•-
H.I.S. te KOETA-RADJA
WAT IS KAJOE SAPAN?
Een foto van de Soerabaiase H.B.S Vereniging "U.N.I." uit het begin van deze eeuw. Op de achtergrond het vaandel met de wapenspreuk
''Per aspera ad astra"
Op de voorgrond: Weijers, Macherez en Mertens. Op de voorste rij zittend: derde van links: Leoni Macherez, in het midden Marie van Laai, g
rechts de meisjes Proper en Catrien de Rooij.
Derde rij: 2e van links Elsa van LeeuwenPauline Goldman (met hoed) en Poppie Bergveld en op het emde van de rij de meisjes blot.
Op de tweede rij van achter: links van Laar en van DorstenPiet Wij ga (in donker matrozenpak) en op het einde van de rij Cor Schoen, in het
midden Ockers en achter hem bij het vaandel van der Ligten.
Misschien weten oud-H.B.S.-ers uit die tijd nog meer namen en ook het jaar waarin deze foto werd gemaakt.
De H.I.S. had een z.g. "aanvangsklas-
se", waar Atjehse kinderen, vaak uit
de rimboe, vast wat vertrouwd werden
gemaakt met schoolleven en Neder
landse taal.
De schooljeugd sprak van "avonse
klas" of "nulde klas".
Het leerjaar was een paar maanden
aan de gang, toen er op een ochtend
'n klein schuw jongetje werd gebracht,
zoontje van een Oeloe-Balang uit het
diepe binnenland, dat als a.s. opvolger
toch minstens lezen en schrijven moest
leren. Hij werd, netjes in toetoep jas
en korte broek, bij me afgeleverd. O,
wat keek de stakker verschrikt. De
hele klas zat toe te kijken, en dan nog
zo'n blonde juf! Ik wees hem een plaats
aan en liet hem verder zelf experimen
teren. Eerst djonkokte hij op de zitting,
vervolgens zette hij zich op de leuning,
om er tenslotte op de juiste wijze in te
komen met hulp van een ander Atjeher-
tje.
Toen begonnen de kleren hem te be
nauwen; hij deed zijn jasje open, zodat
zijn gezellige dikke buikje er uit piepte.
Doch als ik, bij ongeluk, ook maar even
in zijn richting keek, knoopte hij het
haastig weer dicht.
Ik vond deze eerste schooldag voor
hem zo zwaar, dat ik tegen zijn buur
man zei: "Ga maar een beetje met hem
spelen op het erf. "Gauw klonken ent
housiaste kreten. Ik keek uit het raam
en daar draafde een spiernaakt man
neke door de tuin. De kleren lagen op
een hoopje op de galerij.
A. Moll-Lips
In 't laatste T. Tong blad gelezen over
kajoe sapan.
Daarvoor ben ik al menige Apotheek bin
nengelopen; ja, de medische naam of latijn-
se, ken ik niet, maar ze weten niet wat 't is.
Reeds 20 jr. zoek ik 't hier in Holland.
Kajoe sapan is bruinrood van kleur, als
thee getrokken, wordt hij paarsrood; tegen
buikloop en zwakke darmen, die ik zelf nog
af en toe overhoud van het kampleven in
Kampili (Makassar).
Daar behandelde mijn moeder mij ermee
en een neefje van toen, 2 jr. opgegeven
door de dokter, had dysenterie en mijn
moeder hem in de loods vroeg te behande
len en hij is nu al semie-arts.
Mijn eigen broer als jongen van 4 a 5 jr.
ook daarmee geholpen, als drinkwater. Ook
na 't kampleven, dronken we het nog maan
den erna; helaas is mijn moeder overleden
in 1956.
Waar kan ik "t hier krijgen? In 't kamp
is menigeen erdoor genezen op voorschrift
zelf van de kampdokter en de Jap zorgde,
dat 't binnen kwam en clandestien kregen
sommigen van buiten 't kamp, ook mijn
moeder.
Heb af en toe weer last van de kwalen,
met een beetje maar hete rommel, of laxe
rende groenten, ofschoon ik nog liever
Indisch eet en weinig Hollands lust.
Wat waren die ouwe mensen toch knap
zonder diploma, misschien, omdat mijn
moeder daar in Makassar geboren en ge
togen is, dat ze de kruiden goed kent. Zij
is zelf een Indisch meisje, met voorouder
boeginees, waar ik nog trots op ben, maar
helaas hollandse vader en 't Europaland
trekt ons meer aan en nu in later leven (ik
ben 57) begon ook in 't koude landje zonder
kruiden, maar volgestopt met chemische
producten van medicijnen.
Als U mij 't adres kunt geven, graag!
Mevr. J. A. Böck
17
