Is Het Waar Dat
Jos. van Arcken
Verzamelbundel
van Bep Vuyk
ln de reeks Indonesische reisbrieven
voor de afwisseling een beschouwing
over nieuwsverspreiding in Indonesië
en hier.
"Is het waar dat...?" Sinds ik terug ben
uit Indonesië is dit de vraag die mij het
meest gesteld is in mondelinge gesprekken
en correspondenties. De vragen betroffen
bijna altijd ONaangenaamheden. Alhoewel
ik (en ook Lilian) deze vragen vaak erg
onprettig vond, besefte ik wel dat de ach
tergrond ervan NIET vals of kwaaddenkend
is, maar eerder een "bezorgde afcheque"
of het ideaal dat allen nog steeds van Indo
nesië hebben, nog ongeschonden is, of dat
er inderdaad reden moet zijn voor een
zware desillusie, een bittere ontgoocheling,
en dat (om een typische uitspraak te cite
ren): "Indonesië even beroerd is als de rest
I" Een uitspraak van bitter wereldpes-
simisme, waar men a.h.w. tot het laatst toe
Indonesië bovenuit had willen houden
Verreweg de meeste vragen betroffen lo
cale of beperkte onprettigheden die ik niet
kon afchequen, b.v. "Is het waar dat je
polshorloge of handtasje zo maar wordt
afgerukt op drukke straten?" enz. enz. Het
soort kleine politieberichten waar alle kran-
ten in Europa vol mee zitten, maar waar in
de laatste decennia meer en meer erger
gevallen omhoog kruipen van verkrachting,
molest, schpnding van eerbaarheid, enz.,
"niet erg als er geen dooien bij vallen".
Ik heb in Indonesië geen enkel onaagenaam
ding meegemaakt, al heb ik er geruchten (of
berichten) over gehoord en weet dus ook
niet of ze inderdaad waar zijn of onwaar.
Ik las er ook zelden of nooit wat van in de
kranten. En als ik er kennissen naar vroeg,
of dit of dat inderdaad gebeurd was, was
het antwoord over het algemeen nogal laco
niek: "Mungkin." Misschien. Alsof het ge
beurde de persoon onverschillig liet. "Irri
tant eigenlijk!" denken wij. Of we denken:
"Hypocriet!" (met deze gedachte zijn we
érg gauw om die te veronderstellen bij an
deren
Hoe dan ook, eigenlijk mis je je Hollandse
krantje de eerste dagen in Indonesië, waar
door je zo lekker "van alles op de hoogte
bleef". Maar later ga je dat toch wel prettig
vinden. Erge dingen dringen maar heel vaag
en uit de verte tot je dopr. De rommel ligt
niet bij je op tafel. Hoeveel die rommel
eigenlijk is, leer je als je terugkomt in Hol
land en bij het eerste kopje koffie over de
grens de ochtendbladen weer voor je snuf-
fert liggen, met karrevrachten van het on
aangenaamste, wreedste, immoreelste en
kleinzieligste "nieuws" dat je maar beden
ken kunt. Pagina na pagina na pagina, alsof
de Europese journalist er echt van zit te
smullen om "rotnieuws" overal vandaan te
halen. In Holland niet genoeg? Dan ook uit
Amerika, Spanje, Griekenland, noem maar
op! Dit is in Europa dagelijkse kost, het
zich elke dag laten volgieten met slecht
nieuws.
Het krankzinnige is, dat al de onaangename
dingen, die men blijkbaar zo graag van Indo
nesië wil horen, hier óók dag-in-dag-uit
plaats hebben. Berovingen op klaarlichte dag
op de Gr. Hertoginnelaan, op de Houtrust-
brug in Den Haag (dus dicht bij huis), waar je
maar wilt en net zo ernstig als je maar wilt.
Helpt het als we alles "in z'n hemd" in de
krant zetten? Nee toch? De misdaad (en
zedeloosheid) nemen eerder toe dan af.
Alle aan de weg timmerij met onze fouten
en gebreken helpt in het geheel niets.
Schijnt alleen maar te bestaan voor de
"stille gnuivers" die achter hun koppie kofje
toch lekker thuis buiten schot zitten, maar
van deze „roddel en gros" kennelijk zó ge
nieten dat ze er jaar in jaar uit in het hele
Westen biljoenen aan uitgevenen dan
b.v. van de Indische literatuur zeggen dat
het "roddelliteratuur" is! Impertinenter il
lustratie van "waard en gasten" bestaat een
voudig niet! Maar waarom toch altijd dat
kien zijn op rotnieuws van Indonesië?
Bij hoge uitzondering hoort men van ergens
anders hoe kwaad een kwaad zijn kan. Onze
"westerse persvrijheid" die al die kwaad
sappige nieuwsvoorziening veroorzaakt, is
zoals men weet een zeer heilig huisje, waar
niemand aan komen mag. Ook al ziet nie
mand blijkbaar, dat al dit soort nieuws dood
gewoon lakoe is omdat het goed verkoopt
aan een sensatiebelust publiek! (Dus even
als porno onder de dekmantels van
"eerlijkheid, realisme, anti-hypocrisie, enz"
doodgewoon goed verkoopt - en vergeet
de moraliteiten!)
Maar deze persvrijheid opent de deur altijd
steeds verder voor andere "democratische
vrijheden". Tot er, zoals o.a. in de Philip-
pijnen, zulke corrupties en wantoestanden
door ontstaan, dat de president Marcos de
oorlogstoestand afkondigt, keiharde nood
wetten uitvaardigt en die door leger en po
litie bekrachtigt. Van alle kanten komen
dan buitenlandse journalisten aanstormen
om poeslief de burgerman te interviewen:
"En hoe vindt U dat, dat er nou niet meer
zoveel nieuws is?" Het onverwachte ant
woord: "Heerlijk! Zulk nieuws mogen ze
houden! We leefden er eigenlijk voortdu
rend opgejut door. Ik denk dat ik nu weer
rustig slapen kan..." Waarop de interviewer
listig commentarieert: "Ja, slaap maar rustig!
Ondertussen is Marcos stilletjes bezig jullie
nog meer constitutionele rechten te ont
nemen!"
Zoals U merkt: zowel in politiek als pers
zijn we er constant op uit opinies te pola
riseren": drijven tot uitersten.. Dus altijd óf
op communistische óf op facistische drei
gingen te zinspelen, waardoor het lezers
publiek onrustige, twistzieke opinies gaat
vormen
En zo is het met alle nieuws, vooral het
kwade. U gaat er in Uw geest mee discus
sieren, pro of contra denken. U raakt er
door "engagé" zegt men in het Frans; be
trokken, verwikkeld, beklemd, aangetast,
zijn de vier soorten betrokkenheid die het
woord "engagé" inhoudt. Dus ook vier gra
den van "erg-heid". Op de man af: hoe ver
zijn wij aangetast door het dagelijks rot-
Voor Juwelen en Uurwerken als
van ouds naar
Laan van Meerdervoort 520
Den Haag - Telef. 33 64 41
Bij Querido is verschenen - en bereids
in de Boekhandel Tong Tong verkrijg
baar - een bundel verzameld werk van
Bep Vuyk. (Prijs
U behoeft mijn oordeel niet te delen,
maar voor mij is zij een van die "In
dische schrijfsters die er bij uitstek in
slagen, de sfeer van het oude Indië op
te roepen en vast te houden en vele
van haar boeken liggen mij dus na aan
het hart. Deze bundel nu geeft een -
niet compleet - overzicht van haar
schrifturen. De keus, die zij gemaakt
heeft, lijkt inderdaad het beste te geven
van hetgeen zij heeft geproduceerd.
De bundel begint met de in 1939 ge
publiceerde novelle "Het laatste huis
van de wereld." Zij maakte daarmee
haar debuut en het boek verschafte
haar aanstonds een plaats in de rijen
van op de voorgrond tredende Indische
schrijvers. Het boek wordt besloten
met de beide korte verhalen die in 1969
gebundeld in "De eigen wereld en de
de andere" het licht zagen.
Ik kende het merendeel van Bep Vuyk's
novellen en korte verhalen. Daarom is
het een feest te meer, deze nu in de
nieuwe verzamelbundel bijeen te we
ten de donkere dagen vóór Kerstmis
zijn bij uitstek geschikt om er ze te
herlezen of, zo men ze niet mocht
kennen, er kennis mee te maken. De
uitvoering is voortreffelijk.
J H.R
TE LAAT
Nog steeds bereiken ons bijdragen,
bestemd voor het Kerstnummer. Wer
kelijk, die zijn veel te laat. Voor ELK
blad moeten kerst-bijdragen liefst 3
maanden van tevoren binnen zijn, i.v.m.
het vele extra werk voor zulke copy.
nieuws lezen? Net zoals het verkeren in
kringen van kwaadsprekers (zelfs die uit
sluitend ware dingen zeggen) ons ook aan
tast? Onze blik ontwijkend of "glazig", onze
houding schichtig? Langzamerhand maakt
het masker van de hypocriet zich meester
van onze gelaatstrekken. Het is bijna on
ontkoombaar
Als de Indonesiër (de Indonesische) ken
nelijk een sterke aversie heeft van "bad
news", dan hebben ze dat hoogstwaarschijn
lijk te danken aan hun heel oude Oosterse
beschaving, die al sinds vóórhistorische
tijden geleerd heeft: kwaad is niet zo maar
kwaad, maar kwaad wordt altijd erger! Een
inzicht dat in de loop van eeuwen gestalte
gegeven heeft aan het welbekend plastiekje
van drie koddige aapjes: zie geen kwaad,
hoor geen kwaad en spreek geen kwaad.
Als we daar serieus naar streefden, hoe
veel minder gecompliceerd en hoe veel
minder gecompliceerd en hoe vee! minder
kwaadaardig zou ons leven zijn
4
