djocja - karta
("mataram")
BAAS BOVEN BAAS
Niet langer dan een stuk hout
In Tong Tong is er al zoveel ge
schreven over Batavia, Soerabaja, Bui
tenzorg, etc., etc., maar over Djocja
werd tot nu toe niet gerept; behalve
over een tramreisje vanuit Djocja, via
Kritjak naar Moentilan of Magelang.
Ook dit spoorreisje heb ik ettelijke
malen gemaakt, maar dan ging het
treintje verder via Setjang, richting Am-
barawa (ook Willem I genoemd) met
eindpunt Station Toentang, waar ik uit
moest stappen om per dogcar naar
Salatiga te rijden soms alleen voor
30 cent of 35 cent ongeveer 6 kilo
meter bergopwaarts. Zoals U misschien
ook weet, ligt Salatiga op de helling-
(voet) van de Goenoeng Merbaboe.
Bovenvermelde spoorlijn is van de
N.I.S. en in de buurt van Setjang of
Djamboe is vanwege een steilte over
een behoorlijke afstand een tandrad
baan gelegd.
Wat betreft "Djocja", het woord
"Karta" achter Djocja heeft ook een
betekenis, maar ik weet het helaas
niet (Karta betekent: stad).
Als scholier ging ik met elke vakan
tie naar huis toe, waar mijn ouders
woonden in Salatiga. Toch heb ik tus
sen 1920 en 1924 erg veel dingen be
leefd in het gezellige Djocja.
O ja, waarom ik bij de titel "Djocja"
hierboven het woord MATARAM bij
voegde! Voor de 100% rasechte Djoc-
janees klinkt Mataram als een echo
van het woord Djocja. Alhoewel de
woorden verschillend^ zijn; toch zijn ze
onafscheidelijk van elkaar. Wie toen
"Djocja" zei, denkt automatisch erbij
"Mataram". Wel heeft het misschien
iets te maken met de "Vorsten van het
Rijk Mataram", maar verder wil ik hier
op niet ingaan, want ik ben helaas geen
historicus.
Maar misschien herinneren de oud-
Djocjanezen zich nog de ondervolgen-
de objecten in Djocja, als:
Hotel Mataram - Dagblad Mataram -
Djalan Mataram, die loopt van PAAL
MERAH bij 4 sprong Kampementsweg-
Ngabean en Aloon-Aloon in de richting
Malioboro met het Grand Hotel. Dan
hebben we natuurlijk nog de "Wedloop
Sociëteit Mataram", DE gezelligste
soos van Midden-Java, verzamelplaats
van vele "suikerlui". Daarom is dit een
rijke soos. En denkt U ook nog aan die
rijke families in Djocja, t.w. de Wein-
schenks, Kraag, Doms? U, 70-ers, heeft
U tijdens de race-dagen niet eens
eventjes de bloemtjes buiten gezet, ge
waagd aan de Baccarat of Roulette
tafel. Vanuit de danszaal hoorde je het
"krientjieng-krientjieng" van het geld...
Of ging U liever op de dansvloer?
Dansen op de muziek van het goede
Van Rooy Ensemble, waar Van Rooy
de violist was, Carl Götsch cellist, Van
Leeuwen op de vleugel en Gortmans
(Indische jongen) de contra-bas be
speelde.
Was het niet aangenaam te dansen
op de Naugthy Waltz; Three o'clock in
the Morning; Missouri of Blowing
Bubbles; of de step: "Mijn lieve Beppie,
Beppie, Beppie, doe een steppie, step-
pie, steppie; of een Trotje, mijn lief
Marmotje! En zingt U nogeens "Petrus
Boemel" die met een Aardse Engel nog
een uurtje aan het boemelen gaat".
Dat was nogeens wat, dat fuiven van
toen froeher!
Nu het woord tot de 60-ers en ouder
Herinneren jullie je nog de z.g.
"Kinder-Dansavondjes" in diezelfde
Sociëteit Mataram. De kinderen? Dat
waren toen de "teenagers" van de
A.M.S., P.J.S. en M.U.L.O. De dans
muziek werd goed verzorgd door het...
Orkest van de KRATON! Ze speelden
geweldig! Een echt "Strijkorkest" met
violen, violoncels, contrabassen en
drumstel voor de "beat" natuurlijk. Dit
orkest bestond ongeveer uit 20 man,
allen Javanen uit de Kraton en als ik
me nog goed herinner, speelden ze
zelfs zonder een z.g. bandleader, toch
speelden ze ook moderne dansmuziek,
dezelfde stukken, die het Van Rooy
Ensemble ook speelde.
Nog enkele bekende objekten: Toko
Europa aan Ngabean achter de soos;
Fort Vredeburg (als ik het wel heb)
tegenover de soos; aan de Kampe-
mentsweg het Postkantoor; hiernaast
de weg naar de Aloon-Aloon, waar de
Sekatèn werd gehouden; naast de soos
zetelde de Resident, voor wiens huis
reuze waringins stonden; naast het erf
van de Resident loopt de weg naar de
M.U.L.O.; naast deze weg de Protes
tantse Kerk; verderop het nieuwe bios
coopgebouw van Hélant Muller en daar
tegenover de passar met zijn uitgebrei
de "Vogelpassar" vol met perkoetoets
en mooi kraaiende bekisars(boshanen).
Elke maandagochtend maakte de ba-
taljons-muziek uit Fort Vredeburg een
mars door een bepaald gedeelte van
de stad en ik herinner me nog dat een
dorpsgek met lange haren altijd huppe
lend de muziek voorop ging.
O ja, last but not least. Weet U nog,
wat Senindjong is? En hoe lekker U
eten kon in Danoredjan, en speciaal
nasi Goedêk, of bij "Wirjo" aan de
Aloon-Aloon? En dan al...
"Sanget penoewoen Ipoen"
kandjeng-kandjeng.
van een Ex-Djocja-scholier,
H. Hamar
Van een attente lezer kregen wij nog
de volgende aanvullingen als reactie
op de mededelingen in T.T. no. 18, blz.
15 en T.T. no. 23, blz. 20 over de af
standen op het traject van de tand
radbaan Djamboe-Magelang:
De kilometrische ligging van de sta
tions en halten op het baanvak Amba-
rawa-Setjang was als volgt: Ambarawa
(Willem I) 83.4 km.; Djamboe (begin
tandstaaf) 79.2 km.; Bedono (hoogste
punt) 74.3 km.; Gemawang (einde tand
staaf) 71.4 km.; Grabak Merbaboe 67
km.; Setjang (aansluiting met de lijn
Djokja-Magelang-Parakan) 55.9 km.
Op het tandstaafgedeelte was het
machinistenhuis der locomotieven altijd
naar de dalzijde gekeerd. Dientenge
volge werden de locomotieven te Be
dono gedraaid en niet te Djamboe en
Grabak, zoals U veronderstelt. Op de
twee laatstgenoemde plaatsen waren
geen draaischijven aanwezig. Op het
baanvak Ambarawa-Setjang was de
schoorsteen der locomotieven steeds
aan de zijde Bedono.
De exploitatie geschiedde aldus:
Richting Ambarawa-Setjang:
1. Ambarawa-Djamboe (adhaesie),
locomotief vóór - getrokken trein.
2. Djamboe-Bedono (tandstaaf),
locomotief achter - gestuwde trein.
3. Bedono-Gemawang (tandstaaf),
locomotief vóór, na draaien te Be
dono.
4. Gemawang-Setjang (adhaesie),
als 3.
Richting Setjang-Ambarawa
1. Setjang-Gemawang - getrokken
trein.
2. Gemawang-Bedono - gestuwde
trein.
3. Bedono-Ambarawa - locomotief
voor, na draaien te Bedono.
Indien de treinen te Bedono kruis
ten, kon het draaien der locomotieven
aldaar achterwege worden gelaten en
had locomotiefwisseling plaats.
Te Ambarawa was een vierraillige
draaischijf aanwezig, waarop zowel de
locomotieven met een spoorwijdte van
1067 mm. (Ambarawa-Setjang) als van
1435 mm. (Ambarawa-Kedoeng djati)
konden draaien.
IR. B. W. COLENBRANDER,
commissaris der N.V. Ned
.Ind. Spoorweg Mij. in
liquidatie.
Toen de Griekse held Meleager ge
boren werd, voorspelden de schikgo
dinnen zijn moeder Althaea, dat hij niet
langer leven zou dan het stuk hout dat
in de haard lag te branden. Waarop
Althaea het hout uit het vuur trok en
het zorgvuldig bewaarde. Toen later
Meleager in een twist Althaea's broe
ders doodde, herinnerde zij zich de
voorspelling, haalde het hout weer te
voorschijn en wierp het andermaal in
het vuur. Meleager kwam om het leven.
19
