Kurkdjian en andere namen
Vic Boldy (ex-PHS), "down under
in Australiëbegint wat te vertellen van
Kurkdjian, de Armenische fotograaf in
het Oude Indië wiens naam op talloze
uitmuntende foto's prijkt van personen
en taferelen. 'En al pratend raakt Vic
aan het praten over duizend-en-één
mensen en dingen die hij maar al te
goed gekend - en geliefd - heeft. En
velen onzer mét hem
Ik heb de oude heer Kurkdjian nog ge
kend en kwam hij 2 x per week theedrinken.
(Mama had toen nog een SAMOVAR uit
Perzië meegenomen). Wij hadden toen 't
Hotel SARKIES, Embong Malang (Soera-
baia) en de staldeur of Achterdeur van het
Atelier van Kurkdjian kwam uit tegenover
't Hotel en zo kwam hij dan elke Woensdag
en Zondag naar ons huis naast 't Hotel,
en vertelde de mooiste Perzische en Arme
nische verhalen. Ikzelf kan nog heel goed
Armenisch spreken.
Zeer veel dank voor 't plaatsen van de
oproep in de Tong Tong en heb een buiten
gewone reactie er op gehad. Minstens 1
van onze buren, een klasgenoot, nog van
3 anderen (klasgenoten) meisjes 1916/1919,
nog van 2 andere schoolsobats en de hele
familie Boldy (nu verspreid over Holland
en America). 4 families nu, getrouwd en
kinderen van de Broer van mijn vader. Heb
ik wel bijna 20 jaren hierop gewacht en
voel me erg dom door toen ik in Holland
was, dit niet eerder te hebben gedaan. Ik
heb erg veel spijt, en nu krijg ik brief op
brief foto's, van familie, die ik niet eens
meer zou herkennen. Nog 100 x Banjak Trima
Kassi! Je ziet weer Tjalie, allemaal Toe-
roenan van Ned. Indië en allemaal goed
terechtgekomen, in Holland en Amerika.
In heel Australië ben ik de enige Boldy en
hier in Perth zijn heel weinig Armeniërs.
Er is, geloof ik, een fout geslopen in de
namen van de Hotels in Indië. Ik denk niet,
dat ik Buitenzorg heb genoemd (voor Hotel
Beau Séjour). Hotel Beau Sejour is in
Lembang, 2 minuten af van Grand Hotel.
Mijn vader beheerde dit Hotel vanaf
September 1911 tot eind 1913, want
toen gingen we naar Hotel Sarkies om te
beheren terwijl de Hr. Sarkies en familie
met verlof naar Holland ging, dus nog vóór
't begin van de 1ste wereldoorlog. Ik zou
erg blij zijn, als ik een foto van dit Hotel
zou kunnen hebben en Hotel Homann (Ban
doeng, 1912/1920). Aan Hotel Beau Sejour
heb ik de prettigste herinneringen overge
houden. In 1912 was ik net 9 en waren mijn
broer Nico en ik in de kost bij de familie
Van Haelen, Tjitjendoweg (schuin tegen
over de beroemde Kininefabriek). De Beste
Kinine ter wereld, en elke week gingen we
met de Ka'har Ballon naar boven, 4500 voet
(3 paarden)) bespannen, en halfweg bij
Paal 5 stoppen bij de grote Warong om van
paarden te verwisselen.
Niet vergeten Tjihampelas (zwemmen en
Dago-waterval). Voor kinderen van töèn,
was Lembang een zalig oord. We hadden
in 't Hotel 2 Tennisbanen (en leerde toen
al tennissen) mijn lievelingssport later
Hockey, BVC waar ik al lid van was sinds
1919. 2 visvijvers, 1 grote groenten en
aardappeltuin en grote bloementuin, met de
beeldigste bloemen. Pa Eppèng was erg
oud, maar kras en Ma's lievelings toekang
kebon.
TIRTA, was onze Handyman. Hij kon alles,
Vic Boldy in Perth zit nog steeds het liefst
in het zonnetjeen mét Tong Tong!
zelfs bouwen, verven en "maintenance"
ENNèM was een jonge chauffeur van
mijn Tante en Oom, die toen een Ketella
fabriek hadden, tegenover 't Grand Hotel.
Hij reed toen ongeveer eind 1912 de (Pic-
Pic) Piccard Pictet de eerste Zwitserse
auto die van Bandoeng naar Lembang reed.
(zonder water koken). Toen een prestatie
en heb dikwijls in die Pic-Pic gereden. Hier
in Australië (zelfs in onze Veteran Catclub)
kent niemand dat merk. Van de weinige
Europeanen in Lembang kon ik me nog
goed herinneren, de familie Ursone (melk
van Ursone) waar wij veel gingen vissen.
Prachtige Melkerij met Friese koeien en
kreeg Ma, altijd de heerlijkste room, die de
oude Hr. Ursone mij steeds meegaf na 't
spelen. Fam. Tremblett uit Zuid-Afrika met
hun 2 beeldige Hazewindhonden, die altijd
met ons meeliepen. Dan de fam. Botha,
Transvaalse Boer en speelden we dikwijls
met zijn zoon Johnnie. En dikwijls zo maar
voor de lol liepen we naar 't graf van
Junghuhn, de eerste Kina navorser en
plantkundige, of naar Tjiater of Djajagiri, op
de hellingen van de Tangkoeban Prahoe.
Heerlijk spelen in de ketella tuinen en
onder de Kinabomen, etc. etc. Zo zie je
nu Tjalie, waarom ik verlang naar een
foto van ons oude Hotel Beauséjour, Tele
foon Lembang 14.
Ik kan me nog vele oude voetballers
herinneren. Een van de beste was Willy
Galstaun een neef van ons en heb ik van
hem al leren voetballen met zo'n bal met
alles erin en met touwtjes omwonden in de
straten van Soerabaia 1914/1915, Embong
Woengoe, Embong Malang, Embong Tren-
goelie, Embong Sawo, etc. Please excuse
this quick scribble Tjalie, maar opeens
ben ik in deze stemming gekomen, als ik
aan tempo doeloe denk en aan de heerlijke
jeugd daar, buiten in de natuur. Ik kan me
ook nog herinneren begin 1912, toen Me
vrouw Vanderbilt (millionaire) en haar
dochter voor 3 dagen zouden komen loge
ren, vanuit Hotel Homan, om naar de Kra
ter van de Tangkoeban Prahoe te gaan en
op 'n morgen met nog 20 andere gasten van
't Hotel en mijn Vader en Moeder, op ver
zoek van Mevr. Vanderbilt. Alle dames
per tandoe en wij anderen te voet en te
paard. Jammer, dat die foto weg is. (Ja,
waarom moesten de Jappen komen!) Op
die foto zag je de hele stoet dragers en
allen, die meegingen. Het was een heer
lijke dag. Onvergetelijke Herinneringen, de
3 dagen werden 1 maand, omdat Mevr. Van
derbilt verliefd werd op mijn broer Bob,
toen net 5 jaren oud, prachtige ogen en
lang haar tot de schouders; hij was altijd
de lieveling van de logees. Ik heb het af
scheid nog meegemaakt Tjalie en wilde
Mevr. Vanderbilt Bob meenemen naar
Amerika en hem de beste opvoeding geven
(10 jaren). Mijn Vader durfde geen be
slissing te nemen, maar Mama wilde niet,
voor geen geld ter wereld. Wij hebben nog
jaren lang steeds een Kerstgroet uit Ame
rica ontvangen, waar we ook zaten, tot dat
zij overleed. Ze was een bijzondere vrouw
en had een beeldige dochter. Ik zie ze nog
voor me. Anyhow, just one of those things,
ships that pass in the night, en nu zit ik
hier en Bob zit in Den Haag. Maar mijn
gedachten gaan steeds naar de blauwe
bergen en ondernemingen en de prachtige
natuur.
Mag ik hierbij alle Tong Tong-lezers
hartelijk bedanken voor de spontane reactie
op mijn verzoek om Hotelfoto's en later
ook naar namen van klasgenoten en kennis
sen, vrienden uit mijn schooltijd.
Nu ik toch aan 't schrijven ben, 't vol
gende. Heb jij, toen jij op de PHS ging,
ook de volgenden gekend. Ik zie al hun
gezichten nog even duidelijk voor me,
Tjalie.
Mr. Keen, Steenaardt, Tekenen; Mej. de
Graaf, Engels, Hr. de Jel, Engels, Mr. Merxz
(Duits)), Ymker, Cobet, Algebra en Meet
kunde, Juff. Timmermans (Nederlands) Mr.
de Vries (Frans) Juff. Engles (Plant- en
Dierkunde), Broekhuizen (loepa), maar ge
zicht tida loepa. De namen van de amanu
ensis en de Geschiedenisleraar ben ik ver
geten (vul aan als je kan). Ook kan ik me
herinneren, dat op 6 dec. 1919 ik aan Hr.
Keen vroeg of ik een halve dag vrij kon
nemen, n.l. om Ross-Smith te verwelkomen,
die van Londen naar Australië vloog (Daily
Mail price 10.00 pond. Hij gaf het prompt
en kreeg de hele school ook vrij en 't
gekste was dat de auto's met de Galestins
en de Galstaunes en Johannesen net ver
trokken waren; en ik niet meer naar Tjilihtan
kon. Ik heb toen een moeilijke beslissing
moeten nemen. We hadden toen een groot
Pension op Kebon Sirih (Parapattan) bij de
klok. We wisten volgens bericht, dat hij
Banka gepasseerd was en toen uitrekenen.
Heb een half uur op 't achtererf gestaan en
bijna een half uur op 't voorerf, en wilde 't
bijna opgeven, toen ik 't geronk van de
Rolls Royce Motoren hoorde en ben naar
't achtererf gerend en wat een beloning:
1 minuut later vloog laag over ons pension
de Vickers Vmy Rolls bomber. Ik ben de
letters onder de vleugels niet vergeten,
G.E.A.O.U. In diezelfde tijd in 1920 kwam
ook de Fransman Etienne Poulet, die rond
vluchten maakte over Batavia. Ikzelf heb
in 1924 op Makassar (Celebes) met Hett-
ling gevlogen, de Duitse Oorlogsvlieger,
(looping the loop en feuille morte) 25 mi
nuten! Ik werkte toen in Hotel Oranje op
Makassar bij een oom van mij en omdat hij
mij niets rekende, heb ik Hettling 25%
reductie gegeven op zijn Hotelrekening.
Ja Tjalie, dat was Tempo Doeloe. Ik kan
niet eindigen alvorens enige onvergetelijke
namen van de eerste filmsterren te noemen.
Ik ken non heel veel namen uit mijn hoofd,
10
