SOMS
BIJ DE VOORPLAAT
't Carillon
<5uwelieróbedrij
1 APRIL
Tel. 33 72 57
Thomsonlaan 108
Den Haag
Postgiro 1359608
Speciaal Atelier voor
Indische sieraden in
22 EN 24 KARAATS
GOUD
Waarom duur kopen als U 't veel
voordeliger kunt laten maken.
Zware halskettingen
Schakelarmbanden
Slangenarmbanden
Slangenringen
Krintjing armbanden
Briljanten ringen
Briljanten oorknoppen
Kabaja Spelden
Trouwringen
Sebelah rotan armbanden
ALLES 22 OF IN 24 KARAATS
GOUD.
Official Dealer van:
OMEGA-PONTIAC-TISSOT hor
loges.
GERO-CASSETTES en GERO-
GESCHENKEN.
Soms, als je er geen moment aan
denkt om een kunstfoto te maken,
maar alleen een landschap je bijzonder
treft, komt er een foto ,,uit de bus" als
op de voorplaat. Zij werd „geschoten"
door Ir. J. A. Tönjes tijdens zijn jongste
bezoek aan Indonesië, ongeveer een
half jaar terug.
Zoals U zelf ziet lijkt de foto wel een
oud-Chinese of Japanse gewassen
inkt tekening en zijn de donkere tinten
als met grof penseel op het papier
aangebracht, dat „nog ademt van de
natheid", waardoor de prent zelf ook
dichter bij het landschap schijnt te ho
ren: vlak na een regenbui aan het
stuwmeer in de kali Konto. Dit stuw
meer is nog van relatief recente datum
en behoort bij de Mandala Electrische
Werken tussen de bergen Ardjoeno,
Kawi en Keloed.
Zulke namen roepen direct gedach
ten-associaties op met hoogspannings
draden, generatoren en andere nadruk
kelijk technische zaken, die heel erg
ver liggen van Kunst. Toch ademt dit
landschap een prae-historisch beeld
van maagdelijke natuur en ongerepte
landelijke schoonheid. Een beeld zoals
wij in Indië (tenminste zij die er oog
voor hadden) vaker zagen vlak bij be
tonnen of stalen kunstwerken.
En wie werd ook niet tóen al bij het
bezoek ergens diep in de oetan ge
troffen door het enorme verschil tus
sen de mensenmaaksels van b.v. olie-
winnings-installaties of de ijzeren con
structies van waterkracht-stations, ce
mentfabrieken of mijnen en daarnaast
de oer-schoonheid van de oer-natuur,
zoals die eeuwen en eeuwen onge
stoord voortbestaan had tot opeens de
Titanenhand van de Mens zijn con
structies bouwde met de lucifersstok
jes van stalen T-balken.
U ziet wel dat we nu per sé praten
over een andere natuur. Niet de natuur
van plantsoenen en parken van de
Europese grote stad, waar alles netjes
recht of netjes krom is geleid door
brave, nette mensjes in P C-kleertjes
en op Bata-schoentjes. Maar de échte
Natuui van de wildernis, waar tijger en
cobra de mens zijn schepping betwist
ten en waar ijverige kebons dag-in-
dag-uit elke meter straatweg moesten
verdedigen tegen distel, doren en het
koppigste onvernietigbaarste gras ter
wereld.
Ik heb eens het voorrecht gehad een
fabriek te zien die door de wildernis
herwonnen was, namelijk een fabriek
door één van de Ledeboers begonnen
dicht bij het Ranau-meer in Zuid-
Sumatra. Ik herinner me niet meer, wat
dit werk afgebroken had. Misschien
had de graf-obelisk in de Jules Verne-
achtige rimboe er iets mee te maken.
Maar het was kolossaal, en af en toe
zelfs adembenemend om te zien hoe
boompjes en wurglianen zich tussen
assen en spaken van reuzen-vliegwie
len hadden geworsteld, alles ontwrich
tend en ontzettend met onweerstaan
bare oer-kracht. Wild gras en klimop
groeiden overal en gaven het geheel -
vooral in de schemering - het aanschijn
van een paar prae-historische reuzen-
dieren die zich moeizaam uit een moe
ras ophieven.
Wat een verschil met de nog wer
kende fabrieken in de omgeving, waar
de machines zó massief en sterk le
ken, dat men ze absoluut onaantast
baar zou noemenMaar wat is er»
bestand tegen de Natuur plus de Tijd?
Als mijn gedachten dan teruggaan
naar de voorplaat en ik weet achter
ginds bergprofiel ook electriciteitswer-
ken, dan apprecieer ik des te meer
de sereniteit van dit landschap dat op
een vreemde wijze „al bij voorbaat"
troostrijk is. Alsof het hen die erg vér
vooruitzien en dus weten dat elke tech
nische opbouw, hoe machtig ook, eens
tóch vergaan zal, alvast zeggen wil:
Kijk! En als alles weer teruggekeerd
is naar zijn oerstaat, klaag dan niet,
want dan zal alles weer even mooi
zijn als nu: een gewassen inkt tekening
gelijk. Een prent voor een Japanse
vaas. Of een Chinese perkament-rol.
Een droom, waar de mensenstad een
onwaarschijnlijke en kortdurige inter
ruptie van geweest is.
Zoals altijd in de voortgang der be
schavingen. Die er als het ware alleen
geweest zijn om Angkor Vat-achtige
ruïnen te maken, die langzamerhand
werden overwoekerd met kamperfoe
lie, waringin en bruidstraan.
Forever and ever.
En elke beschaving, hoe machtig en
langdurig ook, alleen maar een „soms"
was. Soms.
T.R.
Een lezer vestigt er onze aandacht
op dat het „Vreemd krantenbericht"
in de Tong Tong van 15 Juli (pag. 4))
een 1 April-mop geweest is van 't blad
waar dit bericht in stond! We zouden
het hoogstwaarschijnlijk geweten heb
ben als de knipsels die ons waren toe
gestuurd (met serieuze vragen om op
heldering) voorzien waren van de da
tum en de naam van 't betrokken blad.
Nu kregen we de knipsels in Juli. Dan
dénkt geen mens aan 1 April...
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 16e JAARG. No. 2
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
2de Redacteur: G. H. Bartman, Willem Klooslaan
38, Eindhoven.
Eind-redacteur: Ch. Manders
Verschijnt de 1ste en 15de van iedere maand.
Prijs per nummer f 1,25. Abt. Nederl.: kwart, f 7,
halfj. f 13,75; jaar f 27,50. Abt. Europa: jaar f 33,—
Buiten Europa: jaar f 38.
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 73,Indonesië f 68,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 58,Canada en Ver. Staten
f 48; Maleisië en India f 55,Suriname en
Antillen f 48,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
