HERINNERINGEN AAN MIJN
KWEEKSCHOOLJAREN 1923-1926
Voor de reünie van de I.E.V.-Kweekschool
in mei '71 kwam de vraag van het comité
om foto's van de beginjaren van deze
school. Dit jaar, 1 juli 1972, is het 50 jaar
geleden, dat deze school op initiatief van
het afdelingsbestuur van het I.E.V. geopend
werd. Naar aanleiding van deze feiten kwa
men vele herinneringen uit die jaren bij me
op-
Heeft het enige zin deze herinneringen
neer te schrijven? Ik weet het niet, maar
laat het dan een getuigenis zijn van mijn
mooiste schooljaren. De jaren, waarin "DE
SCHOOL", en hiermede bedoel ik de do
centen én mede-leerlingen, me gevormd en
gemaakt heeft. Dat deze invloed van mijn
leraren en klasgenoten groot is geweest,
is onweerlegbaar: Was ik, toen ik op de
kweekschool kwam een jongen, blank en
blond, maar die, als hij zijn mond open
maakte, duidelijk de "indische jongen met
het petjo-taaltje" bleek te zijn, na het be
halen van de onderwijzers-acte ging ik het
volle leven in "geciviliseerd" door de
school.
Laat me beginnen met de vragen: "Waar
om ging ik naar de Kweekschool? En op
welke wijze kwam ik er op?"
Na de 1-ste klas van de Bandungse
H.B.S. (filiaal) te hebben gedoubleerd, bleef
ik ook in de 2-de klas zitten met een rap
port, waarop 2 vijven sierden. Schuld hier
van natuurlijk bij mezelf te zoeken. Oorza
ken: vele aan te wijzen; hierover echter
geen woord. Zo kwam ik dus met de uitslag
van de 2-de klas bij mijn Moeder, die zelf
weinig onderwijs genoten had en die na
de dood van -mijn Vader, die ik op 8-jarige
leeftijd verloren had, geheel alleen stond
voor de opvoeding van 3 kinderen. Moeder
was niet boos, maar wel bijzonder verdrie
tig over deze uitslag. Tevens zei ik, dat ik
beslist niet naar de H.B.S. terug wilde, maar
besloten had naar de Kweekschool te gaan.
Want: mijn buurjongen, Karei GULDENAAR
was er op en had me overgehaald er ook
heen te gaan. Antwoord van Moeder: "Ga
je gang, Adé, je moet het zelf weten; je
moet het zelf in orde maken. IK KAN JE
NIET HELPEN". Wat een tragiek zat achter
dit antwoord. Mijn Moeder kón, hoe graag
ze het ook wilde, me niet helpen; was er
niiet toe bij machte en wilde toch, dat ik
goed op mijn pootjes terecht zou komen.
Nu op oudere leeftijd realiseer ik me, wat
een verdriet ik haar heb aangedaan met de
mededeling, dat ik van de H.B.S. af wilde.
Zo meldde ik me eind mei, begin juni 1923
aan bij de toenmalige directeur, de heer
M. MENDEL. Ik zie het nog gebeuren: Na-
ripanweg, het gebouw naast de z.g. Kleine
Soos, waar later een autozaak gevestigd
werd. In de directeurskamer zaten de heren
MENDEL en DRAAIERSMA. De eerste een
klein mannetje, hoogstens 1.50 m lang met
dikke brilleglazen, waardoor hij grote ogen
kreeg met een doordringende blik. Onvrien
delijk? Beslist niet; juist het tegengestelde;
daarbij een stem zo innemend en zo men
selijk, dat hij onmiddellijk het grootste res
pect inboezemde. Naast hem bij het bureau
de heer DRAAIERSMA, leraar wiskunde,
mij reeds bekend van de H.B.S. - een rijzige
gestalte met een snor en sik - ook een
innemende figuur.
Toen ik zei, dat ik me voor de komende
cursus wilde laten inschrijven, kwam als
antwoord er op de vraag: "Zo, Piet, zijn de
wilde haren er nu uit?" En de heer Mendel
én de heer Draaiersma keken me zo aan,
dat ik dacht, dat ik door de grond ging!
En de lange slungel antwoordde kleintjes:
"Ik weet het niet, meneer, ik hoop van wel!"
Aldus geschiedde de inschrijving op de
Kweekschool aan de Naripanweg. Hier heb
ik nooit les gehad; kan er dus niet veel van
vertellen; alleen, dat er door WILLY van
SWERS zangles werd gegeven in de dans
zaal van de Kleine Soos, natuurlijk met alle
gevolgen van dien!
Met ingang van de nieuwe cursus nam de
school haar intrek in het juist gereed ge
komen gebouw TJIKOEDAH-PATEUH; voor
die dagen modern opgezet: Een open hal
tevens ingang uitlopend op het kantoor van
de directeur; een rechter-vleugel, bestemd
voor de opleidings-lagere school met hr.
TISSING als hoofd en als leerkrachten
de heren VAN DER SLUIJS, GRITTER, GEU-
RINK en de dames BOORSMA, PHIA BOO-
GAARDT en MARIE OOMS. Na de uitbrei
ding later aangevuld met de dames DÉ
DIEUDO'NNÉ en ELLY DOEVE. De linker
vleugel was de Kweekschool. Dadelijk te
genover de directeurskamer de 4-de klas
B, in de hoek de 2-de kl. en vervolgens de
klassen 1, 3A, 3B en 4A. Voor de school
een pleintje, dan de weg en aan de over
kant de spoorbaan van de lijn Bandung-
Tjikoedah-pateuh - Soreang - Tjiwideub.
(de zg. Soreang-expres). Aan de andere
zijde van de spoorbaan grensde de achter
tuin van de houtzagerij Elenbaas. Rechts
en links van de school stonden 2 kantoren
van de Staats-Spoor. Het gebouw rechts
werd later de school voor Ambonnese kin
deren. In 1932 heb ik daar nog 2 maanden
als hoofd gestaan, als overbrugging van
mijn militaire diensttijd en mijn buitenlands
verlof.
Docenten aan de kweekschool waren de
heren MENDEL (ned. en opvoedkunde, te
vens directeur); TISSING (methodiek en
practijk); DRAAIERSMA (rekenkunde); VAN
WELSEM (natuurkunde en biologie); VAN
DER RIET (ned.); BOEGHEIM (frans); G.
VAN DUINEN (aard. en gesch.) bijgenaamd
"DE BALOETSJ"; APETZ en VAN INGEN
(tekenen); dr. BETS (hygiëne); VAN LISSA
en VAN SWERS (zang); speciaal voor de
1-ste en 2-de klas HANSSEN (ned. aard. en
gesch.). Dan nog de dames VON WOLZO-
GEN KÜHR en VAN DRIEL (eng.). Na de
uitbreiding kwamen er o.a. bij: de heren
KOK (ned.) en SCHEFFER (paed.).
MEDIO 1923. Aldus kwam ik in de 2-de
klas. Voornamelijk bestaande uit meisjes;
met als klasse-voogd hr. HANSSEN. Ik
kwam samen met de jongens PIJNAPPELS,
VERNEZ, FOLKERINGA, THIESSEN, LA-
ZARE, MAX MARTHERUS en later SALO
MONS. De trek naar de functie van onder
wijzer was in die dagen bij de Ind. jongens
niet groot. "Bij het onderwijs? is alleen
goed voor meisjes" was een algemene me
ning.
Van de meisjes uit onze klas herinner ik
me: mijn buurmeisje LIES DE LA RAMBELJE,
haar vriendin WILLY VON GABAIN, JO en
GUUS MORIN, MIEN ULJEE, SUZE VAN
RHEE, EFFIE SAVALLE, TINEKE DE MOOY,
JO VAN DER WAALS, FIEN PORTIER, MA
RIE SNEL, GREET DE MUNTER, TINE TIS
SING, NANNY BENENATIE, ELS NELSON,
CORRIE TOUSSAINT (of TOUSSET??).
Enkele bijzonderheden van deze klas: Al
lereerst de heer HANSSEN; ongehuwd - ex-
broeder. Er waren er meer, o.a. hr. Mendel,
misschien hr. Van der Riet ook. Hanssen
had Javaans gestudeerd met als gevolg, dat
Foto genomen bij de opening van de I.E.V .-Kweekschool, Tjikoedahpateuh, Bandoeng, Oktober 1923.
6
