Nostalgie, Marginaliteit
En Heimwee
VAN MOND TOT MOND
v
10
Indo's (en in één moeite door alle
mengbloedigen) worden in pseudo- en
echte sociologische studiën vaak "mar
ginale mensen" genoemd. Omdat zij
(meestal) als marge leven naast een
"volbloed-samenleving". Als er naar
uw mening te veel tussen aanhalings
tekens staat, moet U maar begrijpen
dat een groot aantal begrippen niet zo
zuiver of zo precies afgepaald zijn als
ze klinken en gepresenteerd worden.
Maar goed, juist omdat die smalle
marge zo vaak gedwongen is rekening
te houden met wat de grote meerder
heid denkt en doet, m.a.w.: marginaal
leeft, denken veel mensen van die ma
joriteit in een typische superioriteits
waan dat hetgeen zij van de marginale
mensen denken, juist en maatgevend
is. Slechts marginalen weten maar al
te goed dat dit vaak ONJUIST en VALS
is. Eén ding onthoude men alvast: waar
geen marge is, bestaat ook geen mar
ginaliteit, dus b.v. bij creolen en mes
tiezen in Zuid- en Midden Amerika.
Op de allereerste plaats is het auto
matisch alleen mengbloeden margina
liteit aan wrijven volkomen fout. Elke
minoriteit die een eigen leefpatroon
handhaaft naast een majoriteit, han
delt en denkt vaak marginaal (is daar
meestal onbewust toe gedwongen).
Dus ook Staphorstenaren, Spakenbur
gers, Friezen, zijn in meerdere óf min
dere mate marginaal. Dus ook Totokse
Nederlanders zijn t.o.v. het gemiddel
de levenspatroon van Nederlanders-
van-hier marginaal. Men hoeft alleen
maar te denken aan de vele "vanzelf
sprekend normale" gedragingen voor
TV, waarvan elke Indischman direct
zegt: "dat doe IK nooit!" om te weten
wat er alzo marginaal kan zijn.
Daarentegen behoren Totoks, mes
tiezen en creolen in vele sociologische
en ethnologische opzichten tot één
zelfde categorie en verschillen daarin
vaak scherp van Nederlanders-van-
hier.
Wij allen weten hoe enorm veel mis
verstanden er bestaan t.a.v. veel "van
zelfsprekendheden" en definities tus
sen marginalen en majoriteiten. Daar
bij dringt de majoriteit een vaak totaal
verkeerde of zelfs domme definitie
van haar eigen groep aan de marge op.
Een typisch voorbeeld is het zoge
naamde "heimwee" waaraan margina
len geacht worden te lijden. Wat de
marginale mens WERKELIJK ervaart op
het terrein van zijn "heimwee", heeft
namelijk NIETS te maken met die sen
timentele status van Ome Arie als hij
in 't buitenland verlangt naar sneeuwi-
ge piepers of smartlappen. DAT is
heimwee: doodgewoon verlangen naar
huis (Heim). Letterlijk!
Maar wat is dan het gevoel van
Indischgasten dat bij abuis door de
massa heimwee wordt genoemd? Wel,
er is een goed woord voor:
nostalgie, datgene dat in de buurt ligt
van Saudade, van Fernweh. Maar
eigenlijk een wijsgerig en cultureel be
grip is van een geheel andere orde
(en groter "diepgang") dan dat nogal
kleinburgerlijke heimwee. En dat he
laas in Holland schijnt te ontbreken.
Vele malen heeft de nostalgie nieu
we beschavingspatronen in het leven
geroepen, die een scherpe verandering
aanrichtten in de bestaande cultuur. Zo
is b.v. de "Western Style" in veel
moderne Amerikaanse (en ook Europe
se) muziek en kleding ontstaan uit de
hedendaagse nostalgie naar de echte
Western Times uit de historie van het
Amerika in de tijd van de Grote Trek
naar het Westen, Klondyke, de Prai
ries.
En wat verder in een artikel in de
TIME van 3 mei j.l., "The Meaning of
Nostalgia", ook te waarmerken is in
het herontdekken door de Romeinen
van het Griekse voorbeeld, het terug
blikken van de Renaissance op de
Grandeur van Rome, van de Pre-
Raphaelieten op de Middeleeuwen.
Cultuurtijdperken van honderden
eeuwen lang; dus nog eens wat anders
dan het vaderlandse heimwee...!
En hiertoe behoort dus ook de z.g.
imperiale of koloniale tijd, die, nu zij
voorbij is, in de moderne tijd na blijft
leven in een groot aantal leef- en be-
wustzijnspatronen, vooral bij de In
dischgasten (ook van Engeland, Frank
rijk, België, enz. En zelfs in andere
vormen bij o.m. de Indonesiërs die In-
die hebben meegemaakt).
Dat zijn de vele kenmerken van de
tijd die begon met de Conquistadores
en die wijzelf meemaakten met de
Toean besars, Een tijd die men zelf
meegemaakt moet hebben om zijn nos
talgie te kunnen beleven. En daar we
ten dus Ome Arie c.s. niets van af.
Waarin nu menige eenvoudige Indo
leeft als een "Spaanse Brabander"
zonder het te beseffen. En de Hollan
der slaat hem gade, zonder hem wér
kelijk te begrijpen.
Pas bij het schetsen van deze dimen
sies (of zo gij wilt: proporties) wordt
ineens duidelijk dat veel critiek en
veroordeling van de Indischman dood
eenvoudig voortspruit uit de jalouzie
van de heimwee-lijder, die alleen maar
een verre notie heeft van wat Nostal
gie is. En zich bij al zijn critiek irrite
rend onmachtig voelt tegenover b.v.
de Kleine Boeng, die met een flair en
air van heb - ik - jou - daar een portie
roedjak uit een pisangblad verkiest bo
ven "levenslang biefstuk van de haas".
Massa's "waardeloze" genoegens en
dromen van die vermaledijde Indisch
man blijken duizendmaal verkieselijker
dan spaarpotten vol harde guldens of
imposante bewijzen van primair ge
boorterecht. En het meest ontmoedi
gende is dat de Indischgasten die men
door intimidatie heeft weten te bewe
gen tot verloochening van eigen waar
den, bepaald niet van het soort zijn,
dat men bewondert
Nostalgie
Dat wat je als kleine Europeaan niet
hebt en niet eens hebben kén.
Dat wat menige tekort gedane en
gediscrimineerde Indischman draagt
met een glimlach en hem doet zwijgen
in een wereld waar alles argumenteert
met stemverheffing. Hem doet verkie
zen of afwijzen in het leven met gevoel
voor onfeilbare keuze - en zonder lo
gica en zonder "gelijk"! En wat bij de
Indische vrouw belichaamd is in een
onfeilbare intuïtie en een onfeilbare
smaak. Geen wonder dat er inderdaad
over heimwee niet getwist kan worden.
T.R.
"De Spaanse Brabander", 17de
eeuws blijspel van de volksdichter
Breeroo, een goud-eerlijk en waarach
tig mens, die een snoeverige jongeman
met Spaanse allures heerlijk ten tonele
voert als een persoon, met wie je after
all toch meevoelt. Een figuur die zon
der het geringste zweem van minach
ting door Breeroo geschilderd werd,
terwijl menige tijdgenoot van nu de
Indo; in stilte hoont als een kale tan
tième-trekker. De dagelijkse voorbeel
den van klasse-jaloezie op de Indisch
man zijn legio.
i FAVORIETE RECEPTEN VERDER VERTELD
VER'/jVMFT.D IX30R MET HSfDLSCH TIJDSCHRIFT TONC.-TQMG I
7 7 V; V; - N. f
moessQh
Ons eigen receptenboekje uit de Moes
son-reeks. Verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong voor slechts 3,0,50
porto.
