DE LEKKERE BRIJ
„NAAR INDIÈ'Ï
barbier*
Snapshot uit Suriname
Er was eens een arm lief meisje, dat
alleen woonde met haar moeder. Toen
ze op zekere dag helemaal niets meer
te eten hadden liep het meisje het bos
in om te zien of ze daar misschien niet
wat bessen of wilde aardbeien kon
vinden en ze kwam daar een oude
vrouw tegen, die al wist van hun armoe
en haar daarom een pannetje gaf,
waartegen ze zeggen moest: "Kook,
potje, kook" en dan zou er dadelijk
een heerlijke zoete gerstebrij in begin
nen te koken en als ze zeggen zou:
"Stil, potje, stil", dan zou het ophou
den te koken.
Het meisje bracht het pannetje aan
haar moeder en armoe en honger wa
ren nu vergeten, want ze aten in het
vervolg zo vaak ze maar wilden van de
lekkere brij.
Op een keer was het meisje uitgegaan
en zei de moeder: "Kook, potje, kook",
en het potje kookte en ze at tot ze ge
noeg had. Daarna wilde ze dat het
potje niet meer koken zou, maar kon
zich de woorden die ze zeggen moest
niet meer herinneren. Het kookte dus
maar door en de brij kwam over de
rand en steeds verder, zodat de keuken
en het hele huis volliepen en het twee
de huis en de hele straat ook, net alsof
de hele wereld verzadigd moest wor
den. En de nood steeg op z'n hoogst
en niemand wist raad. Toen er eindelijk
nog maar één enkel huis over was,
kwam het meisje terug en zei alleen:
"Stil, potje, stil" en toen stond het stil
en kookte niet meer, maar wie naar de
stad wilde moest zich door de brijberg
heen eten.
Dat is een sprookje van Grimm. De
verstandigsten onder ons weten dat
sprookjes niet aardige verzonnen ver
haaltjes zijn om kleine kinderen zoet
te houden, maar dat er menige wijze
levensles voor volwassenen óók in ver
borgen is, ja zelfs complete filosofiën.
Soms staat men verbaasd hoe vér
sprookjes (uit de middeleeuwen vaak)
vooruit kunnen zien.
Het toverpotje van De Lekkere Brij
is doodgewoon de moderne mecha
nische massaproductie, zowel van voe
dingsmiddelen als verbruiksartikelen
als lectuur. Het is een niet te remmen
stroom die op den duur elke welvaart
ontwricht en de wereld overstroomt
met verstikkende massa's van eentonig
Te Veel.
Let op dat het de oudere moeder is
(de volwassenheid) die geen kans ziet
zich in te tomen. Alleen de jeugd (de
nieuwe generatie, denk maar aan zo
veel hippies die vrijwillig in armoe^en
ontberingen leven) weet nog het "to
verwoord" om een eind te maken aan
de overproductie. Al vragen we ons
af of het al niet te laat is...
Niet alleen de Europese sprookjes
(inclusief de modernste van Hans An
dersen) zitten vol bespiegeling en leer
zaamheid. Ook de Aziatische sprookjes
bieden meer wijsheid dan vervat kan
worden in vette folianten moderne we
tenschap. Heel diep gaan vaak wajang
vertellingen, die prachtige symboliek
uitbeelden. Het is erg jammer dat Ne
derlanders (die de wajang toch al min
stens anderhalve eeuw kennen) in wa
jang alleen een soort Jan Klaassen pop
penkast zien. Er zijn weinig weten
schappen die als de wajang oud en
jong gelijkelijk kunnen voorlichten aan
gepast naar het verstandsniveau. En
alle leeftijds- en ontwikkelingscatego
rieën stichtend kunnen boeien.
T.R.
Het heeft de talloze Totoks die aan
het begin van deze eeuw voor het eerst
van hun leven naar Indië togen om er
te werken, bepaald niet ontbroken aan
voorlichting omtrent het huiselijke le
ven dat hen te wachten stond.
Zo verscheen er van de hand van
H. Tobi - van der Kop en T. J. Bezemer
- een "Vademecum voor het Indische
Leven", "bevattende 3000 bevelen,
vragen, enz. aan Inlandse bedienden in
het Hollands, Maleis, Javaans en Soen-
danees", met woordenlijst in drie talen.
Bij de Amsterdam N.V. Boekhandel en
Drukkerij A. Bisschop - 1915.
De vragen en bevelen werden netjes
in groeperingen ingedeeld voor de
djait, de kebon, de barbier, enz. enz.
Wij zullen af en toe een paar pagina's
in dit blad zetten om U te laten mee
genieten van onze koloniale goede
bedoelingen van tempo doeloe.
Roep een barbier.
Panggil toekang tjoekoer.
Is er een Chinese barbier?
Ada toekang tjoekoer Tjina?
Breng een zindelijken man.
Bawa orang bresih.
Barbier, je moet me scheren.
Toekang tjoekoer,kowe misti tjoekoer
saja.
Je moet mijn eigen mes gebruiken.
Pake saja poenja piso séndiri.
Mijn haarborstel en kam ook.
Saja poenja sikat-ramboet sama sisir
djoega.
Welke zeep gebruik je?
Saboen apa kowe pake.
Foei, ik wil niet met 'n anders zeep
ingezeept worden.
Tjies, saja tida maoe dapat tjoetji sama
lain orang poenja saboen.
Het 200 jaar oude Kersten in de
Domineestraat in Paramaribo is te ver
gelijken met onze Hema of Bijenkorf
in de grote steden. Je kunt er van alles
kopen. Van tractoren en andere land
bouwgereedschappen, brommers, fiet
sen en scooters, zowel als cosmetische
artikelen, kruideniers- en vleeswaren,
schoenen tot en met kantoor- en
schoolbehoeften toe.
In deze laatste afdeling was het, dat
onze dochter een stel verjaarskaarten
uitzocht. Het was op 'n zaterdagavond
en het liep tegen 18 uur, sluitingstijd.
Ze zocht en zocht, ijverig bijgestaan
door een zeer gedienstige Hindoestaan
op leeftijd.
Het was drukkend, de atmosfeer
broeierig. De stemming alom was jach
tig, gehaast, opruimend, wegbergend.
Hierdoor aangestoken werkte het bij
A. juist averechts, ze kón maar niet
slagen. Maar eindelijk moest ze wel
besluiten. Berustend zei ze dan ook:
"Nu ja, geeft u me deze dan maar
en dieDe man strekte zijn hand
uit om haar keuze in een zakje te doen,
toen A. de kaarten nog eerst in de bij
behorende couverts wilde schuiven. Het
ging niet. Ze wendde zich weer naar
de uitstalkast met de kaarten om ande
re couverts. Om tenslotte wanhopig uit
te roepen: "Gunst menéér, al die cou
verts zitten dichtgeplaktalles zit
aan elkaar geplakt; hier, kijk maar!"
De man blééf geduldig, beleefd. Al
was hij moe, misschien hongerig, ver
langend naar huis na een drukke mid
dag in die broeierige warmte. Hij ant
woordde gelaten, op een toon alsof hij
alle schuld van de wereld op zich laad
de: "Ja mevrouw, ik weet het, ik plak
ook vast aan alle kanten
A.'s mond viel open, maar dan barst
te ze uit in schaterlachen. Meesmuilend
glimlachte hij mee en pakte de kaarten
plus couverts aan die de rèwèlle me
vrouw hem eindelijk aanreikte.
LIN SCHOLTE
Zo kan ik een anders ziekte krijgen.
Begitoe saja boleh dapat lain orang
poenja sakit.
Je moet mijn mes niet aan die vuile lap
afvegen.
Djangan sikat saja poenja piso sama
itoe lap kotor.
Saben hari kowe boleh datang tjoe
koer.
Je kunt me iedere dag komen scheren.
Wat moet ik per maand betalen?
Brapa saja misti bajar satoe boelan
Hoeveel iederen keer?
Brapa sekali?
Kom iederen middag half vijf.
Saben sore setengah lima misti datang.
Waarbij we maar denken: Tabeee toe-
wan, ini seperti stamboel Blanda!
8
