Zonder toekomstbeeld?
Disco
Bolland
Geachte Redactie,
Enige tijd geleden, bij het doorlezen van
een niet al te recent nummer van Tong Tong
(voor mij een aangename en leerzame bezig
heid), viel mijn oog op een annonce betref
fende het verschijnen van het boekwerk "De
Indische Nederlanders een ontheemde be
volkingsgroep zonder toekomstbeeld" van
de hand van drs. Cleintuar.
Zonder het boek (helaas) gelezen te hebben
en dus onbekend zijnde met de inhoud en
strekking, heeft de titel ervan mij toch aan
leiding gegeven na enige aarzeling naar de
pen te grijpen. Niet om commentaar te
geven op de (mij onbekende) inhoud, van
het boek, doch slechts om naar mijn ver
mogen de m.i. negatief aandoende titel er
van aan een nadere beschouwing te onder
werpen.
Van welke periode en welke groep van
Indo's geachte schrijver is uitgegaan bij het
samenstellen van zijn boek (en die uiteraard
van invloed geweest kunnen zijn bij het be
palen van de titel ervan) kan ik slechts vage
lijk gissen. Handelt de inhoud over het ver
leden, heden of de toekomst van de Indo-
groep? Indien het handelt over de huidige
generaties van Indo's dan komt de titel mij
toch wel wat pessimistisch voor.
Van huis en haard verdreven en over diver
se delen van de wereld verspreid kan men
toch zeggen dat de Indo zich aardig staande
heeft kunnen houden en zelfs in niet zeld
zame gevallen tot bloei en volle ontwikke
ling is gekomen.
Hij heeft blijk gegeven naast zijn bekende
ondeugden bepaalde kwaliteiten te bezitten,
die hem en zijn nakomelingen waarborgen
ook in de toekomst (zij het misschien als
Nederlander, Amerikaan, Australiër of Bra
ziliaan) te "pukul terus", in veel gevallen
zelfs met een betere kans van slagen dan
de oorspronkelijke bewoners van zijn z.g.
tweede Vaderland.
Enige tijd geleden trof ik een onopvallend
artikeltje aan in een Los Angeles Dagblad,
dat mij (als niet zoetwaterhengelaar) be
paald amuseerde en mij naderhand aan het
overpeinzen deed slaan. Het betreffende ar
tikel vermeldde dat in Florida (waar het in
bepaalde delen wemelt van plassen, moe
rassen, slokans en andere nattigheden) de
wateren waren geinfesteerd met de z.g.
"Asian Catfish", (t.w. onze doodgewone
Lele of Hollandse Modderaar), die onder
de ten gerieve van de sporthengelaars uit
gezette edeler vissoorten een grote ravage
aanrichten door deze met barbaarse virtu
ositeit te territoriseren en met eliminering te
bedreigen. Kunt U zich voorstellen hoe de
teleurgestelde hengelaar, onder het uiten
van een hartige Zondagse vloek zijn dure
hengelroede doormidden breekt, als hij, ho
pende een fijne baars of forel aan het diner
te krijgen telkens en telkens weer zo'n gore
L.ele aan de haak slaat? (De culinaire kunst
van het bereiden van Petjel Lele is helaas
nog niet tot hier doorgedrongen).
Het probleem van niet alleen in aantal maar
ook in zijn operatieterrein zich onrustbarend
uitbreidende Asian Catfish heeft grote be
zorgdheid gewekt bij de sporthengelaars in
het algemeen en.bij de "Department of Fish
and Game" (Am. overheidsinstelling belast
met het instandhouden en verbeteren van de
Vis- en wildstand) in het bijzonder.
Men ging zelfs zo ver dat premies werden
betaald voor ingeleverde Asian Catfish
(dood of levend) teneinde te trachten ver-
10
dere toeneming van deze vissoort tegen te
gaan. (Herinnert U zich de premies op inge
leverde staarten in Indië waar ratten een
plaag vormden?). Boter aan de vishaak ge
smeerd overigens, want van omliggende
Staten kwamen berichten dat ook daar de
gehate Lele hoe langer hoe meer wordt
gesignaleerd.
Hoe komt nu deze Lele die toch in tropische
kali's thuishoort in Amerikaanse wateren
terecht? Via aquariumhandelaren in Florida,
die onbekend met de capaciteiten en eigen
schappen van de van de vissoort, deze als
Exotische Tropenvis in Amerika introdu
ceerden.
Verbolgen aquariumhouders, misnoegd over
de tentoongestelde destructieve kundighe
den van de Lele verwijderden de ongewen
ste gast uit hun mooie glazen pronkstukken
en wierpen hem in een bepaalde pot in een
bepaalde kamer. Spoelkraan opengetrokken,
habis perkara.
Echter niet habis perkara voor onze Lelë
die zich via vele ongerechtigheden en in
een hem vreemde omgeving een weg wist
te vinden naar een der talrijke Floridasche
wateren. Waar geen water was en hij zijn
vinnen niet kon gebruiken om te zwemmen
bezigde hij die om over land te kruipen op
zoek naar betere oorden.
Het is U toch bekend dat de Lele, waar de
noodzaak zich mocht voordoen, uit lijfsbe
houd zich soms over grote afstanden over
het land weet te bewegen om water te
vinden? (In kamp Kesilir zag ik eens in de
late namiddag een heel bataljon, netjes in
gelid marcherend, zich van de ene kant van
de weg, waar een sawahveld was droogge
legd, zich naar de andere zijde van de weg,
waar een kleine kali stroomde, begeven).
Wat.men hier ook tegen onze Lele-immi-
grant mocht hebben, een ding staat vast.
Hij verstaat de kunst zich te handhaven.
"Doubly uprooted", eerst weggehaald uit
zijn vertrouwde omgeving in 'n vredige slo-
kan ergens in Tjikalong (Land van herkomst)
daarna van zijn kleine maar veilig omsloten
glazen kastje (Nederland) verhuisd naar de
W.C. pot en door getij en stromingen mede
gevoerd naar een hem vreemde omgeving
(Land van immigratie).
Toch slaagde onze Lele wonderwel. Hij wist
zich te handhaven, te consolideren, te vech
ten en zelfs tot grote wasdom te geraken,
ondanks concurrentie en discriminatie.
Hij wordt in dit vreemde land echter geen
Lele genoemd maar "Asian Catfish" (Indo
nesian Dutch) en over een generatie of wat
zal de aanduiding "Asian" vervagen en zijn
Stationsweg 143 tel. 070
60 17 03 DEN HAAG
Stationsweg 77 tel. 070
60 15 i: DEN HAAG
Herenstraat 157 tel. 070
86 32 01 VOORBURG
Fred. Hendrikl. 161
tel 070 - 55 66 97
DEN HAAG
Nieuwe zending L.P.'s uit de tropen
ontvangen: Salina I en andere Sali-
na's, echte oude krontjong asli o.a.
door Annie Landouw een nieuwe!
Gamelan L.P.'s Javaans, West-Ja
vaans en Bali, grote collectie Coun
try L.P.'s. Heruitgave Platters, Ink
Spots, Pat Boone etc. steeds in
goedkope series voorradig.
naam slechts zijn "Catfish" (Amerikaans)
en alleen dierkundigen zullen er in geinter-
resseerd zijn dat deze vissoort eens in
Aziatische wateren zwom. En de Catfish
sec zal onder zijn nieuwe naam blijven rond
zwemmen en blijven bouwen aan zijn toe
komst.
Bij een tweede beschouwing van de titel
van het boek komt de gedachte in mij op
dat de Schrijver deze toch juist heeft ge
kozen. Inderdaad voor de Indo als zodanig
zal over enkele jaren gezegd kunnen wor
den dat hij geen toekomstbeeld (meer) zal
hebben, niet omdat er geen toekomst meer
zou zijn, maar omdat hij dan niet meer tot
het land der levenden zal behoren en de be
naming Indo, Indische Nederlander of Indo
nesian Dutch met hem zal verdwijnen. Zijn
nakomelingen zullen echter als Nederlander,
Braziliaan, Indonesiër, Amerikaan, etc. de
strijd om het bestaan moeten voortzetten.
Ik bezie de Asian Catfish in de Florida wa
teren en ik vraag mij af: "Wat zou de Lele
hebben dat de Indo niet heeft? Taaiheid,
gladheid, aanpassingsvermogen of patil-
kracht?"
Zelfs de snorharen zijn niet meer het mono
polie van de Lele.
Met vriendelijke groeten van een Califor-
nische Lele,
Jim van Burg.
Een kanttekening bij dit ingezonden stuk
mag bepaald niet ontbreken.
Eerst enige "persoonlijke" mededelingen.
Wij ontvingen dit briefje door bemiddeling
van de heer W. van Rusen Groen te 's-Gra-
venhage, die de schrijver, thans in Cali-
fornië wonend en werkend, Tong-Tong ge
regeld toezendt. Van Burg was in Neder-
lands-lndië commissaris van politie opteerde
na de soevereiniteitsoverdracht voor het In
donesisch staatsburgerschap, kwam vervol
gens als spijtoptant naar Nederland en
emigreerde tenslotte naar de Verenigde Sta
ten. In zijn begeleidende brief aan de heer
Russen Groen schrijft hij oa.: "Trouwe
schrijvers in Tong Tong, Grashuis (ex-col
lega) en Jan Weites (jeugdvriend van de
lagere school) ken ik persoonlijk. Het zou
niet onaardig zijn hen langs deze weg te
laten weten, dat ik nog in het land der
levenden verblijf".
Nu ter zake.
De vergelijking die de schrijver trekt tussen
zichzelf en zijn lotgenoten met een Azia
tische roofvis lijkt ons weinig vleiend, maar
bovendien onjuist.
Schrijven over een probleem naar aanlei
ding van de titel van een essay als dat van
drs. Cleintuar lijkt ons een ongewone manier
van polemiseren. De beschouwingen van
drs. Cleintuar zijn in de Moessonreeks ver
schenen en de prijs van 2,50 kan moeilijk
een bezwaar zijn. Alvorens Van Burg zich
in polemiek begeeft met een zozeer gedo
cumenteerd schrijver als drs. Cleintuar zou
het misschien niet overbodig zijn kennis te
nemen van hetgeen deze te zeggen had.
Zoals vele lezers zich zullen herinneren
hebben de beschouwingen van drs Clein
tuar destijds aanleiding gegeven tot een
polemiek van hoog gehalte. Van Burg is
dat blijkbaar ontgaan.
Waarom wij dit stuk dan toch opnemen?
Niet alleen omdat Tong Tong is en wil blij
ven een vrije tribune voor alle Indische
Nederlanders. Maar bovendien, omdat het
kan bijdragen, de discussie te heropenen
over een onderwerp dat ons allen zo na aan
het hart ligt; de toekomst van de Indische
Nederlander. Du choque des opinions jaillit
la vérité. Ook onze waarheid!
J.H.R.
