De javaanse bruiloft
6
In het Rotterdamse Museum voor Land- en Volkenkunde (aan de Willems
kade), dat regelmatig uitstekende exposities uit Indonesië brengt, "draait" deze
maanden een voortreffelijke top-collectie foto's "De Javaanse Bruiloft", van het
recente huwelijk van één der dochters van de Soenan van Solo.
De collectie is in al zijn episoden afgebeeld met al zijn oer-oude riten en
gebruiken, afgewisseld met toonkasten vol voorwerpen (echt of gecopieerd) die
bij zulk een bruiloft een belangrijke rol spelen. Vooral de bijzondere kains trok
ken onze aandacht. De series foto's zijn vergezeld van teksten die van de vele
vormen van symboliek verhelderend verklaring of uitleg geven. Men steekt er
voor de rest van zijn leven talrijke wetenswaardigheden uit op.
Bij de expositie wordt een beknopt handleidinkje verstrekt waaruit wij het
volgende overnemen:
De bruiloft, die met behulp van voor
werpen, foto's en teksten op deze ten
toonstelling is uitgebeeld, is een brui
loft volgens het traditionele ideaalpa-
troon in de Middenjavaanse Vorsten
landen. Een bruiloft die gepaard ging
met alle ceremonieën, pracht en praal,
was ook vroeger slechts weggelegd
voor aanzienlijke, zelfs vorstelijke per
sonen die in goede welstand leefden.
Veel ervan vindt men echter in een
voudiger vorm ook terug bij huwelijken
van "gewone" mensen:
de rite van de door te waken nacht
vóór de bruiloft
de ceremonieën van de Javaanse
huwelijkssluiting
de moslemse huwelijkssluiting.
Deze laatste wordt o.m. zeer belang
rijk geacht op grond van de juridische
aspecten. Door de Islam immers, wordt
de overeenkomst om een huwelijk aan
te gaan beschouwd als een contract
tussen de vertegenwoordiger van de
vrouw en haar aanstaande echtgenoot.
Als vertegenwoordiger van de bruid
treedt veelal de "penghulu", het hoofd
van het moskeepersoneel, op.
Hij stelt het huwelijkscontract op.
Sluiting en ontbinding van het huwelijk
van Javaanse Moslems heeft plaats vol
gens moslemse voorschriften.
In de allereenvoudigste vorm kan
men volstaan met alleen voor de pen
ghulu te trouwen en al het andere cere
monieel weg te laten.
Het kiezen van de toekomstige le
venspartner is in het algemeen makke
lijker geworden. Op het platteland had
den jonge mannen ook vroeger al meer
gelegenheid om op ongedwongen ma
nier meisjes te leren kennen, bijvoor
beeld bij het oogsten of andere bezig
heden die door beide sexen gemeen
schappelijk werden verricht.
In de kringen waarin jonge meisjes,
nog maar nauwelijks de kinderschoenen
ontgroeid, "als juwelen" voor de bui
tenwereld verborgen werden gehouden,
kwam de grote verandering pas toen
ook voor haar hoger onderwijs en een
werkkring buitenshuis mogelijk werden.
De soepeler omgang tussen de se
xen maakt dat het "Boek over het aan
gaan van huwelijken" antiquarisch
wordt, al moet gezegd dat het daarin
genoemde berekenen van goede en/of
slechte huwelijksdata nog steeds in
zwang is.
De overtuiging leeft nog dat bruid
en bruidegom op de dag van hun hu
welijk "verheven" zijn boven hun nor
male situatie.
Vandaar ook dat diverse strenge ta
boes op die dag niet voor hen gelden;
op die dag zijn zij vorst en vorstin.
Aangaan van de verloving
Tot voor kort werden de meeste eer
ste huwelijken op Java door de ouders
van bruid en bruidegom bedisseld. Te
genwoordig maken steeds meer jonge
mensen zelf hun keuze, al wordt aan de
goedkeuring van de ouders nog altijd
veel waarde gehecht.
Als de jongen en 't meisje het samen
eens zijn, wordt door de familie van de
bruidegom officieel de hand gevraagd
aan de familie van de bruid. Zijn de
wederzijdse ouders tot overeenstem-
De optocht waarbij de bruid met haar helpsters in de speciale bruidsdjempana (draagstoel) wordt gedragen, en de bruidegom te paard rijdt.
