dar
De Selamatan Of Sedekah
Indische „profeet"
In verband met onze artikelen over onze op 28 ootober te houden Selamatan zijn zóveel
informaties binnengekomen of verkeerde veronderstellingen uitgesproken, dat wij menen
de lezer het best te kunnen dienen door het overnemen van hoofdstukken uit het zeer
goede in 1909 verschenen boekje "De Sedekahs en Selamatans in de Desa", ge
schreven door L. Th. Mayer en J. F. A. C. van Moll. Wanneer U deze artikelen uitknipt en
bewaart, kunt U er later nog velen een dienst mee bewijzen.
HALIN
Ingesloten in dit nummer van
Tong Tong vindt U een brochure
van de Stichting Hulp Aan Land
genoten in Indonesië (HALIN),
waarin om steun wordt gevraagd
om dit werk voort te zetten. Wij
bevelen deze stichting, die veel
goeds doet voor onze landgeno
ten aldaar, warm in Uw aandacht
aan!
Wat hebben wij om te beginnen onder
adat te verstaan? In strikt Mohammedaanse
zin de gewoonte die alléén mag worden
gevolgd, wanneer de wet zwijgt, of er uit
drukkelijk naar verwijst, doch in het dage
lijkse leven wordt onder de belijders van
de Islam op Java en bijna overal elders
in Indonesië, aan dit begrip een veel rui
mere zin en uitgebreider betekenis toege
kend en algemeen onder adat verstaan:
de van oudsher bestaande, van geslacht
tot geslacht overgegane gewoonte met de
daaraan verbonden gebruiken en instellin
gen, die nog aan vele geloofsbegrippen uit
de vóór-islamitische tijd herinneren.
Ook met de benamingen sedekah of
sidekah (Ar.: aalmoes) en slametan (Ar.:
heil) neemt de Javaan het zo nauw niet,
daar verscheidene slametans door hem ook
sedekahs worden genoemd. Onder sedekah
moet toch feitelijk alleen verstaan worden
het offer (eig.het lijk)-maal voor overlede
nen, d.w.z. voor het welzijn van de doden
in de andere wereld. Hierbij wordt uit de
Koran gelezen, of het een of ander gebed
uitgesproken dan wel een dikir (Ar.: het
zingen van een soort litaniën, waarbij de
naam Allah herhaaldelijk voorkomt) ge
houden. Onder de benaming slametan valt
feitelijk elk ander offermaal, dat gegeven
wordt voor het welzijn van een persoon of
familie, of zaak, op deze aarde.
Bij een sedekah behoort steeds een voor
ganger aanwezig te zijn, voldoende is ie
mand die het daarbij behorende gebed kan
uitspreken; bij slametans waarvan het aan
tal legio is, daar elke bijzondere gebeurtenis
of gelegenheid aanleiding kan zijn tot het
geven van zulk een offermaal, is de hulp
van een geestelijke of priester nodig, wan
neer er bepaald sprake is van het aan
richten van een maaltijd, waaraan vele ge
nodigden deelnemen en waarbij het een of
ander gebed dient te worden uitgesproken.
De kleine offers, die bijna dagelijks ge
bracht worden ter wille van allerlei om
standigheden en gebeurtenissen geschieden
meest zonder enige plechtigheid en ook
zonder de hulp van een geestelijke of ie
mand, die als zodanig fungeren kan. Deze
kleine offers bestaan trouwens gewoonlijk
uit niets anders dan een gevlochten plat
mandje met enig gebak of gerecht en
wat vruchten en bloemen, dikwijls ook uit
bloemen alleen, die hier of daar, al naar
gelang van de omstandigheden, opgehan
gen, neergelegd of gestrooid worden, zoals
bijv. binnenshuis of op het erf, bij een voor
heilig gehouden boom of steen, bij een
bron of aan de oever ener rivier, op kruis
en andere wegen, enz.
Deze kleine slametans, die ieder voor
zichzelf geeft, zonder enige ceremonie en
waartoe bijv. een slechte droom, een vi
sioen, de een of andere wens enz. aan
leiding kunnen zijn, kosten gewoonlijk niet
meer dan een paar centen, hoogstens een
dubbeltje en dienen in de regel meer om
de boze geesten gunstig te stemmen, opdat
de offeraar en de zijnen van hun kwade
invloed bevrijd mogen blijven, dan wel om
de goede goden(?) en geesten dank te be
tuigen voor hunne welwillendheid en be
scherming. Ook hierbij speelt het geloof
aan het spiritisme een grote rol.
Naar het animistische dogma toch zijn de
goden en geesten vrij egoïstisch van aard,
en wordt iedere verontachtzaming of ver
waarlozing van hun dienst of hun verering
met allerlei ongemakken, ziekten en plagen
gestraft; vandaar, dat gezorgd moet worden,
hen steeds te vriend te houden en hen niet
te ontstemmen! En vandaar ook de ver
schillende offers en offermaaltijden, waar
van verondersteld wordt, dat het onstoffe
lijke, het essentieële, deel door de goden
en geesten wordt gebruikt, terwijl de of
feraar en de zijnen of zijne gasten van het
overblijvende stoffelijke deel genieten kun
nen.
Ook aan de sedekahs en de voor spe
ciale gelegenheden voorgeschreven of no
dig geachte grote slametans ligt deze me
ning of liever dit geloof, ten grondslag.
Wat nu deze sedekahs en slametans
betreft, naar hun bestemming of het doel,
waarvoor zij door de Javaan gegeven wor
den, kunnen wij ze gevoeglijk onderschei
den in offermalen:
a. die betrekking hebben meer speciaal op
het geloof, dat hij belijdt;
b. die hij geeft of aanricht als hoofd en
als lid van het Javaanse huisgezin en
c. die- dienen, om de gunst der goden en
geesten af te smeken voor zijn gewas
en zijn vee, dus die meer bepaaldelijk be
trekking hebben op zijn landbouw en
veeteelt.
NIET TE DEFTIG
Ik heb na het lezen van het artikel over
onze sedekah (slamatan) in de Tong Tong
van 1 Mei j.l. het gevoel, dat wij verzeild
zullen raken in een volkomen culturele
kring van louter universitair opgeleide doc
tors, meesters, ingenieurs en profs.
Geachte Redactie, laat het in God's naam
niet zover komen en laat onze koempoelan
niet uitgroeien tot een manifestatie be
staande uit mensen met minstens één graad
voor hun naam, die straks met een uitge
streken gezicht en met een dure feestsigaar
en champagne in welverzorgde handen een
dagenlang van tevoren gerepeteerde speech
doorspekt met hoogdravende en liefst
vreemde woorden, afsteken
(Djangan ambil marah.)
J. van Doren
Met de post kregen wij een kaart-
sohrijven van de "Université Libre de
Bruxelles, Laboratoire de Zoologie Ge
nerale (1)", waarin een verzoek van
maar één regel;
Je vous serais trés obligé de me
faire parvenir un tiré a part de
l'article.
Tjapoeng - Kiendjeng par Mon
sieur Goh Hamar.
Roger Cammaerts
Het is zo maar een simpel briefkaar
tje, maar zulk soort contacten maakt
onze kleine, brave Tong Tong met ver
scheidene universiteiten in de oude en
nieuwe wereld. Als er lezers zijn, die
het betreuren dat Tong Tong in Neder
land onopgemerkt blijft, weten ze in
elk geval voor de zoveelste maal dat
"een profeet in eigen land wordt niet
geëerd".
All right, als de profeet maar élders
gehoord wordt, zijn we al lang tevre
den. En vele Indische lezers die nog
steeds de waarde van ons blaadje"
niet voldoende begrijpen moeten zich
écht afvragen, waarom wérkelijk pien
tere mensen Tong Tong wél zorgvuldig
napluizen en doorlezen. Want weet U,
het berichtje waar Roger Cammaerts
naar vraagt, is maar een simpel dinge
tje van twee vingers breed onderaan
pag. 15! En óf men daar waakzaam is!
Wij begrijpen Van Dooren goed. Hebben
van vele anderen woorden in deze geest
gehoord. Dus wij "tida ambil marah" en
zullen deze Sedekah even eenvoudig en
hartelijk houden als destijds in de kleinste
dessa in Indonesië. Er GEEN deftige ver
toning van maken, omdat we dan het voor
naamste kenmerk van de sedekah zouden
schaden. Zoals de lezers zullen begrijpen,
die de volgende artikelen over onze sela
matan zullen lezen. - Red.
3
