Fonteijn Co -
3Cramat
O VILMA
"ALTIJD MAAR MEER"
Vlamingstraat 5, Den Haag, Tel. 11 66 77
v/h te DJOKJA
GOUDEN
schakelarmbanden
krintjing
slangen
colliers
(6 tot 100 gr.)
toesoek konde
peniti kabaja
van 22 karaats goud
BRILJANTEN
markiesringen
hangers
oorknoppen
gezet in
22 karaats goud
MIDO
22 Karaats verlovingsringen polshorloges
SEBELAH ROTAN ARMBANDEN VAN 24 KRTS GOUD (mas kertas)
Komt U van BUITEN Den Haag?
Wij betalen, bij aankoop vanaf f 200,-
geheel terug I I
de reiskosten voor één persoon
Als wij, Indische mensen, het woord
"Kramat" horen, denken we onwille
keurig aan een graf van een als heilige
vereerd persoon, of kortgezegd een
"heilig" graf. Zo'n heilige wordt, voor
al in Midden- en Oost-Java, aangeduid
als "kiaji".
Heilige graven heeft men in Indone
sië vele. Aan U natuurlijk, om hieraan
te geloven of niet. Van welke plaats
of streek U afkomstig bent, zeker zult
U uit de mond van Uw bediende of van
kennissen gehoord hebben van de aan
wezigheid van zo'n heilig graf. Op
hoogtij-dagen, die alleen bij het volk
bekend zijn, wordt een dergelijk heilig
graf door velen bezocht en er wordt
geofferd voor gezondheid, geluk en
voorspoed of genezing van zieken.
Mensen, die in Batavia gewoond
hebben, zullen wel gehoord hebben van
het heilig graf op Loearbatang, in de
buurt van Pasar Ikan, waar dagelijks,
of op bepaalde dagen mensen heen
gaan om te offeren. Ook liep daar toen
een bok rond, die voor heilig verklaard
werd en door de bezoekers met aller
lei versierselen, als kralen en andere
slingers omhangen werd. Wij kennen
te Batavia ook de aanduiding voor
vrouwen, die zich zo vol tooien met
gouden kettingen, armbanden en ande
re juwelen, als deze: "Lihat dong, si
kambing loear batang liwat."
Bij elk volk, van welk soort gezindte
ook, gelooft men aan heiligen. Herden
kingen van de heiligen worden er ook
gehouden, dikwijls met veel poeha. De
ze poeha echter kent de Indonesiër
niet. Men gaat naar het "heilig graf",
brengt wat bloemen, versnaperingen
en wierook mee en men vraagt daar
deemoedig, wat men wenst.
Even wil ik U toch wat vertellen van
het bestaan van zo'n heilig graf "kra
mat".
Degenen, die in Magelang gewoond
hebben, weten, dat daar een krank
zinnigengesticht is, bekend als de roe-
mah orang gila "kramat". Dit gesticht
staat zowat een 1'/2 km. van de plaats
Magelang, op de weg naar Pajaman.
Via Pajaman komt men in de badplaats
"Kalibening".
Vóór de bouw van dit krankzinnigen-
Gesticht stond er op dit complex geen
enkel gebouw, doch was er een grote
vlakte sawahgrond, waarop duidelijk
van de weg waarneembaar een waring-
inboom en waaronder het heilig graf
"Kramat" was.
Het Gouvernement had echter dat
stuk grond, waarop de Kramat, nodig
voor de bouw van dat gesticht.
De sawahgrond moest derhalve op
gekocht worden en met medewerking
van het Inlands Bestuur kwam de koop
tot stand. Echter moest eerst het heilig
graf "Kramat" naar de naburige dessa
verplaatst worden. Dit was dan ook
met de gebruikelijke slamatans en ge
beden van de modin (geestelijke) ge
beurd.
Zo was alles voor mekaar gekomen,
waarna werd begonnen met de bouw
van het krankzinnigengesticht en hui
zen voor het verplegend en administra
tief personeel. Men spreekt hier ook
van het Krankzinnigen Gesticht "Kra
mat". Het was in het begin van 1922 en
in het daarop volgend jaar kwam dit
gereed. Als eerste Geneesheer-direc
teur trad toen op Dr. Teunissen, die na
korte tijd opgevolgd werd door wijlen
Dr Tumbelaka.
Dit is dan de geschiedenis van het
genoemde gesticht genoemd naar de
heilige plaats.
Abonnee
Een uitgave van de Moesson Reeks
verkrijgbaar bij Boekhandel Tong Tong
5,90.
"...maar wat me in Tong Tong, en
speciaal in jouw eigen artikelen, het
meest treft is dat je er geen ver
deeldheid mee opwekt en de juiste
woorden kiest om hoog en laag voor
je in te nemen. Hoe doe je dat ei
genlijk?..." Otto K.
Door voortdurend te denken aan het
totaal van mijn 6500 abonnees (met het
gezin en meelezers erbij 20.000 le
zers). Daardoor weet ik dat elk foutief
woord eventueel bestraft kan worden
door 20.000 lezers. Ik ben me dus ge
woon bewust van mijn gehele lezers
kring. Daardoor weet ik ook dat wat A
leuk vindt, voor B kwetsend kan zijn.
En tenslotte kies je dan woord C, dat
geen van beide kwetst. Het lijkt moei
lijk of onmogelijk, maar op den duur
gaat het vanzelf.
Natuurlijk raak ik principiële ruzie
zoekers niet kwijt en blijf ik er bij
diverse politieke groeperingen altijd
uit liggen, maar dan maak je je "leef-
cirkel" maar kleiner. Als Aziaat heb ik
geleerd niet "steeds weer méér" te
eisen. En tevreden te zijn met weinig.
Ik geloof dat de grootste ziekte van
deze moderne beschaving is: ik-wil-
altijd-nóg-méér-hebben, waardoor ons
leven oppervlakkiger wordt en tegelijk
steeds erger gevuld met twist.
Dit betekent ook dat je van vele
kanten aangevallen kan worden, waar
je je niet tegen verweert en "dus" als
schuldig wordt uitgestoten. Maar wat
hebben we bij Tong Tong aan mensen
zonder een eigen mening, die dus met
elke nieuwe stem mee-blaten? Wij,
Tong Tong-ers, hebben een bepaald
denk-patroon en zijn daar tevreden
mee. En "genoeg" is voor ons: VEEL.
T.R.
11
