RUEB
I t
V w
I ysfefc
ABONNEE'S S!
WERFT ABONNEES!
19
Op 20 december 1933 was het dan zover: vele gasten verenigden zich in de grote eetzaal van de vorstelijke villa Isola voor een house-warming"
Ouderen onder ons zullen er verscheidene personen op herkennen. Gastheer en gastvrouw, gezeten onder het schilderij waren omringd door de
voornaamste bij de bouw (onder architectuur van prof. Wolff Schoenmaker) betrokken figuren, een deel van het personeel van Aneta en een
aantal journalisten. Een jaar later - op 22 december 1934 - verongelukte de Uiver; Isola werd eerst een hotel en is nu de zetel van de Paedago-
gische Academie.
antwoord kreeg - na drie maanden - stond
de fabriek er al en de directie voor een
voldongen feit. Nu echter moet ik Holland
opbellen, als ik een spijker in de muur wil
slaan
Het geluk is met de stoutmoedigen. De
wapenstilstand van november 1918 bracht
Berretty zijn grote kans. De oorlog had de
uitvoer van Indische produkten vrijwel ge
heel onmogelijk gemaakt. Nu brak een pe
riode aan, waarin een overstelpende vraag
naar juist die produkten, de prijs daarvan
tot in het waanzinnige opdreef. Een picol
suiker, kostprijs 3,75, deed op de bui
tenlandse markten al gauw meer dan 70,
Een enorme handicap was, dat ook de te
legraafverbindingen, net als de vrachtvaart,
volkomen overbelast raakten. Er was maar
één man, die erin slaagde de koersen van
de grote markten in Europa en elders als
met een toverstaf uit de lucht te halen:
D. W. Berretty. Hij wist alles het eerst: hij
kon bijvoorbeeld ook de aftredende land
voogd, Van Limburg Stirum, mededelen, dat
mr. Fock tot zijn opvolger was benoemd -
dagen voor het officiële bericht uit Den
Haag kwam.
De oplossing? Het ei van Columbus! Ber
retty slaagde erin de normale, sterk over
belaste verbindingen te omzeilen door zijn
nieuws uit Nederland naar een adres in
Zuid-Afrika te laten seinen, vanwaar het
doorgezonden werd naar een tweede relatie
in Australië en vervolgens naar Batavia.
Het was een dure omweg, maar een lonen
de: Aneta lag dagen voor op de bericht
geving, die langs de normale kanalen Indië
bereikte.
De enorme winsten, die op Indische pro
dukten werden gemaakt, deed makelaars
en handelaren over de enorme sommen
heenstappen, die Berretty voor zijn koersen
en marktberichten vroeg. Hij moet in die
dagen een fortuin verdiend hebben.
Niets is bestendig: langzaam maar zeker
normaliseerde de toestand zich en raakte
Berretty de zeer hoge inkomsten van zijn
kapitaalkrachtige klanten kwijt. Het pers
bureau werd nu inderdaad een bureau voor
de Indische bladen, wier financiële capaci
teiten intussen in geen vergelijking stonden
tot die van zijn afnemers uit het bedrijfs
leven. De verdere geschiedenis van Aneta
is het verhaal van de voortdurende strijd
van de directeur-eigenaar met de kranten
directies, waarbij het uitspelen van de een
tegen de ander, allerlei intrigues en - het
hoge woord moet er uit: chantage - een rol
speelden. Het zou dwaasheid zijn dit alles
op het conto van Berretty te schrijven: zijn
tegenstanders deden wat de keuze van hun
middelen betreft, bepaald niet voor hem
onder. Het was: leer om leer.
Ondanks het feit, dat in een min of meer
normale toestand het persbureau "op niet
meer dan min of meer normale inkomsten
kon rekenen, bleef de standaard van leven,
die Berretty zich aangemeten had, gehand
haafd. Misschien moet men nog verder
gaan: deze glamour boy verlangde van het
lieve leven steeds meerZijn ambities
culmineerden in de bouw van dat monument
van onbezonnenheid aan de Lembangweg:
de villa Isola, die hem vrijwel tot de bedel
staf bracht, leder kent dit gebouw: nu is de
Paedagogische Academie erin gevestigd.
Boze tongen verklaarden de bouw uit het
feit, dat Berretty zich "aan de Japanners
had verkocht" - waren de fundamenten van
Isola niet zo gebouwd, dat zij zware artille
rie konden dragen om bij gelegenheid
Bandung te beschieten!? De ene zotte rod
del na de andere deed de ronde.
De reus begon te wankelen; hij kreeg een
zenuwinzinking - niet vanwege de praatjes,
die geen enkele grond van waarheid had
den, maar in de eerste plaats door financië
le en huiselijke zorgen. Want inmiddels had
de crisis van '29 de situatie immers zeer
verslechterd. Hersteld maakte hij zijn laatste
reis naar Europa, teneinde nieuwe mogelijk
heden te zoeken voor zijn actieve, ambiteuze
geest.
Particuliere berichten uit Den Haag, vlak
voor zijn vertrek, duidden erop, dat hij zijn
veerkracht had hervonden en vol goede
moed en nieuwe plannen naar Indië zou
terugkeren. Met de Uiver. Hij werd in Bag
dad begraven.
Rond Aneta brak een benauwende strijd om
het bezit van het bureau uit.
Nog een enkel woord over zijn particuliere
leven, dat van grote invloed is geweest op
zijn doen en laten.Hij was een homme
femmes, maar bij al zijn intelligentie en
mensenkennis op het gebied van vrouwen
en de liefde, kinderlijk naief. Hij werd het
slachtoffer van zijn geloof, dat hij erin
slagen zou, zijn "ideale vrouw" te vinden.
Hij was vijf maal getrouwd: eerst achter
eenvolgens met twee Indische meisjes,
zusjes, vervolgens met de Nederlandse
actrice Duymaer van Twist, met een Duits
meisje en een Portugese; deze laatste leeft
nog. Hij was een groot charmeur, maar een
moeilijke echtgenoot - na korte tijd altijd
weer teleurgesteld, dat ook zijn laatste
idool toch niet volmaakt was. Geheel over
eenkomstig het karakter van de typische
"Indische jongen" was hij zeer trouw aan
zijn vrienden, maar schuwde hij geen middel
om zich zijn vijanden wat het lijf te houden.
Hij had allure en de natuurlijke beschaving
van zijn moeders ras. Een merkwaardig
man in een merkwaardige tijd. Ik ben hem,
ook na 38 jaar, niet vergeten.
J. H. Ritman
DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
Fred. Hendriklaan 141
Den Haag, Tel. 070-55 99 19
Postrekening 1369940
Toshiba Elektrische Rijstkookpan.
1 liter 67,50 tot 6 personen
1,8 liter 77,50 tot 10 personen
6 maanden garantie. Verzendkosten f 4,
Bestellingen onder Rembours of giro vooruit
O
O
O
O
o
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
