^Kif ket tand
dat lackt
Vertellingen
bij de
Lampoe Tèmplèk
VOOR
PLANTENLIEFHEBBERS
In Indonesië bestaan korte versjes
die soms als spreekwoord kunnen die
nen, soms een verborgen waarschu
wing inhouden, waardoor men een ON-
plesante mededeling op plesante ma
nier kan overbrengen. Soms inhoudloos
zijn maar alleen door hun zangerigheid
een reden van bestaan hebben.
Van Pak Pittie kregen we er een
paar:
Mag niet, mag wel.
Barang sak ipiet, mendjadi rewwel.
(Mag niet, mag wel.
Een kleine oorzaak, grote gevolgen.)
Sidji, loro, teloe,
Mampir ngombe noenoet toeroe.
(Een, twee, drie.
Aankeren om een glas te drinken en
werd zijn vrouw.)
Pring poddo pring ndook.
Goddong sambirotto.
Tanding jo tanding ndook.
Doewit moe wis onno piro?
Bamboe tegen bamboe,
Het blad van Sambirotto.
Je zoekt een tweede vrouw,
Hoeveel geld heb je al gespaard?
Het eerste is het leukste, omdat het
een rijmpje is dat typisch in het Ja
vaans gemaakt is als reactie op een
Hollandse "inleiding" en tevens een
duidelijke waarschuwing brengt.
Het daarop volgende is in rijm-vorm
de "vertaling" van de spreekwijze:
"Kleine oorzaken kunnen grote gevol
gen hebben".
Het derde levert een milde kritiek in
rijmvorm van ons speekwoord: There
is many a slip between the cup and
the lip.
En dan hebben we nog, ingezonden
door O. H. Kiliaan, een Javaans rijmpje,
van toepassing op de wijze Semar.
Sur dtah (die uiterst dunne d)
Sur dem (woorden zonder betekenis,
alleen om te rijmen)
Semar mikool kodtoh
Serdadu mikool mrijem.
Vertaald:
Semar mikool kodtah (kist) (Semar
piekelt een kist, een lege natuurlijk)
Serdadu mikool mrijem (Soldaten
piekelen een kanon).
Dit soort "lollige rijmpjes" voorko
men veel nijdige, kwetsende- ruzies,
omdat ze niet direct zijn en melodieus.
We wilden wel dat er meer van die
rijmpjes in Holland gemaakt werden!
Inhoudloze rijmpjes, maar die wij als
kind toch graag uitspraken of zongen,
zijn b.v.:
Jan, kepala matjan
Kiepiet-kiepiet, boentoet ajam.
en
Oom Piet, Oom Jan
Oom Jan tjolong ajam!
Wie vindt er nog een paar voor ons?
Speciaal voor onze lezers die kinde
ren en kleinkinderen hebben om er
mooie verhalen uit Indonesië aan te
vertellen of voor te lezen, brengen wij
in deze rubriek Indonesische legenden
en sprookjes in heel eenvoudige stijl,
ontleend aan leesboekjes voor de La
gere School van "toen froeher"
SITOEMANDI
In Tapanoeli stroomt een riviertje, de
Sitoemandie. Als alle rivieren in de
Oostmoesson droog zijn, de planten
langs de oever dorren, loopt het water
van de Sitoemandie nog altijd haastig
naar zee. Springend over de kaliste
nen, spattend en spetterend gaat het
altijd voort, ook in de droogste maan
den. Het zijn de tranen van de prinses.
Op een keer riep een koning zijn
drie dochters bij zich en zei: "Wie van
jullie houdt het meest van mij?" Dat
was dwaas, want alle drie kinderen
hadden grote eerbied en liefde voor
hun vader. Wie kon nu zeggen ,wie
hem de grootste liefde gaf?
De jongste prinses dacht na en toen
zij rondkeek en zag, hoe mooi de we
reld was, zei ze: "Ik houd evenveel
van U als van mijn ogen".
Want onze ogen zijn ons kostbaarste
bezit; hulpeloos zijn we in 't donker;
zonder ogen zijn we nog minder dan
kleine kinderen.
De tweede dochter zei: "Goede va
der, van U houd ik meer dan van mijn
armen".
Ze strekte haar sterke armen uit,
toen ze dit zei. Ach, wat zou ze kunnen
doen, zonder armen. Levend zou ze
zijn, maar toch geen bloemen kunnen
plukken voor haar glanzend haar, zelfs
niet kunnen eten. Levend zou ze zijn,
maar tóch dood.
De oudste dochter dacht diep na,
toen zei ze: "Lieve vader, van U houd
ik meer dan van zout".
Dat leek een vreemd antwoord, maar
was toch heel verstandig. Diamanten en
paarlen kunnen we missen, maar geen
mens, ja, zelfs geen dier, kan leven
zonder zout.
Maar de koning was dwaas; dat
bleek al uit z'n vraag en hij begreep
ook nu niet, dat het antwoord zeer
verstandig was. Hij dacht, dat zijn
dochter hem bespotte, omdat zout zo
goedkoop is en in drift joeg hij haar
weg. Z'n dochter, die misschien 't
meest van hem hield.
Vol wanhoop was de prinses weg
gevlucht na de harde woorden van haar
vader en toen ze bij een riviertje kwam,
wierp ze zich erin en verdronk.
Maar de tranen van de prinses ble
ven vloeien en stroomden samen met
het groen-bruine water van de kali
naar de zee. En nog steeds schreit de
ongelukkige prinses en haar tranen
maken, dat de rivier nooit uitdroogt,
zelfs in de heetste Oostmoessondagen
niet.
Sitoemandie heette de prinses en
Sitoemandi heet ook de tranenrivier.
Eigenlijk bewijst het bestaan van vele
„waarschuw-rijmpjes" dat het Indone
sische volk van nature een vreedzaam
volk is. Hoeveel ruzies worden vaak
uitgelokt en hebben een eindeloos le
ven, omdat er met onnodige scherpte
geantwoord is, enz. enz. Maar rijmpjes
als hierboven ontwapenen al bij voor
baat een felle reactie en brengen beide
partijen in een sfeer: "Och, het leven
is te mooi en te poëtisch om standjes
te maken, "Come, sing a song!"
Ook zit er in sommige van die rijm
pjes een zee van levensfilosofie ver
borgen. Als we naar sommige discus
sies voor radio of TV luisteren (om over
de kranten maar te zwijzen), denken
we vaak: "Ach, het sop is de kool niet
waard!" (al zijn er vaak kabinetten door
gevallen uiteindelijk!) en hoeveel ge
moedelijker en vrolijker zou elke woor
denwisseling zijn als men (of iemand's
taal) de kunst verstond om ontwape
nend geestig te zijn.
Ja, luitjes?
Maar daar hebben ze helaas hier
geen idee van. En daarom is elke in
formatie van ons aan mensen hier on
machtig om de juiste sfeer en zuivere
waarheid van Indonesië te treffen.
T.R.
2000 Tuin-, Kas- en Kamerplanten - Roy
Hay en Patrick M. Synge.
Een prachtig cadeau voor iedere bloe
men- en plantenliefhebber.
Het werk dat groots is opgezet, om
de liefhebber in staat te stellen een zo
algemeen mogelijk overzicht te krijgen
van wat hij zelf aan de verfraaiing van
de gewas- en kleurmogelijkheden, het
gehele jaar door, in zijn tuin kan doen,
is tot nu toe een unicum.
De 256 pagina's illustraties zijn geheel
in kleur uitgevoerd, de 114 pagina's
tekst geven uitvoerige aanwijzingen
over het kweken en karakteristieken
van de planten.
Verkrijgbaar bij Boekhandel Tong Tong,
49,50 incl. porto. Ch.M.
12
