Gesprek met "De Tjarda's" in Wassenaar
De Landvoogdelijke familie in vrolijker jaren vóór de oorlog. De opname werd gemaakt in Tjtpanas.
V.l.n.r.: freule Frances, Z. Exc. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, freule Christine, de echtgenote van
de Landvoogd en freule De Villeneuve.
Even onopvallend als Indië's burgerij in Nederland, is sinds enige jaren haar
oud-G.G., Jhr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer vaak aanwezig
qeweest bij veelsoortige manifestaties waar veel Indischgasten tesamen kwamen.
Op Pasar Malam's, bij de IEV-herdenking en bij de Nationale Herdenking van
het einde van de llde Wereldoorlog op 15 Augustus 1945.
En overal waar Z.Exc. kwam, was hij
vergezeld van zijn beminnelijke echt
genote, zodat men altijd sprak van "het
echtpaar Tjarda" als men het had over
Ned.-Indië's laatste Gouverneur Gene
raal. Het is vooral de natuurlijkheid en
eenvoud, waarbij deze dierbare gasten
zich overal tussen de menigten bewo
gen, die ons sinds lang als vanzelf
sprekend deed gevoelen, dat de Tjar
da's" onverbrekelijk behoorden bij "De
Grote Indische Familie".
"En", zo schreef men ons van ver
scheidene kanten, "waarom neemt Z.
Exc. dan ook geen plaats in tussen
ons in ons "familieblad Tong Tong"?
Dies zijn wij dezer dagen naar Wasse
naar getogen voor een gezellig "ge
sprek bij de haarden het is een van
de aardigste en geanimeerdste ge
sprekken geweest, die wij in maanden
mochten hebben.
Vanzelfsprekend bleven alle politieke
onderwerpen "off the record", al waren
zij uiteraard niet te vermijden, want
onze Indische samenleving is daarvoor
tè ingrijpend door de wereldgebeurte
nissen rondom de laatste oorlog be
roerd geweest. Maar daarnaast is uiter
aard op het eenvoudig menselijke vlak
genoeg ondervonden geweest, om er
een levendig gesprek over te voeren,
waarvan we ons na een paar uren
resoluut los moesten maken, zó vloog
de tijd.
En Z.Exc. is nog steeds een druk
bezet mens, ondanks zijn hoge leeftijd
(hij is over de 80!) en het viel niet
mee in te schuiven tussen de vele ver
plichtingen, die de voormalige Land
voogd nog steeds heeft. Dat is wat
het eerst opvalt: de jonge en vitale
indruk die zowel man als vrouw maken,
de jonge stemmen en de ongedwon
genheid, waarmee van het ene onder
werp op het andere gesprongen werd,
terwijl onze gedachten terug vlogen
naar de laatste jaren voor de oorlog.
Waaraan het echtpaar Tjarda nog
steeds de mooiste herinneringen heeft,
hoewel ze Indië slechts 51/2 jaar ge
kend hebben in pais en vree. En 3y2
jaar in krijgsgevangenschap met onge
twijfeld veel bittere ervaringen. Maar
wonderlijk genoeg, ook al stuurden we
het gesprek niet bewust van de oor
log af, als vanzelfsprekend hebben we
het bijna uitsluitend over de goede
Indische jaren gehad.
Ook dat is eigenlijk typisch goed-
Indisch: het niet spreken over kommer
volle jaren en verdrietelijkheden. Het
overwegend dankbaar zijn voor wat het
leven aan goede waarden gaf. Mis
schien, omdat wijzelf lang in Amerika
woonden, vonden we in onze gastvrou-
we (die Amerikaanse is, afkomstig van
Baltimore) een ons wei-bekend harte
lijkheidspatroon terug, dat we in Whit-
tier ook ervoeren bij "little old ladies"
van oude Californische families, die
harde en goede tijden gekend hebben
en daardoor een "benignitywonnen,
die je overal een gevoel gaven van
thuis te zijn.
Er is, tussen twee haakjes, over zo
veel onderwerpen gepraat, dat wij al
leen maar enkele punten zullen aan
stippen om niet in het gedrang te ko
men met de plaatsruimte. En dan de
punten kiezen, waar ook onze lezers
vaker over gedacht hebben.
B.v. waarom het gezin van Z.Exc.
niet uitgeweken was, toen de capi
tulatie aanstaande was en een vliegtuig
klaar stond om de "sprong" naar Au
stralië te maken, teneinde zijn per
soonlijke inzet te geven voor het win
nen van de oorlog. Maar het antwoord
van Z.Exc. "verbaasd terechtzettend":
"Dat kónden we toch niet doen? Van
ieder werd verlangd bij het naderen
van de vijand op zijn post te blijven
en de risico's daarvan te aanvaarden.
Verbeeld U dat ikzelf met mijn gezin
vertrokken was en Indië en zijn ge
meenschap verlaten had. Dat was on
denkbaar! Geen taak elders had dit
kunnen rechtvaardigen".
Deze vanzelfsprekende saamhorig
heid met Indië trof ons overigens in
andere gespreksonderwerpen. Ook in
de 5'/2 jaar van zijn G.G.-schap is het
gezin Tjarda altijd zo dicht mogelijk bij
het volk gebleven. Daar spraken on
verbloemd de talrijke snapshots van in
een tweetal tjokvolle foto-albums, en
waarvan de foto's door de destijds nog
jeugdige freules Frances en Christine
(resp. 18 a 19 jaar en 12 a 13 jaar)
6
