H.B.S. - Soerabaja
N.a.v. het artikel van de heer A. H.
Parijs in Tong Tong nr. 6 biz. 7, deel
ik hierbij mede, dat ik met opzet het
schooljaar (1917-1918) foutief vermeld
de, om reacties uit te lokken: voor wat
betreft het tijdvak 1910-1922 heb ik
nog geen enkel artikel in T.T. gelezen
over de oude H.B.S. bij de stadstuin te
Soerabaja. Wel is enige tijd terug
een artikel opgenomen over de H.B.S.
te Ketabang, periode 1925 en later.
Ik had een geheugensteuntje, om me
niet te vergissen in het schooljaar: de
franse oorlogsvlieger Poulet, die toen
ik in 3c zat, ook gedurende schooltijd
zijn daverende vliegdemonstraties gaf
(looping the loop, feuille morte, vrille,
op de "rug" vliegen), waarvan een ge
deelte van de opbrengst bestemd was
voor de weduwe van zijn neergescho
ten oorlogsmakker Vedrines. Poulet
kon deze show immers alleen na het
einde van wereldoorlog I geven!
Overigens heb ik de 3de klas ge
doubleerd; de laatste 2 maanden vóór
de overgang kon ik niet naar school
door een pijnlijke wond aan mijn achil
lespees. Van de meisjes, die in 3 c
zaten, herinner ik mij alleen Willy Ber-
retty (eveneens gedoubleerd.), Dien
Schipper (ik was bij haar ouders in
huis), de 2 zusters Santé, grote, forse
blonde Renée Heufke Kantelaar en
Corry van Renesse van Duyvenbode
uit Midden-Java afkomstig, meen ik.
Van de jongens kan ik mij nog alleen
herinneren (wijlen dominee) Guus van
Haasen en goedlachse Hollandse Kees
van den Bruggen. Kees kreeg op een
dag een flink standje van de heer Ne-
ter, onze leraar frans. Toen de leraar
uitgefoeterd was zei Kees - kersvers
uit Holland en nog niet bedorven door
het indische leefklimaat - op luide toon
met een van woede vertrokken gezicht:
"Vuile smous" (a.d. 1919 of 1910?)
Mijnheer Neter was een heer: nam
Keesje geen standje van Ahasverus?
Keesje kreeg van de Directeur enkele
dagen "vrijaf"!*)
De volgende herinneringen zijn ge
checkt aan die van Bernard Papo (den
Haag, 2de Schuytstraat 71), die gedu
rende 2 jaren voorzitter was van de
H.B.S.-vereniging "Uni" en 3 jaren in
het Soerabajasche bondselftal (voet
bal) heeft gespeeld.
"Uni" gaf elk jaar een denderend
feest in de oude schouwburg met op
de dansvloer "zwart verplicht" voor de
heren. Medewerkenden voor de ver
schillende uitvoeringen waren o.a.:
Rademaker - viool
Henk Barends - viool
Rein Lebruyn - piano - is later hoofd
commissaris van politie geworden en
daarna Adj. Directeur Algemene Politie
in vml. N.l.
Paté (Madoerees hond) van Duyn, af
komstig uit Madoera - ringen met Chris
tusstand als topprestatie.
Buning - ringen en rek.
Uit al die toekomstige steunpilaren
van de maatschappij koos de Lotsbe-
schikker een Indonesische jongeman
uit, om hem op de hoogste sport van
de maatschappelijke ladder te plaatsen:
Soekarno
Voorts hebben 6 jongens van onze
H.B.S. gedurende vele jaren een ge
weldige bijdrage geleverd tot het "eeu
wige" kampioenschap van de voetbal
vereniging H(oudt) B(raaf) S(tand), t.w.:
I. Priester (Priel) - linksbuiten;
2. Bernard Papo - linksbinnen;
3. Jaap Rosenquist - centervoor;
4. Wil Vol - rechtsbinnen;
5. Max Davies - back;
6. Arthur Jolly - linkshalf;
De 4 eerstgenoemde voorhoedespe
lers hebben 3 jaren in de jaarlijkse
stedenwedstrijden tussen Batavia-Soe-
rabaja-Bandoeng en Semarang de
Soerabajasche voetbaleer helpen hoog
houden. In de finale speelden in die
jaren altijd Soerabaja en Batavia, tegen
elkaar met afwisselende uitslag; Soe
rabaja heeft 1 x in Batavia verloren en
de stedenwedstrijden in Bandoeng en
Semarang van Batavia gewonnen.
Deze jeugdige H.B.S.-ers voetbalden
werkelijk knap. Om van het Bataviaas
bondselftal te kunnen winnen, moest de
tegenpartij werkelijk goed kunnen voet
ballen, want in het Bataviaas bonds
elftal speelden destijds de volgende
geduchte Hercules-spelers mee:
1. Tjoh Davies - rechtsbinnen
2. Willy Galstaun - centervoor
3. Mantiel v. Bodegraven - linksbinnen
4. Heuer - linksbuiten
Dit is de 3de klasse van de kweekschool
te Semarang.
Deze foto werd begin 1941 genomen en bij
mijn weten is dit de laatste klas, die voor
de oorlog examen gedaan heeft (juni '42).
Links vooraan in sarong en kabaja, Con-
stantine Soelastrie als zuster Marcel, de huidige
directrice van de kweekschool. Naast haar Ce
cile Duviv'ter, Jenny Tan, Juliana Koesmabilah,
Rosa Cecilia, Truus Adriaanse en Toette Mar-
djana.
Op de 2e rij van links naar rechts: Ine
5. Kooimans - linkshalf
6. van Polanen Petel - centerhalf
7. Pie Geertsema - rechtshalf
Hoe sterk het Hercules elftal was
met genoemde spelers kan men aflei
den uit de 4-1 overwinning, die Hercu
les behaalde tegen een bondselftal uit
Malakka, waarin meespeelden 7 Engel
sen, die in Engeland in de eerste divi
sie gespeeld hebben en Roy Smith,
door de Engelsen beschouwd als de
beste centervoor van het Verre Oos
ten.
Verdere hogere studie in Nederland
van Priester en Rosenquist heeft een
einde gemaakt aan de voetbalcarrière
van deze pracht-voetballers en aan de
befaamde jeugdige voorhoede van
H(oudt) B(raef) S(tand).
(Jack) E. O. Wernink
Vóórdat men te haastig naar ver
keerde conclusies springt: in de In
dische maatschappij bestond doodeen
voudig geen anti-Semitisme, althans in
het overgrote deel van de Europese
bevolking dat niet uit Europa afkomstig
was. Indo-Europeanen b.v. maakten
maar één onderscheid: tussen Totoks
en Indo's. Wat er achter dat Totok
schap zat liet de samenleving onver
schillig, stadsmeneer of boerenknar,
Germaans of Joods type, men (her)
kende ze gewoonweg niet. Vaak dus
werden "anti-Semitische scheldwoorden
als scheldwoord-sec beschouwd en dus
ook gebruikt tegen Joden zonder dat
men zich ervan bewust was. En het
pleit voor de Joden in Indonesië dat ze
met zo'n scheldwoord nooit "de kachel
aanmaakten".
Om bij dit onderwerp te blijven: In-
lees verder volgende pag-, 2e kolom
Desmet, Jessy Wolff, Anna Sie, Jeanne de
Koord, Heer v. d. Werff, onze aardrijkskunde-
man, Marie Soentken, Elly Brinkman, Dora
van Beneden, Anneke Limburg.
Op de 3e rij: Tan Swan Nio, Stanny Knup
pel, Enny Tonneyck, Mary Sitanala, Pauline
Ketting Olivier en Jo Tan.
We staan er niet allemaal op, jammer ge
noeg, Srijatie en Mieke ontbreken.
Achter ons is nog een deel van de mooie
waaierpalm te zien, die het goed onderhouden
school erf sierde.
H. C. VAN W1JK-DESMET
18
