Het Erekerkhof Peutjoet in
Banda-Atjeh (Kotaradja)
KERST- EN
NIEUWJAARSWENSEN
Toeganspoort tot het kerkhof Peutjoet met aan beide zijden van de ingang de namen der
gevallenen uit de Atjeh-oorlog op marmeren platen.
In ons vorig nummer kondigden wij
reeds de verschijning aan van een
studie van Teuku Tjoet Moh. Hoe-
sain over het Erekerkhof Peutjoet.
Hier volgt nu een korte samenvat
ting van de inhoud.
De in augustus 1972 te Banda Atjeh
(Kutaradja) in de Indonesisch taal ver
schenen verhandeling getiteld "Peut
joet" is geschreven door de Atjeher
Teuku Tjoet Mohammed Hoessin (Tjoet-
je), zoon van de overleden Sjah-
bandar van Meulaboh (Westkust van
Atjeh), waarin hij het belang van de
restauratie en instandhouding van de
voormalige Erebegraafplaats Peutjoet
accentueert, aangezien dit kerkhof de
geschiedenis en de heldenmoed ont
hult van het Atjehse volk tijdens de
Nederlandse overheersing.
Deze verhandeling is in het Nederlands
vertaald.
Een inleiding wordt gegeven door de
plaatsvervangend Gouverneur van de
"bijzondere provincie Atjeh", Drs. Mar-
zuki Njakman, waarin hij o.m. er op
aandringt, dit monumentale en histo
rische kerkhof naar waarde te schatten
en te verzorgen, opdat de huidige en
volgende generaties herinnerd zullen
worden aan de vrijheidsstrijd hunner
voorouders, waarbij zovele slachtoffers
zijn gevallen.
Schrijver "Tjoetje" haalt o.a. aan dat
in deze oorlog 4 generaals gesneuveld
(overleden) zijn n.l. de Generaals Koh
ier, Pel, Demmeni en de Moulin, het
geen volgens hem het heftige verzet
van de Atjehers aangeeft.
De verrichtingen van verscheidene
dappere Atjeh-officieren worden be
licht; van haat en wraakgevoelens is
nauwelijks sprake, dikwijls is er res
pect voor de dapperheid van enkele
Nederlandse officieren, en is schrijver
ontroerd aan de hand van de inhoud
en zin der grafopschriften, waarbij elk
graf een geschiedenis op zich zelf
vormt.
In de passage over "Van Heutsz" wordt
de vraag gesteld: "Waarom is hij niet
op Peutjoet begraven, temidden van
zijn ondercommandanten, in plaats van
te Amsterdam, waar onbehoorlijke kna
pen zijn herinneringsmonument hebben
bevuild?"
De brochure vormt een inleiding voor
een herinneringsboek omtrent de Atjeh-
oorlog, aangezien op 26 maart 1973 a.s.
de herdenking zal plaats vinden, dat
100 jaar geleden (26 maart 1873) Ne
derland aan Atjeh de oorlog verklaarde,
waarna in april 1873 de eerste Atjeh-
expeditie volgde.
De verhandeling "Peutjoet", aangevuld
met 18 foto's, is een ontroerende be
schrijving van de Nederlandse bezet
tingstijd, waarin herhaaldelijk tot uit
drukking komt de noodzakelijkheid van
de Restauratie en het blijvend onder
houd van de Erebegraafplaats "Peut
joet".
Deze verhandeling is verkrijgbaar a
12,50 (inclusief portokosten) door
overschrijving op girorekening 1376185
van J. H. J. Brendgen, Laurens Reaellaan
70' te Haarlem, waarvan de baten ten
goede komen van het Peutjoet fonds.
In 1954 was ik voor de laatste maal in Atjeh,
waar toen op een enkele vertegenwoordiger
van een handelshuis geen Europeanen meer te
vinden waren. Toen reeds trof mij de van
haatgevoelens jegens ons blanda's volkomen
gespeende houding van de bevolking.
Natuurlijk bezocht ik ook toen Peutjoet en
was verrast over het feit, dat deze begraafplaats
van "de vijand" in goede staat verkeerde: de
weinige beschadigingen aan de grafmonumen
ten van Nederlandse militairen, gevallen in de
strijd tegen de Atjehers waren, naar Atjehers
mij toen vertelden, het gevolg van Japans
vandalisme, niet van handelingen door Atjeh
ers. De weg naar de achterliggende kampong,
die vroeger om het kerkhof lag was verlaten:
men bereikte die kampong nu door dwars over
de begraafplaats te lopen, maar dit was dan
ook de enige "vrijheid", die Atjehers zich
tegenover de daar rustende Nederlanders had
den gepermiteerdZo liepen dagelijks tientallen
Atjehers langs het monument voor de mare-
chausee, hun bitterste tegenstanders vlak bij de
ingang. Aan het monument was niets bescha
digdDe houding van de Atjehers, nu op
zo treffende wijze beschreven door "Tjoetje"
is een voorbeeld voor allen op de gehele we
reld voor wie na veel strijd eindelijk de vrede
is weergekeerd
J.H.R.
Ook dit jaar bestaat voor onze abon
nees de gelegenheid om voor de Kerst
en Nieuwjaarsviering vrienden en ken
nissen (of alle Indischgasten!) geluk
wensen aan te bieden voor een VAST
TARIEF: 4,per annonce.
Zoals U weet doen vooral Kerstnum
mers van Tong Togg meer dan alle
nummers in Indische kringen de ronde
en wordt de pagina met gelukwensen
gespeld van de eerste tot de laatste
letter om oude en langvergeten sobats
weer te ontdekken.
Géén standaardwensen waaruit U een
keus moet doen, maar U bent geheel
VRIJ om uw eigen wensen uit te spre
ken "in alle talen", MET EEN MAXI
MUM van 10 WOORDEN, EXCLUSIEF
UW NAAM.
Inzendingen moeten uiterlijk 8 decem
ber binnen zijn.
6
