ik
SWEET SEVENTEEN
Het laatste stadium
Wie correspondeert in
het Engels met
Indonesische jongeman?
*k ik
Doctor Frans Herman Visman is, 83
jaar oud, overleden. Misschien is er
een enkele onder onze lezers, die zich
deze figuur uit het oude Indië herinnert:
een fraaie ambtelijke carrière werd be
kroond met het lidmaatschap van de
Raad van Indië. Visman verliet Batavia
juist op tijd in 1941, maar zijn ambtelij
ke loopbaan was daarmee niet ten ein
de: hij was ook na de oorlog nog ge
ruime tijd werkzaam in adviserende
functie van Nederlandse instanties in
de Verenigde Staten.
Een moeilijke, stroeve, in zichzelf ge
keerde figuur die weinig vrienden
maakte en ook niet de minste behoefte
gevoelde aan populariteit. Een hoogst
intelligent en bekwaam man, geen bril-
liante figuur als Welter of Meyer Ran-
neft. Waarom hem dan in Tong Tong
herdacht? Om twee redenen: hij was
- op de klaarblijkelijk onsterfelijke Ede-
leer Van der Plas na - de laatste
der nog levende leden van de oude
Raad van Indië, en hij was als zoda
nig voorzitter van de commissie-Vis-
man, die in 1940, na de bezetting van
Nederland in het leven werd geroe
pen, belast met de studie van (mo
gelijke) staatkundige hervormingen -
een laatste poging om in tijd van nood
een zekere verzoening tot stand te
brengen tussen de wensen van de
nationale beweging en de standpunten
van de Indische en de Nederlandse
regering. Als voorzitter van die com
missie neemt Visman een plaats in de
geschiedenis van Indië in en roept het
overlijden van deze gewezen bestuurs
ambtenaar vele herinneringen op.
In de commissie hadden zitting mr.
Enthoven, het christelijke Batakse
volksraadslid Moelia, prof. Soepomo
en zijn collega Wertheim en tot het
secretariaat behoorde o.a. mr. Pringgo-
digdo, de latere directeur van het kabi
net van president Soekarno. Van hen
allen is, meen ik, alleen prof. Wertheim
nog in leven - en nog altijd actief! Altijd
een zeer progressief man is prof. Wert
heim met het klimmen der jaren steeds
duidelijker op de voorgrond getreden
als strijder tegen "imperialisme en ko
lonialisme".
De arbeid van de commissie-Visman
begon onder een niet zeer veel be
lovend gesternte. De minister in Lon
den - Welter - voelde voor de instelling
helemaal niets; de landvoogd, de heer
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer,
had sterk de nadruk gelegd op de stu
die van mogelijke hervorming; hij stond
op het standpunt dat de beslissing over
eventuele hervormingen in ieder geval
zou moeten wachten tot na de oorlog,
wanneer het Nederlandse parlement
weer in functie zou zijn. De nationale
beweging zag niet veel in de arbeid van
de commissie; haar onuitgesproken
maar voelbare reactie was: nu jullie,
Nederlanders, in nood zitten, ga je
zoete broodjes bakken
Too little and too late
In de loop der jaren is het gewoonte
geweest op de verjaardag van Tong
Tong de lezer kond te doen van onze
dankbaarheid, xdat het enige Indische
blad ter wereld nog bestaat en blijk
baar een nuttige, zij het bescheiden
plaats inneemt in deze keiharde wes
terse wereld: een soort dankgebed aan
het Opperwezen voor de goede oogst...
Op 1 juli verscheen het laatste nummer
van de zestiende jaargang. Maar daar
in ontbrak de traditionele betuiging van
dank aan hoger machten en aan onze
lezers, dat wij ook dit jaar weer de
band hebben mogen zijn, die de groep
van de "Indische mensen" bindt.
Hoe kwam het, dat ditmaal met deze
traditie werd gebroken? Tjalie, sterk
beziggehouden door de voorbereiding
van zijn Indonesische reis, had eenvou
dig vergeten zijn lezers in herinnering
te brengen, dat nu al 17 jaar lang Tong
Tong het bindmiddel is, dat de "Indi
sche kolonie" bij elkaar houdt. Soedah
loepa. Moet dit dan alsnog gebeuren?-
was de vraag, die op de redactie werd
gesteld toen het verzuim was ontdekt.
De meningen liepen uiteen: vergeet het
maar, zei de één. Neen, zei Tjalie: be
ter te laat dan nooit. Ik geloof, dat in de
diepste diepten van zijn ziel de vrees
leeft, dat Tong Tong de wraak des
hemels zou moeten duchten wanneer
dit eerbewijs hoger machten dit jaar
zou worden onthouden
Het jongste lid van de ploeg - dat ben
ik, hiërarchisch gesproken - werd op
gedragen, alsnog de verjaardag van
Tong Tong en de Intree tot de zeven
tiende jaargang met een enkel woord
De dood van de voorzitter van de
commissie, Edeleer Visman, roept de
gebeurtenissen in die onheilszwangere
jaren voorafgaande aan de Japanse
bezetting weer in onze herinnering op.
Dit is de reden dat wij aan deze ver
geten figuur bij zijn verscheiden toch
een kort afscheidswoord wilden wijden.
J.H.R.
Deze initialen zijn van J. H. Ritman, eer
tijds bij het Bat. Nieuwsblad en de
Nieuwsgier.
Geachte lezers.
Enige tijd geleden stond in de Tong
Tong een stukje, waarin iemand het
verzoek deed, of iemand hier in Neder
land genegen was te corresponderen
met een persoon in Indonesië.
Nu, ik heb erop gereageerd en we zijn
nu heel prettige correspondentie-vrien
den geworden. Ik heb er een hoop ple
zier van en dat schijnt wederkerig te
te memoreren...Dat kan niet beter ge
beuren dan door u deelgenoot te ma
ken van mijn eerste ervaringen op de
redactie van Tong Tong. Dat er een
sterke band bestond tussen lezers en
schrijvers weet iedereen. Maar, om
met de koningin van Sheba te spreken:
de helft was mij niet aangezegd. De
overstelpende hoeveelheid correspon
dentie en bijdragen, sommige geschre
ven met bevende hand, andere keurig
getikt, gaf mij pas een inzicht in de
kracht van die band. Hier was iets,
waarvan ik mij in mijn stoutste dromen
geen voorstelling had kunnen maken.
Hoeveel lezers heeft Tong Tong? M.a.
w. hoe groot is de Indische familie? Ik
weet het niet. Het aantal abonné's is
het afgesloten jaar nog iets gestegen,
ofschoon de groep van oud-Indische
mensen toch hoe langer hoe kleiner
wordt. Die ruim 6.000 abonné's ver
tegenwoordigenja hoeveel lezers?
Raden maarI 12.000, 20.000 dierba
re vrienden of misschien nog meer?
Zij allen hebben bij alle verschil in af
komst, rang, stand, leeftijd, inkomen
één ding gemeen: liefde voor dat verre
land aan de evenaar. In Tong Tong
vinden zij de atmosfeer terug, die hen
lief is, en zij tonen hun erkentelijkheid
daarvoor door hun haast overweldigen
de belangstelling en gulheid. Zolang
dit het geval is, zal Tong Tong blijven
leven. Dank, duizendvoudig dank aan
U allen voor Uw bijdragen, in welke
vorm dan ook, in het afgelopen jaar.
En wat de toekomst betreft: Poekoel
Teroes!
J.H.R.
zijn. Maar nu komt het: Deze persoon
heeft nu op zijn beurt een neef van 18
jaar die graag ook 'n correspondentie
vriend of vriendin hier in Holland zou
willen hebben. Ik ben zo vrij geweest
om hem terug te schrijven, dat ik zijn
verzoek aan de Tong Tong zou door
geven! De moeilijkheid is echter, dat
de jongen geen Nederlands kent en
graag in het Engels zou willen corres
ponderen.
Naam en adres zijn:
Ignatius Sugiri.
Djalan Raya Radio Dalam - 2.
Kebajoran Baru.
Djakarta - Indonesia.
Voor Uw medewerking in deze, ook
namens de jongen van harte bij voor
baat bedankt!
Hoogachtend:
A. Hienekamp
Polenstraat 123.
Haarlem-NH.
Nederland.
4
