De Resident
viel van zijn paard
"Grijpen en Grabbelen"
Sint Nicolaas anno 1912
der treinkoelies, tijdens een oponthoud op
een der stations, wel wat in het bezit van
de mooie blinkende trommel had gezien,
zonder zich verder te bekommeren over de
inhoud.
Het bataljon sloeg te Meester en Batavia
een goed figuur. Enige malen kwam de Bri
gade commandant zich van de geoefend
heid overtuigen, wanneer wij veldslagen
leverden bij de Hooiberg en op het terrein
van Kemajoran.
Iedere zaterdagavond vertrokken boedjang-
luitenants per EBRO (kar met vier wielen
en twee paardjes!) naar Glodok in de be
nedenstad van Batavia voor bezoek aan de
schouwburg Thalia, waar interessante ko
medie-stamboel-stukken werden opgevoerd.
Het was er altijd stampvol. Er werden meest
vrolijke maar ook wel eens een .droevig
stuk voor het voetlicht gebracht. Van de
opvoeringen herinner ik mij Genoveva (Ge-
nopipa), Voerman Henzei (toekang grobak
pakei engsel), Gagak Solok, een verhaal
over een kraai, die iemand van de dood
redt door met zijn snavel aan diens mouw
te trekken en hem onder luid gekras er van
weet te weerhouden een glas met een ver
giftigde drank te ledigen. Iedere keer als de
man het glas naar zijn mond wil brengen
herhaalt de kraai zijn poging. De man
krijgt achterdocht en dankt zijn leven aan
de kraai. Andere stukken waren Djoeli,
Djuli, bintang tiga en Njai Daisima. Het
telefoonnummer - en er werd nog aleens
getelefoneerd - was meestal anam - nol -
anam. Ook werd een stuk gebracht waarin
de hertog van Brabant (hertog van Bram-
bang) een rol speelde.
Na afloop der voorstellingen bezochten we
de Dierentuin, waar we tot vroeg in de
morgen dansten met vele lieve meisjes en
pas bij het licht worden de Mil. school weer
opzochten. We bleven tot eind maart 1915
te Meester en verhuisden daarna weer naar
Ambarawa.
(wordt vervolgd)
K.Wherinnert u zich de initialen
nog van een der meest gevreesde In
dische journalisten, die van Karei Wy-
brands van het Nieuws van den Dag
voor Nederlandsch-lndië?
K.W., die "afgewaaide tak van de Mul-
tatuliboom", zoals de Nederlandse li
terator Frans Coenen hem eens ge
noemd heeft, had ongetwijfeld de
scherpste pen van alle geduchte, be
faamde, bewonderde en vervloekte
krantenschrijvers. Hij critiseerde alles
en iedereen, soms op goede gronden,
soms alleen maar omdat hij het onder
werp van zijn beschouwingen niet
mocht. Een anecdote, die hem ten
voeten uit tekende, schoot mij te binnen
bij het schrijven van mijn journalistieke
herinneringen. K.W. lag natuurlijk over
hoop met de resident van Batavia, toen
de heer Schenk de Jong. Niets bijzon
ders, want met autoriteiten en autori
teit was hij nooit op goede voet, het
geen hem bovendien, ondanks het uit
gesproken "koloniaal" karakter van zijn
geschrijf, ook lezers bracht onder in
heemse intellectuelen, vooral bestuurs
ambtenaren. Wybrands zei namelijk,
wat zij nauwelijks dorsten denken, laat
een verboden Indisch toneelstuk
1722
Bladerende in de oude resolutieboeken
van Gouveneurs-Generaal en Rade te
Batavia, komt men soms heel wat an
ders tegen, dan wat men zoekt. Zo
kwam ik dezer dagen in de resolutie
van 14 september 1722 de volgende
zinsnede tegen:
"Op de klagten van de Kerkeraad werd
verstaan ernstig te doen tegengaan het
spelen van wajangs onder de kerktijd
en door de baljuw onderzoek te laten
doen na de auteurs van het Intolerabel
spel van "Grijpen en Grabbelen" om
daartegen te kunnen voorzien, door wie
dit spel binnen de stad voor weinige
dagen is opgevoerd en aangericht ge
worden, vooral zulks nooit meer binnen
de muren dezer stede te tolereren".
Wat de eerste maatregel betreft, deze
beoogde de handhaving der Zondags-
ruste, waarvoor de Eerwaarde Kerke
raad reeds lang een lans brak.
Het tweede is interessanter. Binnen de
goede stede van Batavia was niet
slechts een ondeugend toneelstuk ge
schreven, doch zelfs opgevoerd, welk
stuk de Hoge Overheid ten Kastele
zeer mishaagde. Wat zouden wij er
niet voor geven, als wij deze afkeurens
waardige tekst eens mochten inzien.
Nu moeten wij er maar naar gissen.
Het komt mij voor, dat het spel gericht
is tegen de wijze, waarop men zich te
Batavia placht te verrijken. De hoge
pieten hadden het maar voor het "grij
pen", de kleine man kon enkel maar
"grabbelen" naar hetgeen van de hoge
tafel (zo noemde men soms de Hoge
Regering) afviel. Zo lijkt mij deze titel
nog het best te verklaren. Geen wonder
dat de Heren nijdig warem Doch men
kan ook waarnemen, dat de wereld in
dit opzicht nog vaak weinig veranderd
is. Men denke aan grote ondernemers
en kleine werknemers, aan rijke vak
bonden en kleine zelfstandigen. Cosi
va il mondo, zeggen ze bij ons in Italië,
zo draait de wereld!
d. G.
staan uitspreken, over hun chefs.
De resident dan viel op een goede, of
liever kwade dag, van zijn paard - het
kan ook zijn fiets geweest zijn. Die
avond verscheen in het Nieuws v.d.
Dag het volgende bericht:
"Wij vernemen met groot leedwezen
dat de resident, de heer Schenk de
Jong, van zijn paard is gevallen. Ge
lukkig werden geen edele delen be
schadigd: hij viel op zijn hoofd".
Een typisch K.W.-"grapje" - maar het
bracht de lachers op zijn hand.
J.H.R.
Onze gedachten gaan terug naar het
Semarang in.het jaar 1912.
5 December, Sinterklaasavond. De
drukte concentreerde zich op de Hee
renstraat, toen bij uitstek het winkel
centrum van de stad. Sinterklaas en
zijn Pieterbazen zouden hun opwach
ting maken en zitting houden bij de
Firma Hoogveld - Banketbakkerij.
De Heerenstraat werd door de politie
afgezet tot aan de brug: er was dus
geen verkeer van rijtuigen, enz. Geluk
kig maar, want al heel vroeg op de
middag zag het er zwart van de men
sen, die zich voor de winkel van Hoog
veld verzamelden, om toch vooral niets
van het feest te missen. Maar niet al
leen Hoogveld had de primeur van de
avond. Ook de andere winkels konden
de toeloop van kijkers en kopers am
per verwerken. Overal zag je mooie
étalages met verleidelijk speelgoed.
Ook de tombola's werden bestormd,
vanwege de prachtige prijzen. Zo had
Meyer Hilleström, een grote zaak naast
toko Zickel, als prijs, twee grote
poppen, - circa 50 cm. - een bruid en
bruidegom voorstellende, compleet ge
kleed in feestkledij, daar was dan ook
geen door- en bijkomen aan.
Ook bij Mourgues met z'n attractie:
"Bij aankoop van f 5,een met gas
gevulde ballon cadeau", liep het storm;
daar stonden de mensen rijendik, want
een ieder wilde toen wat graag met
zo'n ballon rondlopen.
Toen de Middelbare Scholieren zich
mengden in het feestgedrang was het
uitkijken geblazen, om rake klappen
met kartonnen klappers te ontlopen.
Ze waren van karton gemaakt, maar
desondanks deden de klappen toch wel
zeer, want ze sloegen keihard toe.
Ook de ballonnen waren niet meer
veilig, één brandende sigaret er tegen
en wijlen was je ballon. Het ging wel
gepaard met een zeer harde knal, dat
wel, en daar was het natuurlijk om
begonnen, maar je ballon bleef verle
den tijd.
Om circa half negen kwam een muziek
korps opdagen. De straat voor Hoog
veld werd schoongeveegd door de
politie. Het paard van Sint kwam voor.
Sint besteeg zijn schimmel en geflan
keerd door de Pieterbazen, stelden zij
zich op voor het korps en onder vro
lijke tonen van enige Vaderlandse lied
jes en in marstempo zette de stoet zich
in beweging. De nontonners sloten zich
aan en zo hosten zij naar Bodjong, met
als einddoel de sociëteit "de Harmo
nie" aldaar.
Het feest was afgelopen, dus hoste ik
ook mee, maar niet naar de soos, want
het was al vrij laat geworden en ik
moest om 9 uur thuis zijn. Dit was een
gezellige Sinterklaasviering uit het jaar
1912.
Si Boeloes
13
