Fonteijn Co -
colliers
„OPOFFERING EN MOED"
EEN ONVERWACHTE DAAD
VAN DE VIJAND
11
Vlamingstraat 5, Den Haag, Tel. 11 66 77
v/h te DJOKJA
GOUDEN
schakelarmbanden
krintjing
slangen
(6 tot 100 gr.)
toesoek konde
peniti kabaja
van 22 karaats goud
22 Karaats verlovingsringen
BRILJANTEN
markiesringen
hangers
oorknoppen
gezet in
22 karaats goud
MIDO
polshorloges
SEBELAH ROTAN ARMBANDEN VAN 24 KRTS GOUD (mas kertas)
Komt U van BUITEN Den Haag?
Wij betalen, bij aankoop vanaf 200,— de reiskosten voor één persoon
geheel terug I I
Krijgsgevangenkamp aan Sumatra's
Westkust, tussen Moearo en Soeliki
(waarschijnlijk); spoorwegaanleg, ver
lengde van railbaan van Pakanbaru in
westelijke richting naar Soeliki ten
noorden van Pajakoemboeh.
Gebeurtenis: omstreeks 1944; Onze
Held: Milicien Matroos K.M. Timmer
mans) Sr.
Persoonlijk ken ik het slachtoffer
niet, later vernam ik, dat hij Spangen
berg heette.
Ondergetekende geeft hierbij een
oog-getuigeverslag.
't Is welbekend, dat in de regen
moesson in Sumatra alle grote rivieren
geweldig kunnen "spoken". Op een
jasmi-dag vroeg in de morgen, liet de
Jappen-kommandant van b.g. kamp
"Aantreden" blazen. Hierna moest de
werkende groep, een paar honderd man
sterk met enkele hantjous uitrukken,
die ons in de richting brachten van één
der houten spoorbruggen, niet ver van
ons kamp gelegen welke door de snelle
stroom en het woeste water ernstig
werd bedreigd. Hoogstwaarschijnlijk
was deze rivier de S. Mahat, een zij
tak van de bovenloop van de S. Kam-
par-Kanan.
Werkopdracht luidde: "Alle meege
sleurde boomstammen, struiken, kada
vers van verschillende diersoorten e.d.
welke de normale doorstroming belet
ten, moeten verwijderd worden".
Voorzover ik me herinneren kon, had
de brug verscheidene overspanningen
en was van de nodige pijlers voorzien;
aan al deze pijlers bleef al het bandjir
materiaal hangen waardoor een zware
druk werd uitgeoefend op de hele con
structie van de houten brug. Dit was
een zeer gevaarlijke opdracht; over en
weer waarschuwden onze jongens el
kaar voorzichtig te zijn en steeds goe
de houvast te zoeken aan de pijlers.
Het aantal werkers werd verdeeld over
het aantal der pijlers. Ikzelf kreeg de
opdracht, midden, bovenop de spoor
brug te staan en uit te kijken dat er
geen knik in de lengterichting van de
brug zou komen; in het bevestigend
geval, direct rapporteren. Het levens
gevaarlijke werk ving aan; alles liep
mee en meer en meer stammen en
stronken dat door handenwerk verricht
moest worden, werden met de woes
te stroom meegesleurd nadat deze
werden vrijgemaakt van de pijlers. Als
uitkijk boven op de brug, welke over
zijn gehele lengte aan het trillen en
sidderen was vanwege de zware wa
terdruk zat ik ook even te denken hoe
ik moest handelen als plotseling de 2
pijlers waartussen ik me bevond 't
begaven... Tot lunchtijd werd veel werk
verricht door onze jongens, maar het
waterpeil steeg vervaarlijk, je werd er
echt angstig van, hoor! Na lunchtijd,
weer aan de arbeid tot ongeveer tegen
3 uur 's middags iemand schreeuwde:
"Help, iemand is door het water mee
gesleurd". Ja, hoor, van mijn plaats uit
zag ik een persoon die mee werd ge
voerd door de woeste stroom. Meer
dan een dozijn moedige zwemmers be
gaven zich te water om te proberen
bij het slachtoffer te komen, maar na
een tijdje moesten zij het opgeven,
want hun pogingen werden bemoeilijkt
door de gevaarlijke slingerende boom
stammen waardoor zij omringd werden.
Eén voor één moesten deze moedige
zwemmers weer aan de wal. Van mijn
verhoogde uitkijkpost zag ik dat het
slachtoffer trachtte zijn aanwezigheid
bekend te maken door zijn armen naar
boven te steken, hij zal vanzelfspre
kend duizenden doodsangsten uitge
staan moeten hebben in die ogenblik
ken.
Op het moment dat de afstand tus
sen de drenkeling en de brug naar
mijn schatting ongeveer 500 meter zou
kunnen zijn, ging iemand het water in,
het bleek Miliciën Matroos b.d. Kon.
Marine Timmerman(s) die enkele we
ken tevoren zijn jongere broer in het
zelfde kamp had verloren nadat laatst
genoemde een aanval van malaria had
moeten doorstaan. In snelle slagen en
volgens mij, niet lettende op de moor
dende boomstammen om hem heen,
bereikte mijn moedige vriend, zonder
enig letsel het slachtoffer en bracht
hem veilig aan wal met behulp van
meelopende helpers aan de kant.
Ik vraag me nog steeds af of deze
moedige, geweldige en opofferende
daad van Timmerman(s) wel ééns be
loond is geweest en of de Ned. Kamp
commandant dit gebeuren genoteerd
heeft en aan Hogere Instanties heeft
doorgegeven. Misschien kreeg Timmer
man^) ook maar een "Oorlogsherinne-
rings-Kruis".
Een vrij zonderlinge gebeurtenis die
aan deze bandjirgeschiedenis vooraf
ging en niet veel burgelijke- of krijgs
gevangenen hebben meegemaakt tij
dens de Jap. bezetting.
In één van de vorige kampen werd
wederom op een jasmy-dag" aantreden
geblazen. Nadat iedereen present was,
luidde het bevel: "Marine-lui, uittre
den". Ik dacht bij mezelf, wat gaat er
nou weer gebeuren? Ondergetekende
was bij "Oproep in werkelijke Dienst"
Landstorm Matroos (Jan Puppus, dus)
b.d. Kon. Marine, dus trad ik ook uit
het gelid. Dan moest "Het Groepje",
volgens mij niet meer dan 25 man,
aantreden bij een verhoging, waarop
een paar Jap. officieren. Eén der Hoofd
officieren deed een stap of twee voor
waarts in de richting van onze groep,
ging in de houding staan en bracht de
Jap. Militaire groet aan de stomver
baasde "aantreders" en zei hierna met
een vrij harde stem iets in het Japans,
wat we niet verstonden. Een zeer korte
plechtigheid in Sumatra's jungle.
De vertaling "In Dutch" van de
speech werd door een Ned. vertolker
doorgegeven aan de massa en luidde
als volgt:
"Ik groet U dappere mensen van de
Koninklijke Nederlandse Marine"
H. M. Hamar de la Brethonière
