weten, hoe dat exemplaar in het kamp
verzeild was!). Prof. van Selms, die
eigenlijk hoogleraar in de Semietische
talen was, bleek zijn Latijn nog aller
minst vergeten te zijn, en de landbouw-
man zorgde voor bijenkundig commen
taar, zodat ik van beide heren kon
leren.
Het was een genoegelijke onderbre
king mijner tamelijk prozaïsche, laatste
kampbezigheden, t.w. het doorspoelen
van de kamp-W.C.'s, telkens als ze ge
bruikt waren. Dit was een hygiënisch
hoogst nuttige en nodige maatregel,
want het kamp, een oude jeugdgevan
genis, was opgepropt vol. We sliepen
in drie lagen boven elkaar en de dok
toren waren doodsbang voor het uit
breken van vlektyfus. Die is Gode
zij dank! gelukkig uitgebleven. Bo
vendien moesten we uiterst zuinig met
water zijn. De kranen liepen maar met
een dun straaltje en we dienden er
voor in de rij te staan. Heeft U zich
wel eens met één blikje water van top
tot teen gewassen? Het moest, dus het
kon! Daarom werd voor het doorspoe
len der hurk-W.C.'s enkel afvalwater
uit de keuken gebruikt, dat ik daar van
daan moest halen. Uiterste zuinigheid
was ook bij dit vieze, grijze water ge
boden.
Zo lazen we dan elke morgen een
paar dozijn regels fraaie Latijnse ver
zen uit de Georgica, tot het bericht ons
bereikte, dat de dagelijkse corvée-
ploeg niet hoefde uit te rukken! Dit
werd weldra gevolgd door het gerucht,
daarop door het bericht der Japanse
capitulatie. Wat een opgewonden blijd
schap! Het was vrede! ledereen juich
te, overal verscheen oranje! Het was
afgelopen met het dagelijkse uurtje
Georgica. De arme Virgilius raakte ge
heel in het vergeetboek en ik heb in
een 25 jaar niet meer naar de grote
dichter omgekeken.
Zo kan de Japanse krijgsgevangen
schap de studie der klassieke letteren
bevorderen en de bevrijding haar de
nek omdraaien.
Dr. H. J. de Graaf
ORIGINEEL INDISCH POSTPAPIER
10 vel fijn postpapier, geillustreerd met
10 verschillende foto's uit Indonesië.
Bijbehorende enveloppen, 2,50 plus
40 ct porto. Kleuren: lichtgrijs-licht-
blauw-lichtrose-lichtgeel.
Bij bestelling van 4 mapjes, geen porto.
CORRESPONDENTIEKAARTEN met In
dische vignetten (pentekeningen) 10
kaarten met 10 verschillende vignetten.
Bijbehorende enveloppen. Kleuren
lichtgrijs, wit, lichtgeel.
2,per mapje plus 40 ct porto.
Een ideaal cadeautje, altijd bruikbaar,
altijd welkom!
Alleen bij Tong Tong, Pr. Mauritslaan
36, Den Haag.
1943: Luchtdoelkazerne in Bandung.
Een van de nummers van de komen
de "Musical Show" is het, voor de oor
log zo bekende Amerikaanse liedje van
het eenvoudige meneertje Jones die
zijn pasgeboren zoon de voornamen
"Franklin D. Roosevelt" geeft, omdat
hij dan "cannot go wrong".
Bij censuur door de jappentolk ver
klaart deze dat het woord "Roosevelt"
tida bagus is, en geschrapt moet wor
den.
Komt de show: iedereen in grote
spanning wat de vocalist, de Australi
sche Major Morris (later helaas bij een
transport verdronken) zal zingen...
En begeleid door de band van Berny
Weller (ex-drummer van Jack Payne's
dansorkest) zingt hij:
"...how can he be a dud,
or just stick in the mud
when he's Franklin D. Whatshisname
Jones"...
donderend applaus!
1944: Tiende Bat in Batavia
De Amerikaanse trompetter die de
jappen-signalen moet blazen, heeft per
missie gekregen om na de taptoe, als
iedereen in bed ligt en de lichten uit
gaan, enkele maten te spelen van een
"old American folk song, that will make
our boys happy and will make them
feel less lonely".
En terwijl iedereen ademloos ligt te
luisteren, speelt hij, elke avond na het
"lights out", de eerste maten van een
erg bekend liedje, en het hele kamp
neuriet mee, zachtjes, in bed:
"A tisket, a tasket
the little yellow bastard"...
en ze voelen zich op dat moment
werkelijk eventjes happy!
1945: "Landsop"
(Landsopvoedings Gesticht in Ban
dung)
In een hokje, bewoond door artsen,
ligt een dokter die zienderogen achter
uit gaat in gezondheid, ledereen, en
ook hijzelf, weet dat enkele maanden
langer zonder medicijnen en goede be
handeling een doodvonnis voor hem
zullen betekenen.
Dan komt, via de clandestiene radio,
het opwindende bericht "dat er een
nieuw soort bom op Japan is gevallen
en dat verwacht wordt dat de oorlog
nu in drie weken afgelopen zal zijn".
Op dit, voor hem levens-reddende,
bericht, komt de zieke arts moeizaam
wat overeind, kijkt rond met zijn ma
gere gezicht, en zegt:
"Wat? Over drie weken weer aan
het werk? Ik moet er niet aan denken!"
H.M.C.P.
10
