DOES TRAVEL SERVICE
31
Laurens Tuynman
De 70-ste verjaardag van de Indische
kunstenaar Laurens Tuynman (vorige
jaargang No. 23 - voorplaatartikel)
werd de vorige maand gevierd met
een expositie van zijn werk in de zalen
van het Genootschap Kunstliefde in
Utrecht. En wéér zijn we voornamelijk
getroffen geweest door deze schijn
baar zo simpel met slechts potlood
uitgevoerde tekeningen. Want deze
moderne tijd schijnt alleen grof sla-
gerswerk tot kunst verheven te hebben
met schilderwerk waar de lellen en
lappen van af hangen, terwijl men ver
geefs zoekt naar een herkenbare ana
tomie of structuur.
Als we dan het werk van Laurens
Tuynman zien, denken we tegen wil en
dank terug aan onze jonge jaren toen
in Indië nog veel met potlood en conté
gewerkt werd. En al waren het hoofd
zakelijk Christuskoppen, familieportret
ten en filmsterren, die met eindeloos
geduld en toewijding op papier werden
gezet, het werd door de besten met 'n
eenvoud en gracie gedaan, die ondanks
het vaak banale onderwerp op een
vreemde manier bekoorden.
Laurens Tuynman heeft dezelfde
eenvoud en schuchterheid, die in deze
harde tijd zo extra weldadig aandoet.
En Westerse kunst-critici zien er direct
andere oosterse elementen in, die wij
al verloren en vergeten waanden:
"voornaamheid, verfijndheid, "aloes",
"mystieke benadering", "typisch oos
ters cultuurpatroon", zijn zo maar een
paar woorden die wij uitpikken uit de
diverse recensies.
En inderdaad IS dit werk Oosters,
we zouden haast zeggen een Nieuwe
Dageraad van het Oosten als al dit
moderne grove en perverse werk dat
"moderne kunst" heet, al lang verveelt
en zonder toekomst is (of het zou moe
ten zijn nóg verdere verminking en
normenvernieling). Dan zien we bij
Laurens zulke vederlicht opgezette por
tretten, dat het lijkt alsof gezichten uit
een andere wereld voorbij de nevelen
van het bewustzijn ons aan kijken.
Gezichten in welker schaduw het fijne
gezichtje van een elfje ons aankijkt...
en als we scherper toekijken, zien we
dat het ook zo IS. De kunstenaar heeft
met spinrag-fijne lijntjes een fee tussen
takken en bladeren getekend - alsof hij
zeggen wil: er is een andere wereld,
een geestenwereld achter de waar
neembare gestalte der dingen. Tekenen
als mystieke belevenis - het kan!
Ook bij zijn keramiek betreedt Tuyn
man andere terreinen. Vindt hij vrij
spoedig een volmaakt figuur van een
vaasje of kom, dan verandert hij aan
de gedaante niets meer, maar door het
aanbrengen van metaal-emulsies (ijzer,
koper, enz.) en het blootstellen van het
vaasje aan hoge temperaturen (hij
heeft in zijn huisje een electrische
miniatuur-oven), soms tot veertien ma
len toe, krijgt hij grillige contouren die
If you can keep your head when all about you
Are losing theirs and blaming it on you;
If you can trust yourself when all men doubt you
But make allowance for their doubting too;
If you can wait and not be tired by waiting,
Or being lied about, don't deal in lies,
Or being hated don't give way to hating,
And yet don't look too good, nor talk too wise;
If you can dream and not make dreams your master
If you can think and not make thoughts tour aim;
If you can meet with triumph and disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you've spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to broken,
And stoop and build 'em up with worn-out tools;
If you can make one heap of all your winnings
And risk it in one turn of pitch-and toss,
And lose, and start again at your beginnings
And never breathe a word about your loss;
If you can force your heart and nerve and sinew
To serve your turn long after they are gone,
And so hold on when there is nothing in you
Except the will which says to them: "Hold on."
If you can talk with crowds and keep your virtue,
Or walk with Kings nor lose the common touch,
If neither foes nor loving friends can hurt you,
If all men count with you, but none too much;
If you can fill the unforgiving minute
With sixty seconds' worth of distance run,
Yours is the Earth and everything that's in it,
And which is more you'll be a Man, my son!
(Rudyard Kipling)
op zijn werk liggen als eeuwenoud
patine. Meesterlijk!
Ach, in deze drukke, lawaaierige,
oppervlakkige tijd, die alleen nog uit
schijnt op schrik-effecten, ziet men
licht over het werk van Laurens Tuyn
man heen. Pas veel later, als de mens
zich gaat bezinnen, en zoekt naar het
stille en fijne in de Schepping, zal men
zich Tuynman herinneren en hem her
kennen als 'n voorloper van de nieuw-
STE tijd. Want wij zijn mensen levend
in de natuur zo oud de wereld is, en
zo lang de mensheid leven zal, dus zal
hij altijd zoeken naar herkenbare ka
rakters en dierbaarheden. Hoe ethe
risch ook. Wel, dan is men bij Laurens
Tuynman terecht.
T.R.
Opgestuurd door de Heer Bakker aan
Tjalie "voor de sterke geestelijke en Eur-
Aziatische verwantschap tussen Tjalie Ro
binson en Kipling", voor welk compliment
ik zeer erkentelijk ben, al verlies ik het
verschil in grootte tussen mij en Kipling
geen seconde uit het oog. We hopen dat
er vele lezers zijn die Rudyard Kipling's
gedichtenbundel ook in hun kast hebben
en er regelmatig in bladeren. Zelden heb ik
copy van anderen gelezen die zó sterk uit
Europa en Azië tegelijk sprak. En zo mooi.
De sterke socialistische inslag van En
geland en Nederland maakt dat sinds lang
weinig gehoord werd van Kipling, maar hij
zal het in de letterkunde langer volhouden
dan welke partij-politiek ook. Als alle po
litieke problemen uiteindelijk uitgeprobeerd
en uitgekauwd zijn, dan blijft Kipling over
als een "summing up" van rijpe Aziatische
en Europese filosofie. - T.R.
V. Woustraat 115 Amsterdam Telefoon: 020-73 21 38/76 30 63
Kent U ook nog steeds dat verlangen om - al is het
maar éénmaal in Uw leven - INDONESIË te mogen
terugzien? Maar schrok U van de hoge reiskosten?
Informeer dan nu eens vrijblijvend naar onze reizen
naar Djakarta.
LIBURAN MURAH Dl INDONESIA
5
