bruik van akar-bahar-ringen en -ban
den.
Hiervoor wordt in de regel genomen
de zwarte akar-bahar, n.l. de getakte
dan wel de éénstelige.
Wordt zij met edele metalen gegar
neerd dan gebruikt men daarvoor bijna
nooit goud, doch ilefst zilver of „soea-
sa" (een mengsel van goud en koper),
terwijl alléén de einden der ringen en
banden daarmede worden beslagen.
De huid van de draagster of drager
moet dan - volgens het volksgeloof -
in onmiddellijke en gestadige aanraking
komen met de blote akar-bahar, wil
zo'n ring of band enig effect sorteren.
Veelal worden zij door mannen - zelden
door vrouwen - gedragen in de vorm
van polsringen en wel voornamelijk
door zeevaarders en piraten o.a. uit
Galéla, Tobelo, Djilolo en Misool (Ter-
nate), Goram, Zuid-Wester- en Zuid-
Ooster-eilanden (Banda en Ambon) en
verder door de Boeginezen, Mandare-
zen, Soelanezen en de bewoners van
Saleijer (Celebes) en ten slotte door
de beruchte „lanoe's", de inboorlingen
van Lanao (één der Zuidelijke eilanden
van de Filippijnen), die in vroegere
jaren de Molukse zeeën door roof en
plundering verschrikkelijk onveilig
maakten.
Het heet dan dat het gebruik dier rin
gen een middel is tegen toverijen en
allerhande gevaren en onheilen op zee.
Doch voornamelijk schijnt door het
dragen van dergelijke armbanden de
sterkte en taaiheid van het lichaam te
worden bevorderd, hetwelk m.i. wel zal
berusten op transmigratie- en signatu-
renleer, zoals deze bij verschillende
primitieve volken in zwang is. Immers
is de structuur van deze „zeewortel" -
vooral bij de zwarte soort, waarvan die
ringen en banden in de regel worden
gemaakt - hard, vast en taai, terwijl de
plant zelve knoestig is.
Uit deze beknopte uiteenzetting be
treffende het medicinaal gebruik van
de akar-bahar bij de inboorlingen van
de Molukse archipel, alwaar in zee -
misschien meer dan elders - dit gewas
in verschillende variëteiten wordt aan
getroffen, zal men wel ontwaren dat
deze plant sterk domineert in de volks
artsenijen. 't Schijnt dat de natuur te
gen de Molukse zeefauna, waar heel
veel giftige en gevaarlijke vissoorten
onder schuilen, de akar-bahar in het
leven heeft geroepen om de inboor
lingen dier streken bij rampen en on
heilen op zee tegemoet te komen. En
het is wel mogelijk dat de bevolking in
de aanvang - vooral vissers en zee
lieden - instinctief naar de voor de
hand liggende akar-bahar grijpt om ze
als remedie aan te wenden, evenals
de dieren bij ziekte-gevallen ook in
stinctmatig naar bepaalde planten lopen
om heil en genezing te zoeken.
Intussen is bij die pharmacie geen
sprake van akar-bahar als middel te
gen jicht of andere rheumatische aan
doeningen.
En in aanmerking nemende dat de in
boorlingen de akar-bahar in vele ge
vallen met gunstige resultaten toepas
sen alsook de ervaringen, welke zij in
de loop der eeuwen met dit zeegewas
hebben opgedaan, kan ik de thans
heersende mening - vooral in de Euro
pese samenleving - dat het gebruik
van een akar-bahar pols- of armband -
althans van de zwarte akar-bahar ge
maakt - zou helpen tegen jicht en rheu-
matiek, moeilijk onderschrijven.
Er wordt beweerd - zoals ik dit in de
aanvang van dit artikel heb gezegd -
dat akar-bahar radium bevat.
Eén mijner kennissen - assistente bij
de Röntgenologische afdeling van een
ziekeninrichting - met wie ik het geval
besprak, deelde mij mede dat bij ge
nomen proeven met een stuk zwarte
akar-bahar gebleken is, dat deze niet
radio-actief is.
Bovendien wordt radium gebruikt ter
bestrijding van rheumatiek.
Als door sommige mensen, die aan
rheumathiek lijden, wordt beweerd dat
zij genezen, ajthans verlichting gevoe
len, door het dragen van die ringen en
banden, dan zal zulks wel toeval zijn
of het gevolg van auto-suggestie.
Om nu terug te komen op de berg-akar
-bahar.
De bevolking - althans sommige ouden
van dagen; het jongere geslacht weet
er niet veel van af - spreekt met heel
veel lof over deze akar-bahar-soort,
waaraan zij verschillende geheimzinni
ge krachten en medicinale eigenschap
pen toekennen. Zij bevelen haar aan
als een. eminente remedie tegen soms
moeilijk te genezen kwalen zoals b.v.
neurasthenie.
Wij zeiden reeds, dat deze soort wordt
gevonden in grotten en spelonken van
het hooggebergte en dan nog zéér
sporadisch.
Gewoonlijk bevindt zij zich in de nabii-
heid van de schelpen der „biagaroe's",
een zeer groot tweeschalig weekdier
(de „chama aspera"), waarvan de le
vende exemplaren nog veelvuldig in
de Molukse zeeën worden aangetrof
fen.
Het feit dat men op de bergen aldaar
nog sommige objecten uit de flora en
fauna der zee vindt, zoals de akar-
bahar en de biagaroe, wijst ongetwij
feld óf op de bodemverheffing van het
land boven het zee-niveau óf wel op
de daling van de zeespiegel. Deze
kwestie vormde steeds een twistappel
voor natuuronderzoekers en geologen;
de ene groep is voor de eerste en de
andere voor de laatste stelling.
De akar-bahar-goenoeng is ietwat
knoestig, voor het grootste gedeelte
omhuld door een korst van steen- of
mergelachtige substantie en is zwaar
der van gewicht dan alle andere akar-
bahar-soorten.
O.i. zou dan ook deze in bergwortel
veranderde „zeewortel" een interes
sant studie-object kunnen zijn voor de
wetenschap.
Wij raadpleegden uiteraard ook weten
schappelijke bronnen en vonden o.a.
in de Encyclopaedie van Ned. Indië het
volgende:
AKAR BAHAR. Plexaura Antipathes de
as van een poliep (Gorgoniadae), Ma
leis, Soendaas en Javaans mardjan, uit
het Arabisch of Perzisch afgeleid,
wordt gebruikt voor het vervaardigen
van sieraden, in de Zuider en Ooster
afdeling van Borneo, o.a. halskettingen,
hartjes, kruisjes, horlogekettingen,
kleerspelden, armringen, kinderarmrin
gen, vingerringen, enz. (zie Dr. H. H.
Juynboll, Catalogus van Borneo, I, p.
38,40,41,42,47).
Het wordt langs de kusten van Zuid-
Borneo aangetroffen. Een soort_ervan
heet akar bahar beloesop. Deze heeft
geen vertakkingen en wordt bijna al
leen gebruikt tot vervaardiging van
borstspelden, terwijl een andere soort,
akar bahar poenjoean genaamd, fijn
vertakt is en voornamelijk voor arm
banden gebruikt wordt.
Wanneer men op een stukje van deze
soort de vlam van een olielampje laat
spelen, ontstaan er vlekjes.
Ook op Enggano maakt men armban
den van akar bahar (Giglioli in Int.
Arch. f. Ethn. VI p. 129 en Fischer,
Catalogus van de eilanden van Suma
tra, p. 114.
Dezelfde voorwerpen als in Zuid-Bor-
neo vervaardigt men in Banka van akar
bahar (Fischer, o.c. p. 144-145).
In de Gajolanden wordt ook een hals
ketting van akar bahar vermeld. (Fi
scher, Catalogus van Atjeh, Gajo- en
Alaslanden, p. 35), terwijl de greep van
een in het Leidsch Ethn. Mus aanwezig
zwaard van de Noordkust van Atjeh
uit hetzelfde materiaal bestaat. (Fi
scher, o.c.p. 142).
Andere bronnen - eveneens berustend
op exacte studie melden in het kort:
Akar bahar zwart koraal,
waarvan o.a. armbanden, die tegen
rheumatiek zouden helpen ver
vaardigd worden.
Euplexaura antipathes L. Cirripathes
sp.)
Fam.: Plexauridae.
Sectie: Holaxonia (met hoornachtig as-
skelet). Onderorde: Gorgonaria (schors
koralen). Orde: Octactinaria (kolonies
van polypen, die 8 tentakels hebben.)
Klasse: Anthozoa (bloemdieren of ko-
raalpolypen.) Stam: Guidaria (netal-
dieren). Afdeling: Coelenterata (holte-
dieren.) Onderrijk: Metazoa (meercelli
ge dieren.)
Letterlijk vertaald:
akar (Maleis) wortel,
bahar (Arabisch) zee.
akar-bahar "zee-wortel"
een kolonie (van polypen) vormt de
hoogste individualiteitsgraad. De poly
pen, de persanen, vormen een lagere
individualiteitsgraad.
Tenslotte vroegen we ook de mening
van dragers (-sters) van akar-bahar
armbanden. De uiteenlopende opinies
gaven deze commentaren:
7
