"Ik vang een vis; jij krijgt de helft. Jij vangt
een vis; ik krijg de helft. Zo is het goed."
Honderd jaar eenzaamheid
Toko eri Boekhandel
Tong Tong
Iedere dag open van 9-4
'sZaterdags dicht t/m
22 september
i.v.m. vacantie personeel
iSelamatan-nieuwó
In deze korte zinnen vatte een Indi
aan het leven, de filosofie en het geluk
samen van de primitieve Indianen-stam
der Cuiva's in Zuid-Amerika, waarvan
onlangs een TV-reportage draaide in
de Hollandse huiskamers.
Bij deze Cuiva Indianen is geen pri
vé bezit. Dus kan er ook geen afgunst
en haat zijn. De hele natuur is van
iedereen en wordt dus samen gedeeld.
Weinig lezers zullen in deze twee
eenvoudige zinnen het beginsel her
kend hebben van de Selamatan of Se-
dékah, zoals zij duizenden en duizen
den jaren geleden ontstaan moet zijn
in animistische tijden, waaraan nog
steeds sommige gebruiken herinneren.
Sindsdien is de Selamatan ook door
andere godsdiensten "veroverd" die er
ook andere symbolen en riten aan toe
voegden.
Veel Europese lezers denken nu dat
de Selamatan een Indonesisch religi
eus gebruik is. Neen, mijn waarden,
het is nog steeds de oude broeder
schapsgedachte van de natuurmens.
Dit is de titel van een boek, een boek
uit de Zuid-Amerikaanse moderne Li
teratuur. Hiervóór las ik "Het Labyrinth
van de Eenzaamheid" en daarvoor "De
Toppen van Macchu Picchu". Deze
boeken werden respectievelijk ge
schreven door Gabriel Garcia Marquez
(en o.m. bekroond met de "Prix du
Meilleur Livre Etranger"), de ook ver
in het buitenland beroemde Mexicaan
se top-schrijver Octavio Paz, en de
Nobelprijs-winnaar Pablo Neruda.
Trouwens, door wat ik zo te hooi en
te gras in Tong Tong erover schreef,
weet de lezer dat ik ontzaglijk geboeid
ben door de Zuid-Amerikaanse litera
tuur. Dat ik er nochtans zo weinig over
schrijf komt omdat ik echt niet weet
hóe ik erover schrijven moet voor men
sen die aan Nederlandse lectuur ge
wend zijn. Het is een totaal andere
manier van denken, waarvoor alleen
één woord op zijn plaats is: grenze-
Simpel. Direct. Eerlijk.
Ik maak een gerecht en U krijgt de
helft.
U maakt een gerecht en ik krijg de
de helft.
Als duizend mensen dat doen, hoeft
ieder mens alleen maar één gerecht te
maken en toch hebben duizend mensen
gevarieerd en rijk te eten. Want het
spreekt vanzelf dat de arme adik maar
een kleinigheid maakt: een portie sam
bal of atjar of kroepoek. En de rijke
boeng maakt vijftig pasteitjes. Alsje
blieft.
Niemand kijkt neer op de ander,
want heel kleine porties sambal en
atjar moeten er toch óók zijn, nietwaar?
Het geheim is: dat ook het kleine en
nederige gewaardeerd en geëerd
wordt.
Juist door zijn oer-oude simpele ka
rakter verdient de Sedekah ook in het
moderne Europa gerespecteerd te
worden. Wij zijn allemaal te rijk. Wij
kopen alles en maken niets meer -
zeker niet voor een medemens. Een
feestmaal is opdokken - en wedstrijden
in opdokken zijn de graadmeter voor
onze broederschap. Het vreemde is,
dat wij in al onze rijkdom harder en
harder geworden zijn en allemaal ons
eigen portie alleen voor onszelf hebben
willen
En dan denk je aan de Cuiva-lndia-
nen: "Ik vang een vis; jij krijgt de
helftHet is het terugvinden van
een oude wijsheid. In de Salamatan van
Tong Tong hopen wij er nieuwe ge
stalte aan te kunnen geven.
Maar voorlopig: tot 28 October in
het gebouw Amicitia aan het Westein
de in Den Haag.
loos. De moderne Zuid Amerikaan is
sinds lang ontgroeid aan de stijlen,
stromingen, beperkingen van de mo
derne westerse literatuur. Wie zich in
de woeste stromen en kolken van de
cataracten van het Zuid-Amerikaanse
universalisme begeeft, getuigt ervan
op een wijze die op zijn minst verba
zing wekt - maar vaak ook niet begre
pen wordt.
Dat wordt duidelijk als men leest
hoe een kenner van deze Latijns-Ame
rikaanse literatuur, Dolf Verspoor, be
oordeeld wordt door de recensent Mar
tin Ros van een nuchter dagblad als
het "Algemeen Dagblad": "...kennelijk
is hij zo in de ban geraakt van Neruda's
bezwerende verzen, dat 'hij een inlei
ding schreef die uit totale waanzin be
staat, vol brallerige volzinnen, geko
ketteer met eruditie"... Tsk, Tsk tsk!
In Europa betekent letterkunde: be
lezen zijn, erudiet zijn, niet LEVEN zo-
Meerijden gevraagd:
Mevr. E. Trouerbac'h-v. d. Putten, Mid
dellaan 18, Zeist, tel. 03404-17537. Wie
kan deze minder-valide dame mee la
ten rijden naar de selamatan?
Mevr. D. de Raadt-Prange en A. Varke-
visser, v. Zesenstraat 6 I, Amsterdam-
Oost.
Mevr. B. Kloos, Hyaointweg 6, Den
Haag. Wie is zo vriendelijk deze invali
de dame in de auto naar de selamatan
mee te laten rijden?
als in Z. Amerika. Wat in b.v. "Honderd
jaar Eenzaamheid" aangrijpt is de over
weldigende, bruisende, grenzeloze wij
ze van leven. Grenzeloos. Liefde, dood,
strijd, hartstocht, ze worden "bedre
ven" met een tomeloosheid, een scha
terende overgave aan de essenties van
alle leefbaarheden .waardoor men zich
eindelijk niet meer gebonden voelt aan
het "beperkt en klein mensje zijn"
...merkt U dat i!k net zo spreek als Dolf
Verspoor? En mij dus lachwekkend
maak in de ogen van iedereen die "ge
woon erudiet" is (op wie alle tomeloos
heid inderdaad de indruk zou kunnen
maken van "gekoketteer"?). Dus spreek
ik niet verder. En zeg alleen aan de
enkelen van U die zich bewust zijn van
de mogelijkheid van ruimer leefbaar
heden dan die van Saartje Burgérihart
of Het Diakenhuismannetje van de Ca
mera Obscura, of menen dat er niets
groters is dan Jan Wolkersdat ze
moeten proberen een Marquez te lezen.
Niet te gauw weggooien net als andere
Zuid-Amerikaanse boeken, maar pro
beer te wennen aan grotere en méér
dimensies... en U leeft opnieuw!
In onze boekhandel zijn beperkt be
schikbaar:
Gabriel Marcia Marquez: "Honderd
Jaar Eenzaamheid", vert. C. A. G. v. d.
Broek, Meulenhoff, A'dam. 23,50
Vijf exemplaren.
Jean Franco: "The Modern Culture
of Latin America" (A Pelican Book),
6,75. 5 ex.
Richard Bourne: "Political Leaders
of Latin America" (A Pelican Original)
f 4,95. Vier ex.
J. M. Cohen: "Writers in the new
Cuba" (A Penguin Book) 3,75. Twee
ex.
3
