Snapshot uit Suriname
handeld net als de andere artiesten. Ze wer
den verwelkomd, in optocht de stad rond
gevoerd en hun werd om handtekeningen
gevraagd.
Er is een groot verschil tussen Mirna en
haar „The woman imitation arts." enerzijds
en de rondreizende troepjes wadam (trans-
vestieten) anderzijds, die rondtrekkend op
treden (ngamen) op de stoep van toko's en
dansen in groepen (menari) in pretparken
als „Taman Ria" of langs de weg zwerven.
Mirna trekt de scheidslijn als volgt: „Hun
status verschilt van die van ons", zegt ze
kwiek en beslist. Degenen die zo rondtrek
ken (ngamen) zijn de mensen die wel heel
knap (pandai) zijn, maar niet tjakep (knap
van gezicht). De transvestieten die dansen
(djoget) 17) in Taman Ria, kennen meestal
alleen djoget Melaju (Maleise dansen) en
zijn tamelijk knap van gezicht. Degenen, die
langs de weg zwerven, kennen geen moraal.
Ze hebben een aantrekkelijk gezicht, maar
kunnen niets. „Wij hebben een redelijk aan
trekkelijk gezicht en hebben aanleg en wils
kracht', zegt Mirna. „Er is dus een sociaal
verschil. Een verschil waaruit blijkt hoe de
graadmeter van de publieke waardering te-
gens ons is". Daarop geeft zij duidelijk het
verschil aan tussen haar groep en andere
transvestieten: Haar groep verbergt niet dat
zij in werkelijkheid mannen zijn. „Ik ben
daarin positiever. Want ik kom er rond voor
uit dat ik een man ben. Terwijl zij volhouden
dat zij vrouwen zijn. Mijn ouders weten er
van. Zij verbieden het niet, ais wij maar niet
langs de weg zwerven".
Hoewel zij er voor uitkomen dat zij man
nen zijn, zijn er veel toeschouwers in Ge-
langgang Remadja (Jeugd Recreatie Cen
trum) in Oost-Djakarta, die menen dat de
dansen die zij brengen prikkelend zijn.
„Porno" is het commentaar van een toe
schouwer. „Niet geschikt voor opvoering in
Gelanggang Remadja", zegt een ander. Ten
aanzien van zulke commentaren zegt kolo
nel Edy Mudiono, dat de term „porno" al te
scherp is en dat daardoor ten onrechte de
goede bedoelingen van deze mensen met
een afwijking (transvestieten) worden be
stempeld als onzedelijk. „Wij zoeken de
middelen om dit nieuwe gebouw financieel
in stand te houden. Want gebruikt of niet
gebruikt, dit gebouw kost geld", zo zegt hij
ernstig. Hij voegt eraan toe, dat de door
de Regering toegezegde subsidie nog niet
in de vorm van geld uit de bus is geko
men. „Deze show dient om het program
te vullen vóór het program van de Badan
Pembina ('n militaire vormingsorganisatie)1S)
is vastgesteld. The woman imitation show
is maar één van de programma's die ik
aantrekkelijk vind. Er zullen zeker andere
programma's komen", zo zegt hij als een
beschuldigde die zich verdedigt.
]1) Waar in het hierna volgende wordt ge
sproken van Mirna is in Nederlandse
vertaling „dia" steeds veriaald met „zij"
en -nja consequent met „haar", al zal
wel steeds „hij" en „z'n zijn bedoeld.
12) Hoewel porno hier in een afwijkende be
tekenis wordt gebruikt („in strijd met
de goede zeden" of „aanstootgevend")
hebben we het hier telkens onveranderd
overgenomen. Het kan nl. een als zo
danig omschreven strafbaar feit zijn in
Indonesië, resp. Djakarta, waar kolonel
Edy voor de financiering van veel pro
jecten zo'n belangrijke rol speelt.
13) Hier geldt weer hetzelfde als het in
voetnoot 11 opgemerkte. De transvestiet
Djoni noemt zich als vrouw Maja Pus
pa. Overal waar hij Maja wordt ge
noemd, vertaalde ik -nja met „haar" en
dia met „zij".
14) Engelse woorden als „hot" en „show"
zijn in het Indon. artikel steeds cursief
gedrukt. Eén van de weinige uitzonde
ringen is „dilemanja" (het dilemma) bij
het liedje „Pere-Pere".
15) Bambang is in de wajang volgens Har-
djowirogo een aanduiding van „een
echte edelman uit de bergen", meestal
een zoon van Ardjuno en een kluize
naarsdochter, maar ook een geliefkoos
de naam onder de Javanen. Volgens
Pigeaud: betiteling van jonge mytholo
gische heldenfiguur in de leertijd.
16) deh is een van die Bataviase nadruks-
partikels in uitroepen als: Tarik deh
Trek dan toch!
,7) djoget en menari (in groepen dansen)
worden hier door elkaar gebruikt.'
18) De BP of Badang Pembina is een militai
re vormings- en voorlichtingsorganisa
tie, die op allerlei gebied wenken uit
deelt, ook op dat van de verkiezingen.
In Mörzer Bruyns' „Kamus Singkatan..."
zijn enorm veel namen van verenigingen
en functies opgenomen waarin pembina
of pembinaan (vorming, voorlichting,
opbouw) voorkomt.
Truda was een pronte meid van
twintig met een huid als glanzend eb
benhout en een figuur als een string-
bas. Het abon-haar droeg ze in ette
lijke stijve vlechtjes die recht van haar
hoofd afstonden als voelhorens. Op
haar voorhoofd en jukbeenderen ver
toonde de huid regelmatige littekens
van kerfjes, vermoedelijk haar „stam-
onderhorigheid" vermeldend, eer ze
uit het binnenland naar de „beschaaf
de wereld" was afgezakt.
Ik vond haar mooi; wat je noemt
„black-black sweet", of om het met
onze moeders en tjangs te zeggen:
item-item manis.
Truda kon werken als een paard.
Letterlijk, kon je wel zeggen want haar
werktrant was woest. Je hóórde met
een wie d'r bezig was aan de afwas
of met sapoe-sapoe dan wel dweilen.
Met erg veel glondangan, gloddakan
en kedeboekan alsof ze aan het judo-
en was. (Mams commentaar bestond
uit twee woorden: djarané koemat.)
Op die morgen van haar eerste
werkdag kwam ze uit de badkamer de
keuken binnenstampen. Zonder omslag
pootte ze de emmers met kleren vóór
ons neer op de keukenvloer (gom-
brèngl!) en vroeg schallend: „Moet ik
deze kleren allemaal eerst suigen
mevrouw?" „Huh?" deden wij. Hoog
torende Truda boven de banale em
mers met vuile was, zwijgend, bijna
nors op antwoord wachtend.
A. boog zich voorover, woelend in
de kleren gaf ze, instructies: „Deze
moeten in die teil daar, en deze, en
dezein die emmer aparthier
is de Omo - ze pakte de Omo uit de
gootsteenkast en reikte het aan Truda.
Deze in de teil wel eerst weken ja
Truda?" „Is goed mevrouw," zei Tru
da die in de emmer hoeft niet
gesoogd?" Er ging A. een licht op!
„Neen, die hoeft niet," zei onze doch
ter.
Eerst toen Truda uit het gezicht en
buiten gehoor was, durfden we te
lachen. Hoe Truda aan die uitdrukking
komt, denk je? Uit het Engels afgeleid
en verbasterd, b.v. „Soak this clothes
in that bucket". Logisch nietwaar.
Vooral als je weet dat Suriname zo
rond 1540 A.C. aan Engeland behoor
de. Toen heette het land dan ook naar
de eerste gouverneur, nl. „Willoughby-
land". Vandaar.
Lin Scholte
Dit is Nieuw-Betawie, pardon, Djakarta, met zijn enorme Boulevard met wolkenkrabbers,
met de wegen open naar Kebajoran en de Djakarta bypasses: naar West (Slipie) en Oost tot
aan Priok toe met een nieuwe doorsteek naar het Zuiden. Dit is het hart van Djakarta als
miljoenenstad zoals wij het nooit gekend hebben. Elke oude Anak Betawie wenst deze nieuwe
stad echter gaarne alle succes en nieuwe bloei toe. Dat de GEEST van het oude Betawie nog
lang niet dood is, bewijst dit artikel.
9
