BIJ DE VOORPLAAT
't Carillon
fcmi foinj
De Krani en de Djongos
uwetieróbedrijl
Met z'n tweeën hebben ze hem weg
gebracht naar het station. De krani en
de kebon. Natuurlijk was het om de
koffers en valiezen te helpen dragen.
Maar voor wie zijn leven lang sjouwt,
zijn die paar stukken barang „perkara
ketjil", en is het „tabeh" mogen zeg
gen aan de jonge toean een belang
rijke gebeurtenis. Hoe dan ook, al was
hij dan de jongste employé en was hij
als boedjang maar meester van een
heel klein ondernemingshuisje, voor de
krani en de kebon was hij de aparte
eigen „toean besar" met wie ze jaren
lang hadden opgetrokken. De koning
van hun wereldje, al had de toean be
sar dit wereldje een „gat waar geen
gat meer achter was" genoemd.
Hier woonde „de hele mensheid" van
kebon en djongos, en als je daar radja
van kon zijn, dan had je het ver ge
bracht in de wereld, hoor! Hij was de
man, waar alle hormat uiteindelijk heen
ging, en dat zij dus mee mochten om
aan het stationnetje de laatste hormat
vóór het vertrek te mogen brengen,
was een eer waar je werkelijk pienter
voor moest zijn om dat te kunnen be
grijpen.
Ah, het is bijna zo vér: de jonge
toean besar is in de trein met een on
gewoon mooi en wit pakean aan (ze
zagen hem verder jaar in jaar uit al
leen in verschoten khaki). En zijn ba-
rang is in de trein. En de perron-, te
vens stationschef kijkt ernstig op de
wijzerplaat van zijn nikkelen horloge
om het treintje precies op tijd te laten
weggaan. Men dient heus te weten,
dat al zijn stations klein en treintjes
klein en stationschefs klein, de stipt
heid van Sabang tot Merauke gewoon
een universele wet was, die correct
gehandhaafd hoorde te zijn.
De stationschef fixeerde dus zwij
gend en plechtig zijn horloge. En zelfs
de toean besar werd er zenuwachtig
van, want te deksel, deze man scheen
werkelijk de macht te bezitten om de
trein nooit te laten wegrijden en zijn
hele „pulang perlop" grandioos te tor
pederen! De laatste grapjes bestier
ven toch wel op de lippen van Toean
Besar en ook krani en djongos keken
op het laatst wel ernstig.
Toen, als bij ingeving, haalde de
planter nog gauw even zijn fototoestel
uit zijn tas en maakte deze laatste foto
van zijn oude getrouwen, voordat de
stationschef met een nodeloos door
dringend „tjoe-wieieiet!" de trein op
gang bracht. De toean besar liet zijn
fototoestel zakken en keek voor het
laatst naar zijn wegbrengers: de krani,
ruig en verweerd als de alang-alang
buiten het rubberbos; de djongos, be
daard en zorgzaam als de koele ach
tergalerij die de toewan elke middag
weer gastvrij ontving met een frisse
pyama, de sloffen, de Lifebuoy zeep en
het grote glas ijskouwe kwast. Die
zonder europees wuiven steeds klei
ner werden.
Het was allemaal opeens voorbij.
En ook al was er alle kans op dat hij
na zijn korte verlof weer deze onder
neming toegewezen zou krijgen, de
toewan had opeens een raar gevoel,
een soort voorgevoel, waar hij later
nog vaak aan denken moest: dat hij dit
beeld voor het laatst gezien had - want
toen kwam de oorlog en was dat hele
wonderlijke Indische leven voorgoed
voorbij.
„Forever and ever.
Zou het misschien daarom geweest
zijn, dat hij sindsdien deze foto altijd
het trouwst bewaard had en het vaakst
her-bekeken? Ook al waren andere
foto's uit zijn Indische tijd veel mooier?
Van het sawahlandschap met de ber
gen bij voorbeeld. Of van het prauw
vaartje op de kali. Of van die vrolijke,
drukke pasar?.
O jé, in zijn verdere leven heeft hij
veel knapper en veel belangrijker men
sen leren kennen. Waarop je snoeven
kon dat je hun portretten in je foto
album had. Allemaal Europeanen ook,
met wie je familie-, ras-, beschavings-
of carrière-verwantschappen had. Die
hij vaak kende bij voornaam en toe
naam - en deze twee dienaren kende
hij amper bij naam, zó vaak had hij ze
alleen maar „djongos" of „krani ge
noemd.
En op de een of andere manier per
sonifieerden zij waarden van een ho
ger of diepgaander of blijvender bete
kenis. Als dienbaarheid, die hoogste
verdienste van de nobeler mens. Als
Trouw en Broederschap en Bescher
ming. Als op een dwaze manier een
soort eerbewijs als van een medaille.
Dat hij inderdaad als mens wat bijzon
ders waard was omdat hij hun vriend
schap had mogen hebben.
Hoe vreemd.
De ouwe planter zoekt tevergeefs
naar wat anders op deze foto dat me
morabel en verdienstelijk of mooi is.
Maar vindt alleen perabotan (gereed
schap) vooraan de baan, stoffig en
verweerd door harde arbeid. En een
paar dienstlantaarns (rood is pas-op;
groen is légo!) en ver naar achteren
zo maar klapperbomen die staan te
zinderen in de zon.
Een compositie van Indisch leven:
arbeid en hitte.
Het is de planter opeens alsof hij
de hitte van de Indische middag ruikt,
lees verder pag. 4, le kolom
Tel. 33 72 57
Thomsonlaan 108
Den Haag
Postgiro 1359608
Speciaal Atelier voor
Indische sieraden in
22 EN 24 KARAATS
GOUD
Waarom duur kopen als U 't veel
voordeliger kunt laten maken.
Zware halskettingen
Schakelarmbanden
Slangenarmbanden
Slangenringen
Krintjing armbanden
Briljanten ringen
Briljanten oorknoppen
Kabaja Spelden
Trouwringen
Sebelah rotan armbanden
ALLES 22 OF IN 24 KARAATS
GOUD.
Official Dealer van:
OMEGA-PONTIAC-TISSOT hor
loges.
GERO-CASSETTES en GERO-
GESCHENKEN.
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 16e JAARG. No. 5
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
2de Redacteur: G. H. Bartman, Willem Klooslaan
38, Eindhoven.
Eind-redacteur: Ch. Manders
Verschijnt de 1ste en 15de van iedere maand.
Prijs per nummer f 1,25. Abt. Nederl.: kwart, 7,
halfjf 13,75; jaar f 27,50. Abt. Europa: jaar f 33,
Buiten Europa: jaar f 38,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 73,Indonesië f 68,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 58,Canada en Ver. Staten
f 48; Maleisië en India f 55,Suriname en
Antillen f 48,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ïH
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
