Wat is een Soontolojo?
Technisch Bureau HENNEMAN
9
Het uit 1854 daterende kerkje in Depok na de vernieuwing van de kap en restauratie van de toren.
spelen, een optocht van de Depokse
schoolkinderen, een herdenkingsdienst
en de onthulling van een monument
voor ihet gemeentehuis, terwijl de ga
melan en een draaiorgel voor de muziek
zorgden. Bovendien was er voor de
gehele Depokse bevolking een feest
maaltijd, ter voorbereiding waarvan al
dagen tevoren door de Depokse huis
vrouwen was gekookt.
C'hastelein' wens dat zijn stichting zou
uitgroeien tot een bloeiende Christen
gemeente, ging in vervulling. Zij breid
de zich in de loop der tijden gestadig
uit en telde vóór het uitbreken van de
laatste wereldoorlog ruim 5000 perso
nen. In 1879 werd er zelfs een semina
rie voor de opleiding van inheemse
evangelisten geopend.
Het land Depok had de status van par
ticulier land. In tegenstelling tot de
andere particuliere landerijen, waar één
persoon de landheer, eigenaar was,
was Depok het communaal bezit van
alle nakomelingen van de door Chas-
telein in zijn testament begunstigde
vrijgemaakte Christen-slaven.
Het land had een eigen bestuur, be
staande uit 5 leden (een president,
secretaris, thesaurier en 2 geccmmi-
teerden gekozen uit en door de meer
derjarige deelgerechtigden) welk col
lege de naam droeg van gemeentebe
stuur. Naast de deelgerechtigden woon
den er op het land nog inheemse op
gezetenen. Minstens éénmaal per jaar
moest een algemene vergadering van
meerderjarige deelgerechtigden plaats
hebben waar het bestuur verslag uit
bracht en rekening en verantwoording
aflegde. De deelgerechtigden waren
verplicht een gedeelte van de padi-
oogst aan de gemeente af te staan.
Gebrekkigen, zieken, wezen en ouden
van dagen kregen een ondersteuning.
Zwaar werd de Depokse gemeenschap
getroffen tijdens de Japanse bezetting
en de daarop volgende revolutieperio
de. Door de loop van de gebeurtenis
sen na de oorlog zijn de Depokkers
thans over de geheJe wereld verspreid,
ook in de Verenigde Staten en Zuid-
Amerika treft men hen aan.
In Depok wonen nog steeds enkele
honderden gezinnen. Zij verkeren in
zeer moeilijke omstandigheden. Toen
in 1952 het landgoed Depok tot het
landsdcmein werd teruggebracht, werd
door de Indonesische regering als
schadeloosstelling een afkoopsom van
232.000 rupiahs uitgekeerd, welk kapi
taal werd beheerd door de toen opge
richte Stichting Cornelis Chastelein.
Door inflatie en de ondersteuning van
behoeftige Depokse families zijn de
middelen van de Stichting thans ge
heel uitgeput.
De in Nederland gevestigde Depok
kers hebben zich verenigd in de
B O.D.A.S. (Bond van Depokkers, Aan
verwanten en met hen Sympathiseren-
den/Vrienden), die elk jaar omstreeks
28 juni ter herdenking van Chasteleins-
dag haar reünie houdt, en die zich ver
der ten doel heeft gesteld, de in Depok
gebleven groep, financieel te steunen.
Mocht U, lezer van Tong Tong wat over
hebben om deze vergeten groep te
steunen, dan kunt U dit doen door stor
ting op giro nr. 80.41.77, Algemene
Bank Nederland te Leeuwarden, onder
vermelding: voor Ver. BODAS - Help
Depok.
Ch. Manders
Literatuur:
Encyclopaedie van Ned. Indië, Dl I p.
473-474 en 588-589.
Dr. F. de Haan, Priangan, I, II en III.
N.a.v. A. J. Elia's prachtige Eenden-
hoeder-bergen-foto (voorplaat T.T. 1-
11-1971) hierbij mijn dongèngan over
de Solose SOONTOLOJO (eendenhoe
der.)
Helaas kennen de meesten van ons 't
woord Soontolojo alleen als scheld
naam: jij bent zo stom dat je alleen
geschikt bent om eenden te hoeden.
Daarom volgt hier mijn dongèngan tot
beter begrip v.d. Solose Soontolojo:
Een goed uitgebeelde Soontolojo moet
hebben ten 1e in zijn rechterhand
een lange dunne bamboe met op 't
eind een wimpeltje (stuk textiel, blad of
iets anders).
Daarmee moet hij n.l. zijn eenden ach
ter elkaar op de galangans laten lopen
zodat ze de op de sawahs staande
padi niet kunnen beschadigen, en ten
2e in zijn linker hand moet hij een
mandje of zak hebben waarin hij zijn
eieren meedraagt.
De beroeps Soontolojo hoedt n.l. een
den van een ander, als loon krijgt hij
alleen de in zijn hoedperiode gelegde
eieren: m.a.w. hij moet zorgen dat hij
de eenden in die tijd gratis kan voe
deren.
Tijdens de panèn padi-oogst) blijven
altijd padihalmen op de afgeoogste
sawahs liggen. Deze achtergebleven
padi mag de Soontolojo gratis hebben
voor zijn eenden. Maar hij moet ervoor
zorgen dat zijn eenden uitsluitend op
de galangans lopen. Om de eenden en
zichzelf onnodige omwegen te bespa
ren moet hij dus precies de ligging van
de afgeoogste sawahs weten en dan
maar djalan teroes.
Later, na voldoende gespaard te heb
ben, hoedt hij zijn eigen eenden en tot
slot heeft hij zelf een beroeps soonto
lojo in dienst.
Zcoo stom mag een Soontolojo dus
ook niet zijn.
O. H. Kiliaan
De slang
De vendumeester heeft vandaag be
slist de smaak te pakken en gaat só
snel van het ene artikel naar het an
dere, dat Peng, de schrijver, het nauw-
lijks kan bijbenen. Als de vendu
meester verder raast, terwijl Peng seu-
nuwabtih een nieuw velletje probeert
op te slaan, piept hij benauwd: "Tahan,
menir! Ik moet eerst vervellen..."
N.V. Azië Zwitserland
Handel Mij.
Sinds 1916
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERWARMINGS- EN
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
specialisten in onderhoud en vernieuwingen van installaties in reeds
bestaande huizen.
Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68 - 72
Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
