DE VROLIJKE WEGEN DIE IK GING"
Ik denk zovaak, dat ik Indië vergeten
ben, tenminste het meeste ervan en
telkens veroorzaakt een foto, een ge
zicht, een naam, een geur, een lawine
van herinneringen. Zo ook met de
voorplaat van Tong Tong van 1 decem
ber. Die weg moet ergens tussen Mod-
jokerto en Malang liggen, zo vaak zijn
we daarlangs gereden op weg naar
mijn zuster's schoonouders in Malang.
Zij woonden in het Stolpark (de
schoonmoeder, Oma S., was een
"meisje" Stol). Het park bestond uit
twee huizen tegenover elkaar, dus vier
huizen, met een brede strook tuin er
tussen en privé tuinen eromheen en
achter. Het was oorspronkelijk, als ik
me niet vergis, een eigendom van een
grootvader Stol, die huizen erop bouw
de voor zijn kinderen.
Schoonmoeder S. of Oma S., zoals
we haar noemden, was een van die
Indische oer-karakters. Als ze in een
roman beschreven zou worden, zouden
duizenden Indische mensen zeggen:
"O, die figuur is vast ontleend aan Oma
Zus of Tante Zo of Nicht X. En ze zou
den allemaal gelijk hebben, in a man
ner of speaking. Oma S. was aards,
practisoh en toch open voor roman
tische of sentimentele situaties, een
hartstochtelijke tuinierster en kookster,
ze had een wakker gevoel voor humor,
een scherp opmerkingsvermogen èn
een scherpe tong, maar was een zach
te, toegewijde verpleegster, als iemand
ziek was.
Ik genoot van die logeerpartijen in
Malang, het zachte klimaat de militaire
band, die 's morgens langs kwam, het
ronddwalen in het park en de tuin,
waarbij ik altijd een hele boog maakte
om de doerenboom - ik moest er niet
aan denken, dat zo'n zware, hevig ge
piekte doerèn op m'n kop zou vallen.
Maar 't meest hield ik van het ge
animeerde gezins- en sociale leven bij
Opa en Oma S. Bij mij thuis was 't stil,
dus kon ik nooit genoeg krijgen van de
aanloop en het opgewekte gepraat,
altijd mensen zittend in de grote af
gesloten voorgalerij en de open zij
galerij.
De grote attractie bij de laatste lo
geerpartijen was de eerste kleinzoon
voor beide families, mijn zusters eerst
geborene (die nu in Florida woont met
vrouw en zoon en alleen rijsttafel er
kent als eten: zelfs zijn Amerikaanse
vrouw moest rijsttafel leren koken van
mijn zuster en ze kan 't heel goed;
leert vol ijver de Javaanse termijnen).
Er waren nooit wrijvingen tussen de
twee Oma's Zoals 't wel eens gebeurt
met een aangebeden kleinkind, 't Sprak
vanzelf, dat Oma S., Oma nummer één
was. De twee grootmoeders konden
uitstekend met elkaar overweg: babbel
den intiem met elkaar in de grijsblauwe
zitkamer, terwijl mijn moeder, een ge
boren carrière-vrouw, met genoegen
de zorg van de baby aan Oma S. en
mijn zuster overliet. Dus geen ruzies!
(Waarom kibbelen Opa's nooit met
elkaar over kleinkinderen? Zijn man
nen minder kleinzielig dan wij?)
De twee grootvaders pasten overi
gens niet zo goed bij elkaar. Opa S.
zachtzinnig, wijs, erg stil. Mijn vader
opgewekt, spraakzaam, een echte epi
curist met een wakker oog voor vrou
wen. Pap genoot van het militaire leven
van de stad, het leger was zijn eerste
en echte liefde, zijn eerste beroep.
Wij wandelden en reden samen elke
morgen door Malang, aten ijs in dat
bekende ijspaleis: was dat Smabes?
Elke morgen, bij dageraad, werd ik
gewekt door de oproep van een hadji
tot het morgengebed. De moskee moet
heel dichtbij geweest zijn, want die
plotselinge, luide roep klonk, of de
hadji naast mijn bed stond en de eerste
keer schrok ik me dan ook een onge
luk. Die lang aangehouden roep, als
een klacht, werd gevolgd door druk
voetgeschuifel: de gelovigen, die zich
naar de moskee haasten langs een pad,
dat vlak aan de andere kant van de
slaapkamermuur gelegen moet hebben.
Er was iets eigenaardigs aan dat
huis. Om alle gasten te accomoderen,
was er een nieuw gedeelte aange
bouwd, bestaande uit twee logeerka
mers, een badkamer, helemaal modern
en betegeld en een gang, die deze
vleugel met het huis verbond. Het merk
waardige was, dat 't niet pluis was,
juist in dat nieuwe gedeelte.
Zodra ik de tussendeur door kwam,
rezen de haren me ten berge; ik kreeg
kippevel en mijn achterhoofd en schou
ders werden ijskoud. Ik probeerde 't
de eerste keer uit te houden, omdat
Mam en Oma S. bij me waren, maar
mijn angst werd zo groot, dat ik 'm
smeerde. Gelukkig kregen we nooit
deze kamers toebedeeld; Mam en ik
sliepen in de "eere"-slaapkamer, die
in de grote binnenkamer achter de
voorgalerij uitkwam. Pap, totok, die hij
was, snurkte onbekommerd in een van
de nieuwe logeerkamers, maar hij was
de enige; die nieuwe vleugel scheen
altijd verlaten te zijn.
Oma S. deed net, of er niets loos
was, maar, als ik weigerde in de nieuwe
badkamer te baden, wanneer de oude
badkamer (donker en primitief, maar
helder in atmosfeer) in gebruik was,
r mmiiiii"*'
tuiiiiiiiiumi'
drong ze aan op een uitleg, terwijl ze
me onderzoekend aankeek. Ik ontweek
de vraag, ging zelfs een keer in de
nieuwe vleugel baden, liever dan uitleg
te geven. Die keer kwam ik tot de
ontdekking dat ik niet overal in dat
gedeelte van het huis kippevel en
doodsangsten kreeg: de badkamer
zelf was veilig, vóór de badkamer was
't oké, het was alleen het middelste
gedeelte van de gang, vooral voor de-
deur van een van de logeerskamers
(die, voor zover ik weet, nooit aan een
gast toegewezen werd). Ik had de plek
zo met krijt aan kunnen geven.
Daar ik de nieuwe badkamer gewel
dig vond, deed ik zo: "Ik opende de
tussendeur, rende als een gek door
het onveilige gedeelte en sloeg de
badkamerdeur achter me dicht. Terug
ditto.
Oma S., de schavuit, had me door.
Eens, als een trein door de tussendeur
stormend, vloog ik keihard tegen haar
op. Ze had daar blijkbaar op me staan
wachten. "Je hoeft daar niet te baden,
als je niet wilt", zei ze berouwvol, maar
ik snoefde terug: "Ja hoor, het is daar
juist fijn, zo mooi en nieuw!" Verder
geen woord. Wat waren we vroeger
toch schaars met woorden. Was 't te
rughoudendheid of onmacht? Er werd
op die manier minder kapot gemaakt.
Hoewel ook veel interessante dingen
niet uitgewisseld werden, veel leed
niet getroost, veel misverstanden niet
opgehelderd? Keerzijde!
Al deze herinneringen om die ene
plaat!
Ik bedenk me, dat we een paar keer
langs een andere weg terugkeerden,
die langer was, misschien om mijn
zuster terug te brengen, die in Pasoe-
roean woonde. Ik weet niet, of 't die
weg was, of de gewone route Modjo-
kerto - Malang; ik herinner me alleen
de vreugde van die ritten.
"That is the land of lost content,
I see it shining plain.
The happy highways where I went,
And cannot come again."
Greet G.
"100 x Kip"
Door Toesy Donsky. Zalige kip
gerechten, van Indonesische tot
Albanese, 4,90 plus 75 ct. porto
"Tete a Tete", Wina Born
Voor gezellige en smakelijke e-
tentjes. Niet makkelijk, maar wel
erg lekker! f 4,90 75 ct. porto
BIJZONDERE BOEKEN:
Tuinboek voor de Tropen f 37,50
incl. porto, van L. Bruggeman.
Decorated Art in Indonesian Textiles
24 gekleurde en 184 zwart wit foto's
160,incl. porto.
20
