Journalistieke Herinneringen (lil)
ik
AMBON
Van de Dodenspoorweg
naar Bali
De Paters Kraakten De Brandkast
Op zwerftochten door Indonesië hoort
men soms van vreemde gebeurtenis
sen, die nochtans voor de buitenwe
reld volkomen verborgen zijn gebleven.
Hier is het verhaal van wat er gebeur
de op een van de kopra-eilanden in
het oosten van de archipel, ergens
vlak voor 1950, dus noch tijdens het
Nederlands bewind. Vergeleken met
wat zich afspeelde op Java is het maar
een incidentje, om maar te zwijgen van
de projectie van deze dreigende revo
lutie op het wereldgebeuren - maar
plaatselijk leidde wat zich daar af
speelde bijna tot de allergrootste moei
lijkheden. Niet vanwege idealistisch na
tionalisme, maar vanwege het aardse
slijk.
De economie van het ongenoemde ei
land was geheel afhankelijk van de
copra-productie en mitsdien was de
taak van de vertegenwoordiger van het
Coprafonds er van allesbeheersende
betekenis. Men leverde zijn copra
rechtstreeks of via tussenhandelaren
aan de vertegenwoordiger, die de ko-
pra verscheepte. Betaling had in de
regel snel plaats en dat moest ook wel:
anders zou het gehele maatschappelijk
leven op het eiland volkomen tot stil
stand komen.
Maar in die periode, met de soeverei
niteitsoverdracht al min of meer aan de
horizon zichtbaar, bleef op zeker ogen
blik de betaling uit. Had het Copra
fonds geen fondsen? De vertegenwoor
diger wist het niet, maar zijn positie
werd er niet prettiger op. Hij was een
hooggeacht lid van de zeer kleine
Europese gemeenschap en ook bij de
autochtonen zeer gezien, maar zaken
gaan voor het meisje en een licht, maar
hoorbaar, gemurmureer steeg op in de
kring van zijn Indonesische, Arabische
en Chinese relaties.
Na een dringend beroep op Makassar
bracht de telegraaf soelaas: er was
één miljoen gulden onderweg "in
nieuw, herhaal nieuw geld". Opgelucht
haalde de vertegenwoordiger eerst a-
dem en vervolgens zijn geld, ontdekte
dat zijn fondsen inderdaad bestonden
uit nieuwe, herhaal nieuwe bankbiljet
ten in diverse coupures en begon aan
de betaling van de schulden.
De eerste gelukkigen keken een beetje
sip: zij hadden al zo lang gewacht en
vertrouwden nu zij eindelijk werden be
taald die nieuwe bankbiljetten niet he
lemaalmisschien had de vertegen
woordiger ze zélf gemaakt om van het
gezeur af te komen. Het wantrouwen
in de nieuwe biljetten greep als een
bosrand om zich heen. Verscheidene
crediteuren gingen de radja raadple
gen. Ook hij twijfelde: men deed maar
beter, dit rare geld niet te accepteren
en "echt" - gebruikt - bankpapier te
eisen. Het resultaat van dit algemeen
wantrouwen was weinig minder dan
verbijsterend. Binnen enige dagen had
de vertegenwoordiger al zijn geld te
rugGeirriteerd borg hij de fraaie
nieuwe biljetten weer in de kluis en
smeet de deur er van dicht. Op datzelf
de ogenblik realiseerde hij zich, dat hij
niet alleen het geld achter de stalen
deur had opgeborgen, maar ook zijn
sleutels. Die had hij in de kluis laten
liggenNu kon hij zelfs niet meer
aan zijn nieuwe - herhaal nieuwe -
goudeerlijke biljetten komen. En buiten
zijn kantoor verzamelden zich zijn vele
schuldeisers die nu eindelijk hu|n geld
wel eens wilden zien. Om te zwijgen
van de silent majority van producenten,
die ook helemaal niet geamuseerd wa
ren door deze potsierlijke situatie.
Gelukkig was op het eiland een missie
statie aanwezig en deze beschikte over
het nodige materieel om de kluis te
openen. In het diepst van de nacht
werd, zeer omzichtig, de kluis naar de
missiestatie gerold, waar men haar o-
pende en, nadat de honderdduizenden
guldens in goede orde waren bevon
den, weer wist te sluiten. Het zal niet
nodig zijn te zeggen, dat de sleutels
nu weer in de zak van de vertegen
woordiger zaten.
Het mini-drama had een gelukkig einde.
Nadat via de hoofdzetel van het Copra
fonds was medegedeeld dat de nieuwe
- herhaal nieuwe - biljetten inderdaad
de waarde vertegenwoordigden die er
op vermeld stond werd zelfs de radja
overtuigd, dat men zich ten onrechte
ongerust had gemaakt. Het duurde niet
lang, of ieder lachte om het incident.
Maar jaeen ongeluk ligt in een
klein hoekje. Wat zou er gebeurd zijn,
als de paters er niet in waren geslaagd,
de kluis geruisloos te openen? Zo ziet
men maar weer, hoe nuttig de missie
is, afgezien van haar Hemelse Op
dracht, de verbreiding van het ware
geloof.
J.H.R.
"HERINNERINGEN"
uit het oude Indië 1890-1917
door W. Ch. J. Bastiaans
Verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong
Verlaagd in prijs tot 3,
ƒ0,75 porto
UW WAARDELOZE MUNTEN ZIJN
NIET ZO WAARDELOOS, WANT WIJ
KOPEN ZE VAN U.
Te koop gevraagd munten van:
voormalig NED. OOST-INDIë
en andere landen.
ARGENT INTERNATIONAL B.V. i.o.
Eikenlaan 23, Harmelen.
Telefoon 03483-1947 1997.
Van het een komt het ander. De dis
cussie over de in Duitsland vertoonde
Britse film Railroad to Death bracht de
naam van de maker, John Coast, op de
voorgrond en nu deelt Disco "Bolland"
ons mede, dat zij beschikt over een
nieuwe plaat met muziek van Bali,
producerJohn Coast, die ook de
verklarende tekst op de hoes schreef.
Music from Bali, wordt gespeeld door
de gong uit Pliatan onder leiding van
Anak Anak Gde Mandera, en uitge
bracht door Decca, Argo Division 115
Fulham Road, Londen 3 6RR. Het is een
fijne plaat, die nog niet was gecatalo
giseerd en pas werd ontdekt toen
Bert Garthof, onze lezers welbekend,
de toko bezocht om zich te orienteren
over hetgeen er nieuw op de markt is,
speciaal op het gebied van Indone
sische muziek. Misschien keek hij met
een uit naar de aanwezigheid van een
plaat, waarop sesando te horen is.
Garthof heeft namelijk een onzer in dat
instrument geïnteresseerde lezer be
loofd, na te gaan of hij wellicht een
exemplaar van de sesando zou kunnen
bemachtigen, dan wel een plaat, waar
op het volgens alle hoorders bijzonder
liefelijke geluid van dit speeltuig uit
het oostelijkst deel van Indonesië zou
zijn opgenomen.
Een onzer lezers was zo vriendelijk ons
als privé-adres van John Coast en zijn
echtgenote, Loes Soejono (dochter van
Raad van Indië Soejono - lid van de
Commissie Visman - die later in Lon
den minister werd en daar overleed)
op te geven: 58 Ennismore Gardens,
London S.W. 7. Ook als dit adres niet
meer zou kloppen zou men Coast thans
via de platenmaatschappij kunnen be
reiken. Vreemd, dat men in Nederland
weinig merkt van een man, die zich zo
Intensief bezighoudt met Indonesische
zaken! Eerst bracht Railroad to Death
deze artistiek zeer begaafde Indonesië-
kenner in TT, nu weer Music from Bali.
J.H.R.
Juist verschenen in de serie
"In Oude Ansichten":
door Dr. H. J. de Graaf, 14,90
1,50 porto.
Verkrijgbaar bij Boekhandel
Tong Tong.
In deze serie verschenen reeds
eerder: Batavia - Vorstenlanden -
Marine - Nederlands Indië, alle
19,90
10
